THE EFFECTS OF BORON FERTILIZATION ON THE YIELD AND SOME YIELD COMPONENTS OF DURUM WHEAT VARIETIES (Triticum durum L.) GROWN ON BORON TOXIC AREA

Yıl 2003, Cilt: 12 Sayı: 1-2, - , 01.06.2003

Seyfi Taner Bayram Sade Yasin Kaya Sait Çeri Sait Gezgin

Öz

This study was conducted in the growing season of 2001-2002 on the field with high boron content (12.92 ppm) in konya, bahri dağdaş ınternational agricultural research Institute. The aim of this study was to determine  reactions and yield and yield components of 9 durum wheat varieties grown in control  and  applied 0.9 kg B/da against already existing boron concentration.

Application of boron increased the number of plant per square meter at the stage of emergence, however decreased the grain yield with respect to control. On the other hand, application of boron had no significant effect as statistically on  spike number per square meter, plant height and boron concentration of flag leaf.

Differences among varieties were significant as statistically in whole observed characters. Kızıltan-91, Yılmaz-98 and Altıntaş had higher grain yield and spike number per square meter and lower boron concentration of flag leaf than other varieties. So this varities can be planted as more succesefull in the area with toxic boron concentration.

With respect to the results of correlation analysis, it was determined negative and significant correlation  between the amount of boron of flag leaf and grain yield (r=-0.460**). Besides the deteminetion of negative and significant correlations between amount of boron of flag leaf and spike number per square meter and plant height (r=-0.273* and r=-0.289*, respectively) indicated toxic level of boron in the soils of experimental area. 

Anahtar Kelimeler

Durum wheat; toxity of boron; yield; yield components; correlation

BOR MİKTARI YÜKSEK TOPRAKLARDA YETİŞTİRİLEN MAKARNALIK BUĞDAY (TRİTİCUM durum L.) ÇEŞİTLERİNE UYGULANAN BORUN VERİM VE BAZI VERİM ÖĞELERİNE ETKİSİ

Öz

Bünyesinde yüksek bor (12,92 mg kg^-1) içeren, Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Merkez deneme tarlasında; 2001-2002 ekim sezonunda gerçekleştirilen bu çalışmada; Kunduru 1149, Altıntaş, Altın 40/98, Kızıltan 91, Ç-1252, Selçuklu 97, Çakmak 79, Ankara 98 ve  Yılmaz 98 makarnalık buğday çeşitlerinin yüksek bor içeren alanlarda bor uygulamasız ve bor uygulamalı (0,9 kg/da) parsellerde verim ve bazı verim öğelerindeki değişimin üzerinde çalışılmıştır.

Bor uygulaması ile bitki çıkışlarında artışlar olurken, tane veriminde kontrole göre önemli düşüşler olmuştur. Bor uygulamasının, metrekarede başak sayısı, bitki boyu ve bayrak yaprak bor miktarı üzerine etkisi istatistiki olarak önemli olmamıştır.

Ele alınan tüm özelliklerde çeşitler arasındaki farklılık istatistiki olarak önemli bulunmuştur. Tane verimi yönüyle ilk üç sırayı alan Kızıltan 91, Yılmaz 98 ve Altıntaş makarnalık buğday çeşitlerinin metrekarede daha fazla başak sayısı ve bayrak yaprakta daha düşük bora sahip oldukları belirlenmiştir.

Korelasyon analizi sonuçlarına göre; bayrak yapraktaki bor miktarı ile tane verimi arasında, negatif önemli ilişkiler belirlenmiştir (r=-0.460**). Ayrıca, bayrak yaprak bor miktarı ile metrekarede başak sayısı ve bitki boyu arasında negatif önemli ilişkileri (sırasıyla; r= -0.273*, r= -0.289*) belirlenmiştir.

Araştırmadan; deneme alanında toksik düzeyde borun varlığı dikkate alındığında Kızıltan 91, Yılmaz 98 ve Altıntaş makarnalık buğday çeşitlerinin bor toksik alanlarda daha başarılı olarak yetiştirilebilecekleri sonucu çıkarılabilir.

Anahtar Kelimeler

Makarnalık buğday; bor toksitesi; verim ve verim öğeleri.

