CEMİL MERİÇ’E GÖRE MİLLİYETÇİLİK VE BİRLİKTE YAŞAM

Yıl 2018, Sayı: 43, 581 - 595, 23.07.2018

Kübra Küçükşen

https://doi.org/10.21563/sutad.510733

Öz

İslâm dünyasını 19. yüzyıldan bu yana etkileyen, Cumhuriyet Türkiye’sinin de ideolojik temelini oluşturan bir kavram olarak milliyetçilik, her toplumun kendi özgün koşullarına göre biçimlenen bir düşünce tarzı olmuş, millet kavramına verilen anlama göre de sosyal bilim literatüründe farklı yorumlanmıştır. Kendisini “hayatını Türk irfanına adayan münzevi bir fikir işçisi” olarak tanıtan Cemil Meriç’e göre adeta bir din gibi toplumları etkisine alan milliyetçilik, “dar ve gerici bir şovenizmden, evrenselliğe açık, liberal ve ilerici bir yönelişe kadar, bir çok eğilimi kucaklayan esnek bir mefhum” dur ve günümüzdeki kavgaların da sorumlusudur.

Küreselleşme süreciyle birlikte yaşanan iletişim teknolojilerindeki hızlı gelişme ile, uluslar arası fiziki sınırlar anlamını yitirmiş, on dokuzuncu yüzyılda zirve yapan milliyetçilik akımlarının toplumlarda gücünü ve etkisini yitireceği beklentilerine yol açmıştı. Her ne kadar küreselleşme teorisyenlerinin öngörülerinin bir kısmı gerçekleşse de milliyetçilik söz konusu olduğunda bu beklentilerin boşa çıktığı, tüm toplumlarda milliyetçiliğin bir üst değer ve erdem olarak kabul edildiği görülmektedir.

Bu çalışmada Cemil Meriç’in milliyetçilik ve birlikte yaşam düşüncesinin araştırılması amaçlanmıştır. Bu bağlamda tefekkür dünyasında, fikri gelişme aşamaları olarak da kabul edilebilecek sosyalizmden milliyetçiliğe, Osmanlıcılıktan İslamcılığa bir seyir izleyen Cemil Meriç’in, milliyetçilik ideolojisi ile ilgili düşünceleri, yayınlanmış eserlerinin tümü ve vefatından sonra Meriç’le ilgili yayınlanmış eserler incelenerek anlaşılmaya çalışılacaktır. Yerel, bölgesel ve küresel düzeyde yaşadığımız kaos ve çatışmada, “Milliyetçilik İdeolojisi”nin rolünün Cemil Meriç perspektifinden analiz edilmesinin, birlikte yaşamın kodlarını keşfetme ve içinde bulunduğumuz süreci daha iyi anlamamıza katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Cemil Meriç, Milliyetçilik, Ulusçuluk, Türkçülük, Birlikte Yaşam

