Çinko Uygulamasının Makarnalık Buğdayın (Triticum durum Desf.) Verim ve Bazı Kalite Özellikleri Üzerindeki Etkisi

Yıl 2016, Cilt: 25 Sayı: 2, 193 - 201, 26.12.2016

Hüsnü Aktaş

Öz

Bu çalışma çinkonun (Zn) toprak ve yapraktan beraber uygulanmasının Güneydoğu
Anadolu Bölgesinde yoğun ekim alanına sahip 7 adet durum buğdayı çeşidinin
verim, verim bileşenleri ve kalite özellikleri üzerine olan etkisinin
araştırılması amacıyla yapılmıştır. Çalışma 2013-14 ve 2014-15 buğday
yetiştirme sezonlarında sulu koşullarda Kızıltepe Meslek Yüksek Okulu Deneme
Alanında tesadüf blokları deneme deseninde üç tekerrürlü olarak yürütülmüştür.
Birinci yılda çinko kullanılan (+Zn) ve çinko kullanılmayan (-Zn) uygulamaların
tane verimi ortalaması sırasıyla 742
- 693 kg/da ve istatistiki olarak
önemsiz, ikinci yılda ise 751 - 659 kg/da ve istatistiki olarak önemli olarak
tespit edilmiştir. Varyans analiz sonuçlarına göre, ilk yılda başakta tane
sayısı, camsı tane oranı, sedimantasyon, protein oranı, yaş gluten özellikleri
için uygulamalar arasındaki farklar istatistiki olarak önemli bulunurken (P<0.05 ya da P<0.01), ikinci
yılda tane verimi, başak ağırlığı, camsı tane oranı, sedimantasyon, protein
oranı, ve yaş gluten özellikleri için önemli bulunmuştur.  Çalışmada kullanılan çeşitlerin +Zn ve –Zn
uygulamalarındaki responsu farklı olmuş, her uygulamada da çeşitler arasındaki
farklar incelenen özellikler bakımından istatistiki olarak önemli bulunmuştur. Çinko uygulaması
ile en yüksek tane verimi artışı birinci yılda G1 çeşidinde, ikinci yılda ise
G3 ve G5 çeşitlerinde gözlenirken, camsılık parametresi için birinci yılda
çinko uygulaması ile en yüksek artış G3 ve G4 çeşitlerinde, ikinci yılda ise G2
ve G5 çeşitlerinde belirlenmiştir. Çinko uygulaması ile protein oranında en
yüksek artış birinci yılda G7 çeşidinde ikinci yılda ise G6 çeşidinde
gerçekleşmiştir. Birinci yılda G6 ve ikinci yılda ise G2 çeşitleri dışında
çinko uygulaması ile bütün çeşitlerde SDS sedimantasyon değeri artış
gösterirken, irmik rengi (b) için uygulamalar arasında belirgin bir fark
gözlenmemiştir.

Anahtar Kelimeler

Çinko, buğday, tane verimi

The Effect of Zinc Application on Yield and Quality Traits of Durum Wheat (Triticum durum Desf.) Genotypes

Öz

The
aim of this study was to determine the effect of zinc (Zn) application on yield
and some quality traits in seven durum wheat genotypes that commonly grown in
Southeast Anatolia Region, Turkey. The study was conducted in full irrigation
condition in 2013-14 and 2014-15 growing seasons at experimental area of
Vocational Scholl of Kızıltepe, Mardin. Experiments were designed in a
randomized complete block design with three replications. The mean grain yield
for zinc fertilize (+Zn) and unfertilized (-Zn) ranged from 742 to 693 kg/da
in first year, and
from 751 to 659 kg/da in second year. According
to analysis of variance, highly significant differences (P<0.05 or
P<0.01) were
determined for number seed per spike, vitreous, sedimentation value, protein
content and wet
gluten in first year and for  grain yield, spike weight, vitreous,
sedimentation value, protein content and weight gluten in second year.
Genotypes showed different responses in zinc application and control plots. The
results showed that zinc application increased grain yield and all quality
traits compared with control in both years. The most grain yield increasing
observed in G1 for first year and in G3, G5 for second year with zinc
fertilize. The highest increasing value for vitreous was given by G3 and G4 in
first year, while G2 and G5 in second year. The most increasing for protein
content was determined in G7 in first year and G6 in second year. Application
of zinc increased SDS sedimentation value for all genotypes except G6 in first
year and G2 in second year, while zinc fertilize didn’t significant effect on
semolina color (b) for both years. This study showed that
using of zinc fertilize may contribute to increase yield and quality in
irrigated condition of the Southeast Region, Turkey.

