A Study on Assessment of Rangelands in Ankara Province

Yıl 2012, Cilt: 21 Sayı: 2, 41 - 49, 01.06.2012

Sabahaddin Ünal Ziya Mutlu Ali Mermer Öztekin Urla Ediz Ünal Metin Aydoğdu Fatma Dedeoğlu Kadir Özaydın Arife Avağ Osman Aydoğmuş Bilal Şahin Serdar Aslan

Öz

 

Rangelands have been primarily used as livestock feeding areas. These areas benefited for multiple-use values are in degradation process due to mismanagement practices. This caused the rangeland’s quality and hay production to decrease below the optimum level. It is necessary to find out the present status of the rangelands and then carry out proper rehabilitation techniques for them. For this reason vegetation survey was conducted on the rangelands of Ankara Province in the years of 2008 and 2009. A total of 60 survey sites was identified as representative of rangelands where a modified wheel point method was used for vegetation survey. The results of research indicated that plant cover and bare ground were found as 60.55 % and 39.45 %, respectively. The cover rates of decreaser and increaser plant species were calculated as of 10.24 % and 25.71 %, respectively. The number of the rangeland sites assigned as good, fair, and poor in the scheme of rangeland condition classification was 2, 26, and 32, respectively. 58 sample sites were in fair and poor condition. Moreover, 49 sites were found in the risky and problematic status in health categories. These results indicate that rangelands of Ankara province are in degradation and this process is continuing at high level and sustainable management and rehabilitation techniques should be urgently applied to stop this degradation.

Anahtar Kelimeler

Rangeland condition; health; plant cover; decreasers and increasers

Ankara İli Meralarının Değerlendirilmesi Üzerine Bir Çalışma

Öz

Meralar hayvanlar için başlıca besleme alanı olarak kullanılırlar. Çok yönlü olarak yaralanılan bu alanlar, yanlış yönetim sonucu bozulma süreci içerisindedirler. Bu nedenle kalite değeri ve üretim miktarı olarak istenilen ve beklenilen seviyenin oldukça altında bulunan meraların mevcut durumun saptanması ve gerekli ıslah tedbirlerin uygulanması gereklidir. Bu nedenle Ankara ili mera alanlarında 2009 ve 2010 yıllarında vejetasyon etüt çalışmaları yapılmıştır. İl meralarını temsil eden 60 durak belirlenmiş ve tekerlekli nokta yöntemiyle vejetasyon etüdü yapılmıştır. Araştırma sonucunda bitki ile kaplı alan oranı % 60.55 olarak bulunurken, çıplak alan oranı % 39.45 olarak belirlenmiştir. Azalıcı ve çoğalıcı türlerin oranları sırayla % 10.24 ve % 25.71 olarak saptanmıştır. İncelenen mera alanlarından iyi, orta ve zayıf durumda olanlar sırayla 2, 26 ve 32 adet olarak tespit edilmiştir. Vejetasyon etüdü yapılan toplam 60 mera durağından 58 tanesinin mera durumu orta ve zayıf olarak belirlenmiştir. Diğer taraftan mera sağlığı açısından yapılan sınıflamada 49 durak riskli ve sorunlu olarak tespit edilmiştir. Bu veriler ildeki meraların yapısal olarak bozulmuş olduğunu ve bu sürecin devam ettiğini göstermektedir. Bu süreci durdurmak için sürdürülebilir mera yönetimi ve ıslah metotlarının acilen uygulanması gereklidir.