Kaynakça

• ANDERSON, Benedict (1983), Hayali Cemaatler. Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması, (Çev. İ. Savaşır) İstanbul: Metis Yayınevi
• AKSUN, Ziya Nur (2012), Dündar Taşer’in Büyük Türkiyesi-Osmanlı Devlet Anlayışı, İstanbul: Ötüken Yayınları,
• AYDIN, Suavi (2000), Modernleşme ve Milliyetçilik. İstanbul: Gündoğan Yayınları
• CHATTERJEE, Partha (2002), Ulus ve Parçaları.(Çev. İ. Çekem). İstanbul: İletişim
• CÜNDİOĞLU, Dücane ( 2006), Bir Sansürün 32 Yıl Boyunca Gizli Kalmış Öyküsü.
• www.academia.edu/5347617/dücane_cündioğlu_cemil_meriç_yazıları
• CÜNDİOĞLU, Dücane (2006 ), Bir Mabed İşçisi: Cemil Meriç Bir Cumhuriyet Aydınının Serencamı, İstanbul: Etkileşim Yayınevi
• DURALI, Ş. Teoman (2016), Omurgasızlaştırılmış Türklük, İstanbul: Dergah Yayınları.
• ERCÜMENT Ayhan (2012), Cumhuriyet Türkiye’sinin Kuruluş Sürecinde Ulus-Devlet -Din İlişkileri (1920-1937), , Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi
• GELLNER, E. (1983), Nations and Nationalizm. Oxford: Blackwell,1994
• GÖKALP, Ziya (1975), Türkçülügün Esasları. İstanbul: Türk Kültür Yayınları.
• GÜNGÖR, Erol (2007), Dünden Bugünden Tarih Kültür ve Milliyetçilik. İstanbul: Ötüken Yayınları, 10.Baskı.
• GÜNGÖR, Erol (1992),Türk Kültürü ve Milliyetçilik, İstanbul: Ötüken Yayınları, 8. Baskı.
• HEYD, Uriel (1979), Türk Ulusçuluğunun Temelleri (Çev. Kadir Günay), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• HOBSBAWM, Eric J. (1995), 1780’den Günümüze Milletler ve Milliyetçilik, (Çev. O. Akınhay) İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• KILIÇ, Murat (2007 Aralık), Erken Cumhuriyet Dönemi Türk Milliyetçiliğinin Tipolojisi, SDÜ Fen Edebiyat fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi S.16, s.113-140.
• KISAKÜREK, necip Fazıl, (1990 ), Babıali, İstanbul: Büyük Doğu Yayınları
• KÖKER, Levent, (2007). Türkiye’nin Milliyetçilik Problemi, (Er. Tar: 10.05.2017), http://bianet.org/biamag/bianet/91726-turkiyenin-milliyetcilik-problemi
• MERİÇ, Cemil (1985 ), Bu Ülke, İstanbul: İletişim yayınları, 5. Baskı.
• MERİÇ, Cemil ( 2011), Mağaradakiler, İstanbul: İletişim Yayınları 20. Baskı.
• MERİÇ, Cemil (1986), Kültürden İrfana, İstanbul: İnsan Yayınları.
• MERİÇ, Cemil (1993), Sosyoloji Notları ve Konferanslar, İstanbul: İletişim Yayınları
• MERİÇ, Cemil (1995 ), Jurnal, Cilt 1, İstanbul: İletişim yayınları, 6. Baskı.
• MERİÇ, Cemil (2013), Kırk Ambar 2 - Lehcet-ül Hakayık, İstanbul: İletişim Yayınları
• MÜRSEL, Safa (2002), “Cemil Meriç’le Söyleşi” Cogito Sayı 32, (Erişim tarihi: Nisan 2017) http://anlamak.com/eski/tanimak/Cemil-Meric---Cemil-Mericle-Soylesi.htm(Er. Tar: Mayıs,2017)
• ÖZDOGAN, Günay Göksu (2003), Dünyada ve Türkiye’de Turancılık, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, Cilt 4, Milliyetçilik, İstanbul: İletişim Yayınları.
• ÖZKIRIMLI, Umut (2013), Milliyetçilik Kuramları-Eleştirel Bir bakış, İstanbul: Doğu Batı Yayınları
• SARINAY, Yusuf (1990), Atatürk'ün Millet ve Milliyetçilik Anlayışı (Erişim tarihi: Nisan 2017), E dergi.atauni.edu.tr/ataunitaed/article/download/1020002009/1020002008
• SARINAY, Yusuf (1993), Türk Milliyetçiliğinin Tarihi Gelişimi ve Türk Ocakları (1912-1931), Ankara: Hacettepe Üniversitesi, AİİT Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• SELÇUK, Senem S. (2012), “Dünden Bugüne Milliyetçilik: Küresel Dünyada Yükselen Sesler” Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,C.12,S.3,s.117-136
• SMITH, Anthony D. (2009). Milli Kimlik. (5. Baskı). (Çev. B. S. Şener). İstanbul: İletişim yayınları
• SMİTH, Antonhy D. (2004), Milli Kimlik, (Çev. B.S. Şener), İstanbul: İletişim Yayınları.
• TAGORE, Rabindranath (1999), Milliyetçilik, (Çev. Murat Çiftkaya), İstanbul: Kaknüs Yayınları
• TORFİNG, J (1999). New Theories of Discourse; Laclau, Mouffe and Zizek.Oxford: Blackwell
• TÜRKDOĞAN, Orhan (2015), Osmanlı’dan Günümüze Türk Toplum Yapısı, Konya: Çizgi yayınevi
• UCA, Alaaddin (1996), “Türk Toplumunda Milliyet ve Milliyetçilik Fikrinin Tarihi Gelişimi” (Erişim tarihi: Nisan 2017) e-dergi.atauni.edu.tr/ataunitaed/article/download/1020002009/1020002008