GEÇ OSMANLI DÖNEMİ KENTSEL MEKANDA BATILILAŞMAETKİLERİ: KONYA MİLLET BAHÇESİ

Yıl 2018, Sayı: 44, 331 - 350, 10.01.2019

Filiz Çelik

https://doi.org/10.21563/sutad.511681

Cited By: 3

Öz

Osmanlı İmparatorluğu’nda, Tanzimat Fermanı’ndan Cumhuriyete kadar olan, 1839-1923 yılları arasında yaşanan modernleşme sürecini yönlendiren batılılaşma hareketi, başta devletin yönetimi olmak üzere eğitim, siyaset, sosyal, kültür, ekonomi ve yerleşimlere kadar her alanda kendini göstermiştir. Batılaşmanın etkileri, merkez-çevre ilişkili olduğu için öncelikle İstanbul’da yoğun olarak ön plana çıkmış; ancak Anadolu’daki kentlerde farklı düzeylerde de olsa yansımaları görülmüştür. Kentlerde mimariden sokakların fiziki yapısına; kent formundan açık-yeşil alanlara kadar kentin bütününde etkili olan değişimler yaşanmıştır. Siyasi dönüşümlerin kent mekanı üzerindeki etkileriyle yeşil alanların işlevi ve formu değişime uğramış; bu değişim ve dönüşüm yeşil alanlarda görünürlük kazanmıştır. Toplumsal dinamiklerin kent mekanına yansıdığı batılılaşma sürecinde batı tarzında yeni yeşil alanlar düzenlenmiştir. Fransa’daki Halk Bahçelerinden esinlenerek halka açık park ve bahçeler yapılmış; başta İstanbul olmak üzere diğer Osmanlı kentlerinde de yer alan bu bahçelere “Millet Bahçesi” adı verilmiştir. Bu çalışmada; geç Osmanlı döneminde yeşil alanlarda değişim ve batılılaşma etkisi ile farklı kentlerde halkın kullanımına sunulan Millet Bahçesi hakkında açıklama yapılmış; Osmanlı döneminde Konya’nın kentsel özellikleri ve Konya Millet Bahçesi hakkında bilgi verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Batılılaşma, bahçe, park, Millet Bahçesi, Konya.