Anahtar Kelimeler

Mera durumu; mera sağlığı; bitki ile kaplı alan; azalıcı ve çoğalıcı türler

Kaynakça

• Altın M. ve C. Tuna, 2001. Trakya meralarının bazı özellikleri ile yöre tarımındaki önemi. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi 17-21 Eylül 2001. Cilt III. s. 19-24. Trakya Üni. Zir. Fak. Tekirdağ.
• Altın, M., Gokkus, A. ve Koc, A. 2011. Otlatma kapasitesi. Çayır ve Mera Yönetimi. Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı.
• Anonim, 2001. Genel Tarım Sayımı 2001. Türkiye İstatistik Kurumu.
• Anonim, 2005. Çayır Mera Bitkileri Kılavuzu. Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı.
• Anonim, 2009a. Ankara ili iklim verileri. T.C. Devlet Meteoroloji İşleri Gen. Müd. Aylık Klimatoloji Rasat Cetveli.
• Anonim , 2009b. Ankara ili toprak analiz sonuçları. Toprak Gübre ve Su Kaynakları Merkez Ar. Ens. Müd. Ankara.
• Anonim, 2012a. Tarım İstatistikleri Özeti. T.C. Türkiye İstatistik Kurumu.
• Anonim, 2012b. Tarım İstatistikleri. Ankara il Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü.
• Bakır, Ö. 1969. Ekolojik faktörlerin önemli yembitkilerinin büyüme ve gelişmesine tesirler üzerinde araştırmalar. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yay. 327. Ankara.
• Bakır, Ö. 1970. Ortadoğu Teknik Üniversitesi arazisinde bir mer’a etüdü. Ankara Üniversitesi Ziraat Fak. Yay. 382. Ankara.
• Bakır, Ö. 1999. Otlatma kapasitesi. Mera Kanunu Eğitim ve Uygulama El Kitabı. Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı s. 181- 206.
• Büyükburç, U. 1983. Ankara İli Yavrucak Köyü Meralarının Gübreleme ve Dinlendirme Yolu ile Islahı Olanakları Üzerinde Bir Araştırma. Çayır Mera ve Zootekni Araştırma Enstitüsü Yay.No.79, Ankara.
• Büyükburç, U. 1999. Tokat ili Çamlıbel beldesi dere ağzı meralarının ıslah olanakları ve otlatma üzerine bir araştırma. Türkiye 3. Tarla Bitkileri Kongresi 15-18 Kasım 1999, Adana, Cilt III: 1-5.
• Koç, A. 1991. Güzelyurt (Erzurum) Köyü Meralarının Otlatmaya Başlama ve Son verme zamanlarının belirlenmesi ile Toprak Üstü Biyoması ve Otun Kimyasal Kompozisyonunun Yıl İçerisinde Değişimi. Atatürk Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı, Erzurum ( Yüksek Lisans Tezi) 140s.
• Koç, A., A. Gökkuş ve M. Altın, 2003. Mera Durumu Tespitinde Dünya’da Yaygın Olarak Kullanılan Yöntemlerin Mukayesesi ve Türkiye için bir öneri. Türkiye 5. Tarla Bitkileri Kong. 13-17 Ekim, Diyarbakır, 36-42.
• Koç A. ve Ş. Çakal, 2004. Comparison of some rangeland canopy coverage methods. Int. Soil Cong. On Natural Resource Manage. For Sustainable Development, June 7-10, 2004, Erzurum, Turkey, D7, 41-45.
• Özmen, T. 1977. Konya İli Meralarını Bitki Örtüsü Üzerinde Araştırmalar Doktora tezi. Çayır Mera ve Zootekni Araştırma Enstitüsü, Ankara.
• Şakar, D, S. Dirihan ve İ. Gül, 2001. Diyarbakır Pirinçlik garnizonunda korunan ve otlatılan meralarda bitki tür ve kompozisyonları ile ot verimlerinin incelenmesi üzerine bir araştırma. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi 17-21 Eylül 2001. Cilt III. s. 181-186. Trakya Üni. Zir. Fak. Tekirdağ.
• Şılbır Y. ve T. Polat. 1996. Şanlıurfa ili Tektek dağlarında korunan ve otlatılan alanlarda lup yöntemine göre bitki türleri ve bitki kompozisyonları üzerinde araştırmalar. Türkiye 3. Çayır Mera ve Yem Bitkileri Kongresi 17-19 Haziran 1996. s. 90-97. Atatürk Üni. Zir. Fak. Erzurum.
• Tahtacıoğlu, L. 1993. Doğu Anadolu Çayır Mera ve Yem Bitkileri Üretimini Geliştirme Pilot Projesi: Teknik Paketler. Doğu Anadolu Tar. Araş. Ens. Yay., Yayın No 12 s.136.
• Tekeli, S. ve Z. Mengül. 1991. Orman içi merada topoğrafyanın botanik kompozisyona ve verim üzerine etkisi. Türkiye 2. Çayır Mera ve Yem Bitkileri Kongresi 28-31 Mayıs 1991. s. 139-149. Ege Üni. Basımevi, İzmir.
• Tokluoğlu, M. 1979. Bazı Mera Bitkilerinin Önemli Morfolojik, Biyolojik ve Tarımsal Karakterleri Üzerinde Araştırmalar. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yay. 728. Ankara.
• Tükel, T., R. Hatipoğlu, H. Özbek, C. L. Alados, N. Çeliktaş ve K. Kökten. 2001. Sığır yaylasındaki tipik bir Akdeniz orman içi mera ekosisteminin vejetasyon yapısı ve verim gücünün saptanması üzerinde bir araştırma. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi 17-21 Eylül 2001. Cilt III. s. 37-42. Trakya Üni. Zir. Fak. Tekirdağ.
• Uluocak, N. 1977. Doğal Meralar ve Orman Meraları. Gıda- Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Ziraat İşleri Genel Müd., No. 6.
• Ünal S., M. Dedebali and M. B. Ocal, 2010. Ecological interpretations of rangeland condition of some villages in Kirikkale Province of Turkey. Turkish J. Field Crops 15 (1), 43-49.
• Ünal, S. E. Karabudak, M.B. Öcal, and A. Koç, 2011. Interpretations of vegetation changes of some villages rangelands in Çankiri Province of Turkey. Turkish J. Field Crops, 16(1): 39-47.