İklim Değişikliğinin Haşhaş (Papaver somniferum L.) Üretim Alanlarına Etkisi

Yıl 2016, Cilt: 25 Sayı: ÖZEL SAYI-2, 289 - 295, 31.12.2016

Mehmet Uğur Yıldırım Mesut Demircan Fethi Ahmet Özdemir Ercüment Osman Sarıhan

Öz

İklim,
dünyadaki yaşamın sürmesi ve yaşam formlarının yeryüzüne dağılmasında en önemli
etmenlerdendir. Bu da yeryüzünde yetişen doğal ve kültür bitkilerinin
dağılışını ve kalitesini etkilemektedir. Günümüzde yapılan birçok çalışma
iklimde bir değişimin olduğunu göstermektedir. Bu değişim birçok tarımsal
üründe olduğu gibi haşhaş üretiminde de hiç şüphesiz etkili olacaktır. Haşhaş (Papaver somniferum L.) insanlık
tarihinde en fazla bilinen, tıbbi ve yağ amaçlı kullanılan önemli bir endüstri
bitkisidir. Dünya’da, haşhaş üretimi ve afyon alkaloidi ticareti bakımından söz
sahibi olan Türkiye’nin haşhaş üretiminin iklim değişikliklerinden gelecekte
nasıl etkileneceği bu çalışmada tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu amaçla; İklim
parametrelerinden sıcaklık ve yağış (1961-2013 döneminden derlenen) verileri
kullanılmıştır. Haşhaşın; sıcaklık, yağış ve topografyaya bağlı olarak
yetişebileceği muhtemel alanlar gösterilmiştir. Sıcaklık ve yağış topografya
ile modellenmiş;  sıcaklık için 7-16°C
aralığındaki ve yağış için 300-1000 mm aralığındaki bölgeler seçilmiştir. Bu
iki katmanın kesişim bölgesi, uzun yıllar iklim parametrelerine göre, haşhaşın
yaşam bölgesi belirlenmiştir. Gelecekte meydana gelen değişimlerin
belirlenebilmesi için iklim değişikliği modellerinden HadGEM-2ES RCP8.5
senaryosu kullanılmıştır. 2015-2040, 2040-2070 ve 2070-2099 dönemleri için
sıcaklık ve yağış projeksiyonları kullanılarak, haşhaş ekim alanlarındaki
gelecek için muhtemel değişimler gösterilmiştir. Sonuçta; iklim değişikliğinin
gelecekte haşhaşın üretim alanlarında azalışlara neden olacağı ve bu çalışmanın
ekim alanlarının belirlenmesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Haşhaş, iklim değişikliği, CBS, iklim modelleri

Effect of Climate Change on Poppy (Papaver somniferum L.) Production Area

Öz

The climate
is one of the most important factors for continuation of the life in the world
and in the distribution of life forms on earth. It also affects distribution
and quality of natural and cultivated plants that's grown in the earth.
Numerous studies carried out today shows that there is climate change. No
doubt, this change will be effective in many agricultural products as well as
in poppy production. Poppy (Papaver
somniferum L.), best known in human history, is an important industrial
plants used for medicinal and oil. In this study, it is intended to determine
effects of climate change in future on Turkey's poppy production that is
influential country on poppy production and opium alkaloids trade in the world.
To this end, temperature and precipitation data (1961-2013) of climate
parameters are used. Possible areas where poppy can be grown are shown
depending on temperature, rainfall and topography. Temperature and
precipitation are modeled with topography; regions are selected for the
temperature in range of 7-16°C and for precipitation in range of 300-1000 mm.
Intersections of two layers, according to the long-term climatological
parameters are determined as Poppy's life region. One of climate change models;
HadGEM-2ES RCP8.5 scenario were used to determine changes that may be occurred
in the future. Using temperature and precipitation projections for 2015-2040,
2040-2070 and 2070-2099 periods, possible changes are shown in poppy
cultivation areas for the future. As a result; it is contemplated that climate
change would lead to a decrease in the production of poppy fields in the future
and this work will contribute to the determination of the cultivation areas.