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri
• VEKAM Kütüphanesi ve Arşivi, Envanter No: 0819 Karar Yazıları
• Konya Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu 05.02.2013 tarih ve 1103 sayılı kararı. Web Sayfaları
• Eski İstanbul Fotoğrafları Arşivi, Erişim tarihi: 03.05.2018, http://www.eskiistanbul.net/
• Konya Büyükşehir Belediyesi Eski Konya Fotoğrafları Arşivi, Erişim tarihi: 05.05.2018, http://www.konya.bel.tr/sayfadetay.php?sayfaID=240,
• Tevfik Ataberk’in Fotoğraf Arşivi, Erişim tarihi: 06.05.2018, https://www.facebook.com/tevfikataberk
• Yaşar Barışık’ın Fotoğraf Arşivi, Erişim tarihi: 06.05.2018. https://www.facebook.com/yasar.barisik1 Yayınlanmış Eserler
• AKGÜL, Alphan (2016), “Osmanlı-Türk Romanında İstanbul Tasvirleri ve Perspektif Kullanımı”, Osmanlı İstanbul’u Sempozyumu IV, 20-22 Mayıs 2016, İstanbul, 495-520.
• AKTAŞ YASA, Azize (1998), “Selçuklu Dönemi Konya’sında Şehrin Yeşil Dokusu”, Vakıflar Dergisi, 27: 65-74.
• BAYRAKTAR, Adile Nuray (2013), “Başkent Ankara’da Cumhuriyet Sonrası Yaşanan Büyük Değişim: Modern Yaşam Kurgusu ve Modern Mekanlar”, Ankara Araştırmaları Dergisi, 4(1): 67-80.
• ÇAYCI, Ahmet (2006), “Osmanlı Seyyahlarının İzlenimleriyle Konya ve Çevresi,” Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 21: 15-146.
• ÇELİK, Filiz, (2015), “Selçuklu Sarayı Gül Bahçesi”, I. Ulusal Peyzaj Mimarlığı Kongresi, 15-17 Ekim 2015, Ankara, 4-24.
• ÇELİK, Filiz, (2016), “Tarihi Dede Bahçesi”, I. Ulusal Pemkon Konferansı-Türk Bahçeleri, 23-25 Mayıs 2016, İstanbul, 30-41.
• DOĞAN, M. Sabri (2015), “Millet Bahçesi”, Konya Ansiklopedisi, C.6, 392-393.
• DOĞAN, M. Sabri (), “Yirminci Yüz Yıl Başlarında Konya”, Erişim tarihi: 23.01.2018, http://www.konya.bel.tr/sayfadetay.php?sayfaID=260
• ELDEM, Sedat Hakkı (1976), Türk Bahçeleri, İstanbul: Kültür Bakanlığı Türk Sanat Eserleri 1.
• GÜRBÜZ, Elif, (2009), Tarih İçerisinde İstanbul’daki Mesire Olgusu ve Mesire Alanlarının Geçirdikleri Değişimin Kağıthane Mesiresi Örneği Üzerinden İrdelenmesi, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü: (yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
• GÜRKAŞ, Tayfun, (2003), “Erken Cumhuriyet Türkiye’sinde Kamusal Yeşil Alanın Doğuşu”, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, (yayınlanmamış yüksek lisans tezi).
• GÜRKAŞ, Tayfun, (2004), “Modernleşen Osmanlı Parklarının Üsküdar’daki Erken İki Örneği: Millet Bahçesi ve Doğancılar Parkı”, Üsküdar Sempozyumu I, 22-23 Mayıs 2003, İstanbul, 409-416.
• GÜRKAŞ, Tayfun (2009), “Bir Mimarlık Tarihi Alanı Olarak Türkiye’de Peyzaj Mimarlığı Tarihi ve Peyzaj Mimarlığı-Devlet İdeolojisi İlişkisi”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 7(13): 171-190.
• İGÜS Esma - İSMAİLOĞLU, Hayriye (2016), “Osmanlı Kenti İstanbul’u Yıkmak ve Yeniden Yapmak Paradoksu: Menderes Yıkımları”, Osmanlı İstanbulu IV, 20-22 Mayıs 2016, İstanbul, 115-158.
• KARAOSMANOĞLU, Yakup Kadri (1999),Vatan Yolunda, İstanbul: İletişim Yayınları.
• KARPUZ, Haşim (1996), Fotoğraflarla Geçmişte Konya, Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Müdürlüğü Yayınları.
• KİRAZ, Ersel (2018), “Osmanlı Devletinde Modern Dönüşüm Evrelerinin Kamu Üzerindeki Etkileri”, Academic Review of Humanities and Social Science, 1(1): 1-16.
• KOCA, Feray (2005), “Türkiye’de Geleneksel Yerleşim Örüntülerinin Özgün Karakter ve Kültürel Mirasını Koruma Anlayışına Ontolojik Bir Yaklaşım”, Planlama, 25(1): 32-43.
• MEMLÜK, Yalçın (2009), Bulvarın Yeşil Parçaları, (ed. H. Çağatay Keskinok), Cumhuriyet Devrimi’nin Yolu: Atatürk Bulvarı, Ankara: Koleksiyoncular Derneği Yayını.
• MEMLÜK, Yalçın, (2013), “Anadolu’da Türk Bahçesi ve Bahçe Kültürü”, Plant Dergisi, 51, Erişim tarihi: 8.01.2018, http://www.plantdergisi.com/yazi-profdryalcin-memluk-51.html
• MEMLÜK, Yalçın, (2017), Osmanlı Modernleşmesi ile Ortaya Çıkan Bir Kentsel Mekan Olarak Millet Bahçeleri, Erişim tarihi: 20.02.2018, http://www.skb.gov.tr/osmanli-modernlesmesi-ile-ortaya-cikan-bir-kentsel-mekan-olarak-millet-bahceleri-s25212k/
• MUŞMAL, Hüseyin (2016), Osmanlı Döneminde Konya, (ed. Caner Arabacı), Kısa Konya Tarihi, Konya: TMMOB Makine Mühendisleri Odası Konya Şubesi.
• NALBANT, Mehmet (2016), “Türkiye’de Kentsel Mekanlarda Kamusal Alanın Konumu: Tarihsel Perspektiften Bir Değerlendirme”, BEU Akademik İzdüşüm, 1(1): 12-27.
• NUHOĞLU, Arzu, KOYUNOĞLU, Balin, TAN, Elif (2016), “Türkiye Tasarım Kronolojisi Peyzaj”, İstanbul: 3. İstanbul Tasarım Bienali, 22 Ekim- 20 Kasım 2016.
• ODABAŞI, A. Sefa (1998), 20. Yüzyıl Başında Konya’nın Görünümü, Konya: T.C. Konya Valiliği İl Kültür Müdürlüğü Yayınları.
• OKTAÇ, A. Deniz (2003), “Selçuklu ve Osmanlı Dönemi Konya’sında Bağlar ve Bağ Mülkiyeti”, Osmanlı Döneminde Konya, Konya: T.C. Konya Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayını.
• ÖZCAN, Görgün (2017), Osmanlı Şehirciliği ve Vakıflar, İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• ÖZGÜÇ ERDÖNMEZ, İ. Müge, AYDOĞDU ÜNLÜ, S. Aslı (2009), “Kentsel Açık Alanları Etkileyen Sanat Akımlarının Türkiye'deki Yansımaları: İstanbul Örneği,” İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 59-2: 33-50.
• SELVİ ÜNLÜ, Tülin, (2012), “Cumhuriyet Modernleşmesi ve Mersin’de Kamusal Mekana Etkisi”, Osmanlı Dünyasında Kültürel Karşılaşmalar ve Sanatsal Yansımaları: Prof. Dr. Filiz Yenişehirlioğlu’na Armağan 14-16 Kasım 2012, Ankara, 251-258.
• TANYELİ, Uğur, (2005), “Kamusal Mekan-Özel Mekan: Türkiye’de Bir Kavram Çiftinin İcadı”, Genişleyen Dünyada Sanat, Kent ve Siyaset: 9. Uluslararası İstanbul Bienali, 16 Eylül-30 Ekim 2005, İstanbul, 199-209.
• TONGA, Necati (2014), “Cumhuriyet Ankara’sının Devraldığı Edebî Miras: Cumhuriyet Dönemi’ne Kadar Ankara’daki Edebiyat Hayatı ve Edebiyat Mahfilleri”, Ankara Araştırmaları Dergisi, 2(2): 184-202.
• TOPÇU, Kadriye (2011), “Kent Kimliği Üzerine Bir Araştırma: Konya Örneği”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2): 1048-1072.
• TURGUT GÜLTEKİN, Nevin, (2015). “Batılılaşmanın Uzantısında Kent Bahçeleri; Giresun Memleket-Millet Bahçesi”, I. Ulusal Peyzaj Mimarlığı Kongresi, 15-17 Ekim 2015, Ankara, 7-14.
• YÖRÜK, Doğan (2017), “XVI. Yüzyılda Konya Şehir Ekonomisi,” SUTAD, 42: 353-379.