Anahtar Kelimeler

Zinc, wheat, grain yield

Kaynakça

• Anonym, 1982. ICC-Standart No:115/1. 1982. International Association for Cereal Chemistry
• Anonym, 1990. AACC Approved Methods of the American Association of Cereal Chemist. 1990, USA
• Anonym, 1994. ICC-Standart No:155/1., 1994, International Association for Cereal Chemistry
• AACC, 1995. Approved Methods of the AACC, 9th Edititon. Method 26-50, St Paul, MN
• Anonym, 1996. www. minolta.com. CIE (L* a* b*) color scale
• Anonym. 2016. International Grains Council (Grain MarketReport),2016.http://www.igc.int/en/ Default.aspx
• Aytaç Z., Gulmezoglu N., Sirel Z., Tolay I. and Torun A.A., 2014. The Effect of Zinc on Yield, Yield Components and Micronutrient Concentrations in the Seeds of Safflower Genotypes (Carthamus tinctorius L.). Not Bot Horti Agrobotany 42(1):202-208
• Barut H., 2012. Farkli Doz ve Zamanlarda Uygulanan Çinko ve Azotun Buğdayda Tane Çinko Konsantrasyonu Üzerine Etkisi. Çukurova Üniversitesi Fenbilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi
• Cakmak I., Sari N., Marschner H., Ekiz H., Kalayci M., Yilmaz A. and Braun H. J., 1996. Phytosiderophore Release in Bread and Durum Wheat Genotypes Differing in Zinc Efficiency. Plant and Soil 180(2): 183-189
• Habib M., 2009. Effect of Foliar Application of Zn and Fe on Wheat Yield and Quality. African Journal of Biotechnology 8 (24): 6795-6798
• Kutman U.B., Yıldız B., Öztürk L. and Cakmak İ., 2010. Biofortification of Durum Wheat with Zinc Through Soil and Foliar Applications of Nitrogen. Cereal Chemistry 87: 1-9
• Kutman U.B., Yildiz B. and Cakmak İ., 2011. İmproved Nitrogen Status Enhances Zinc and Iron Concentrations Both in the whole Grain and the Endosperm Fraction of Wheat. Journal of Cereal Science. 53: 118-125
• Lindsay W.L. and Norvell W.A., 1978. Development of a DTPA Soil Test for Zinc, Iron, Manganese and Copper. Soil Science Society of America Journal 42: 421-428
• Mohammadi Z., Kalat S.M.N. and Haghaghi R.S., 2013. Effect of Copper Sulfate and Salt Stress on Seed Germination and Proline Content of Psyllium (Plantago psyllium). American-Eurasian Journal of Agriculture and Environment Science 13(2): 148- 152
• Mortvedt J.J. and Gilkes R.J., 1993. Zinc Fertilizers. In: Robson AD (ed) Zinc in Soils and Plants. Kluwer, Dordrecht, The Netherlands pp. 33-44
• Nachit M.M., 1998. Durum Breeding Research to İmprove Dryland Productuvity in the Mediterranean Region. Proceedings of the SEWANA Durum Network Workshop. 20-23 March, ICARDA/ Aleppo/ Syria, pp. 1-3
• Özberk İ., Özberk F., Atlı A., Cetin L., Aydemir T., Keklikci Z., Onal M.A. and Braun,H.J., 2005. Durum Wheat in Turkey; Yesterday, Today and Tomorrow. Durum Wheat Breeding:Current Aproaches and Future Strategies. Edit by:Royo,C; Nachit, M.N., Difonzo,N.,Araus,J.L. Pfeiffer,W.H. and Slafer, G.A. The Howard Press İnc. USA
• Özturk L., Yazici M.A., Yucel C., Torun A., Cekiç C., Bağci A., Özkan H., Braun H.J., Sayers Z. and Cakmak I. 2006. Concentration and Localization of Zinc During Seed Development and Germination in Wheat. Physiologia Plantarum 128: 144–152
• Potarzycki J. and Grzebisz W., 2009. Effect of Zinc Foliar Application on Grain Yield of Maize and Its Yielding Components. Plant Soil Environ 55:519–527
• Rowell D.R., 1996. Soil Science: Methods and Applications. Harlow, Longman.
• Rengel Z. and Wheal M.S., 1997. Herbicide Chlorsulfuron Decreases Growth of Fine Roots and Micronutrient Uptake in Wheat Genotypes. Journal of Experimental Botany 48: 927-934
• Yazar S. ve Karadoğan T., 2008. Bazı Makarnalık Bugday Genotiplerinin Orta Anadolu Bölgesinin Taban ve Kıraç Arazi Kosullarında Verim ve kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 3(2): 32-41
• Zeidan M.S., Manal F. and Hamouda H.A., 2010. Effect of Foliar Fertilization of Fe, Mn and Zn on Wheat Yield and Quality in Low Sandy Soils Fertility. World Journal of Agriculture Science 6 (6): 696-699
• Zhao A.Q., Lu X.C., Chen Z.H., Tian X.H. and Yang X.W., 2011. Zinc Fertilization Methods on Zinc Absorption and Translocation in Wheat. Journal of Agriculture Science 3:28–35