Anahtar Kelimeler

Poppy, climate change, gıs, climate models

Kaynakça

• Kaynaklar
• Acock M.C., Pausch R.C. and Acock B., 1997. Growth and development of opıum poppy (Papaver somniferum L.) as a function of temperature kyushu university institutional repository. biotronics: Environment Control and Environmental Biology BI071ROAUCS 26, p: 47-57.
• Anonim 2013. Yeni senaryolarla Türkiye için iklim değişikliği projeksiyonları. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Araştırma Dairesi Başkanlığı, Klimatoloji Şube Müdürlüğü, TR2013CC.
• Anonim 2015. TMO yayınları. http:/www. tmo.gov.tr/Upload/Document/hashastarimi.pdf. (Ulaşım tarihi: 25.06.2015).
• Ardel A., Kurter A. ve Dönmez Y., 1969. Klimatoloji Tatbikatı. İstanbul Üniversitesi Yayınları No:1123, Edebiyat Fakültesi Coğrafya Enstitüsü Yayınlarından No:40, Taş Matbaası, İstanbul.
• Bernáth J., 2003. Poppy the genus papaver. Cultivation of Poppy under Tropical Conditions, P: 244-248.
• Demircan M., Alan I. and Sensoy S., 2011. Increasing resolution of temperature maps by using geographic information systems and topography information. EMS Annual Meeting Abstracts, Vol. 8, EMS2011-182, 11th EMS / 10th ECAM,
• Demircan M., Arabacı H., Bölük E., Akçakaya A. ve Ekici M., 2013. İklim normalleri: üç sıcaklık normalinin ilişkileri ve uzamsal dağılımları. III. Türkiye İklim Değişikliği Konferansı - TİKDEK 2013, 3 - 5 Haziran, 2013, İTÜ - Süleyman Demirel Kültür Merkezi, İstanbul – Türkiye. http://www.mgm.gov.tr/FILES/iklim/iklim-normalleri.pdf.
• Demircan M., Demir Ö., Atay H., Eskioğlu O., Tüvan A. and Akçakaya A., 2014a. Climate change projections for Turkey with new scenarios. The Climate Change and Climate Dynamics Conference- 8-10 Ekim 2014, İstanbul, Türkiye.
• Demircan M., Türkoğlu N. ve Çiçek İ., 2014b. Mevsimlik sıcaklık normallerinin (1971-2000) coğrafî bilgi sistemleri ile yüksek çözünürlüklü veri setinin üretilmesi. TÜCAUM VIII. Coğrafya Sempozyumu, Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi, 23-24 Ekim 2014, Ankara, Türkiye,
• Dobos J. and Bernáth J., 1985. Eltérõ származásu és vegetációs ciklusu Papaver somniferum fajták csirázásbiológiai vizsgálaza. Herba Hungarica, 24(2–3):35–48.
• Doğanay H., 1992. Türkiye Ekonomik Coğrafyası I. Atatürk Üniv. Yay. No:737 Kazım Karabekir Eğt. Fak.Yay. No:26, Erzurum, S.195.
• Erdurmuş A. ve Öneş Y., 1990. Haşhaş. Toprak Mahsülleri Ofisi Alkasan Yayınları, Ankara, S.20.
• İncekara F., 1979. Endüstri Bitkileri ve Islahı - Cilt-2, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:68.
• Kadıoğlu Y., 2007. Uşak’ta Haşhaş Tarımının Coğrafi Özellikleri. Doğu Coğrafya Dergisi, Cilt 12, Sayı 18.
• Laughlin J.C., Chung B. and Beat Tie B.M., 2003. Poppy the genus papaver. Poppy Cultivation In Australia, p:255.
• Neild R.E., 1987. Use of climatic data to identify potential sites in the united states for growing papaver bracteatum as a pharmaceutical crop. Journal of Applied Meteorology, 26(9): 1117-1123.
• Sensoy S., Türkoğlu N., Akçakaya A., Ekici M., Ulupınar Y., Demircan M., Atay H., Tüvan A. ve Demirbaş H., 2013. 1960 - 2010 yılları arası Türkiye iklim indisi trendleri. 6. Atmosferik Bilimler Sempozyumu, 24-26 Nisan 2013, İTÜ, İstanbul – Türkiye.
• Yalçın G., Demircan M., Ulupınar Y. ve Bulut E., 2005. Klimatoloji – I. DMİ Yayınları, Yayın No: 2005/1, Ankara. http://www.mgm.gov. tr/FILES/iklim/klimatoloji1.pdf