Kaynakça

• Alkan, A., Torun, B., Özdemir, A., Bozbay, G.,Çakmak, İ. 1997. Değişik Buğday ve Arpa Çeşitlerinde Bor toksisitesi Üzerine Çinkonun Etkisi. I. Ulusal Çinko Kongresi, 779-782, (Eskişehir 12-16 Mayıs 1997).
• Anonim, 2000. WWW . Tarim.gov.tr.
• Atalay, E., 2003. Buğday (Kızıltan 91) ve Arpa (Tokak 157/37) İn Vitro Fidelerinde Bor Alımının ICP-AES ile Tespiti. Yüksek Lisans Tezi. S.Ü.Fen Bilimleri Ens. Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı. Konya.
• Aydemir, O., 1997. Toprak Verimliliği II, Toprak- Bitki İlişkileri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 192; Sayfa 115, Erzurum.
• Cartwright, B., Zarcinas, B.A. and Spoucer, L.R., 1986. Boron Toxicity in South Australian Barley Crops. Australian Journal of Agricultral Research 37: 351-359.
• Çakmak, İ.,1998. Selection And Characterization of Cereal Genotypes With High Zinc Efficiency and Evaliation Of Bioavailability Of Zinc In Wheat for The Central Anatolia Region. Pages 72-89, Adana.
• Gezgin, S., Dursun, N., Hamurcu, M., Harmankaya, M., Önder, M., Sade, B., Topal, A., Soylu, S., Akgün, N., Yorgancılar, M., Ceyhan, E., Çiftçi, N., Acar, B., Gültekin, İ., Işık, Y., Şeker, C.and Babaoğlu, M., 2001. Determination of B Contents of Soils in Central Anatolian Cultivated Lands and its Relations Between Soil and Water Characteristics. Boron in Plant and Animal Nutrition. Edited by Goldbach et al., Kluwer Academic/ Plenum Publıshers, New York.
• Gezgin, 2003. Buğdayın gübrelenmesi. Konya Ticaret Borsası Dergisi, Sayfa 22-27, Yıl:6, Sayı: 4, Konya.
• Gupta, M.C., Jame, Y.W.,Camphell, C.A., Leyshon, A.J. and Micholaichuk, W., 1985. Boron Toxicity and Deficiency. A Review, Can. J. Of. Soil Sci. 65,381-408.
• Kalayci, M., Alkan, A., Çakmak, İ., Bayramoğlu, O., Yilmaz, A., Aydin, M., Özbek, V., Ekiz ve H., Özberisoy, 1998. ?F.Studies On Differential Response Of Wheat Cultivars To Boron Toxicity. Euphytica 100:123-129.
• Marks, E.S., Hart, J. and Stevens, R.G., 1999. Soil Test Interpretation Guide. EC 1478. Reprited August 1999. Oregon State University Extension Service.
• Nable, R.O., Banuelos, G.S and Paull, J., 1997. Boron Toxicity. Plant and Soil 193: 181-198. Kluwer Academik Publishers. The Netherlands.
• Nable, R.O, and Paul, J.G., 1990. Effect of Excess Grain Boron Concentrations on Early Seedling Development and Growth of Several Wheat (Triticum aestivum) Genotypes With Different Susceptibilities to Boron Toxicity. Plant Nutrition-Physiology and Applications. 291-295.
• Sade, B., Gezgin, S., Çalışır, S., Direk, M.,Topak, R. ve Boyraz, N., 2003. Konya’ nın Tarla Bitkileri Üretim Potansiyeli, Problemleri ve Uygulanabilecek Projeler. Konya Ticaret Borsası Dergisi, Sayfa 22-27, Yıl:6, Sayı:14, Konya.
• Soylu, S., Topal, A., Sade, B.,Akgün, N., Gezgin, S. And Babaoğlu M., 2002. Yield and Yield Attrıbutes of Durum Wheat (Triticum durum Desf.) genotypes as Affected by Boron Aplication in Boron Deficiency- Calcareous Soils: An Evaliation of Major Turkısh Genotypes for B Efficiency. TUBİTAK Ara Raporu.
• Taban, S ve Erdal, İ., 2000. Bor Uygulamasının Değişik Buğday Çeşitlerinde Gelişme ve Toprak Üstü Aksamında Bor Dağılımı Üzerine Etkisi. Türkish Journal of Agric. Anf Forestry Entry 24: 255-262, TUBİTAK.
• Tahir, M., Shevtsov, V., Pashayani, H., Ottekin, A., Tosun, H. and Akar, T., 1994. Stres Tolerance in Winter and Facultative Barley. Rachis 13(1/2) , ICARDA.
• Topal, A., Gezgin, S., Akgün, N., Dursun, N. and Babaoğlu, M., 2002. Yield and Yield Attributes of Durum Wheat ( Triticum durum Desf.) as Affected by Boron Aplication. Boron in Plant and Animal Nutrition. Edited by Goldbach et al., Kluwer Academic/ Plenum Publıshers, New York.
• Torun, A. Yılmaz, A., Kalaycı, M., Gültekin, İ., Torun, B., Eker, S. ve Çakmak, İ. 1999. Konya Koşullarında Yetiştirilen Farklı Buğday Genotiplerinin Bor Toksisitesine Duyarlılığının Sera ve Tarla Koşullarında Araştırılması. Orta Anadolu’ da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Sempozyumu, S:317-327, Konya.
• Yau, S.K., Nachit, M.M., Ryan, J. and Valkoun, J., 1998. Boron-toxicity Tolerance in Durum Wheat. SEWENA, Durum Research Network, 174-179; ICARDA.