A spring-type cave in the Aladağ Mountains (Central Taurus): Derebağ cave (Yahyalı- Kayseri)

Yıl 2014, Sayı: 62, 9 - 20, 30.06.2014

İbrahim Kopar Emin Toroğlu

https://doi.org/10.17211/tcd.01489

Cited By: 1

Öz

The Aladağ Mountains (3756 meter) in Central Taurus mountain range are very rich in karstic cave formations of various types and dimensions. One of such caves is Derebağ Cave. The mentioned cave is located in the Çağlayan (Elmabağı) Quarter of Derebağ Town, Yahyalı, Kayseri. One of the elements of the underground water system in the related area, the cave has been formed within the unit made up of Upper Permian limestone, which are one of the limestones of the Black Aladağ Mountains, and through the cracks that lie with the main lines northwest-southwest and north-south. Having a Tshape, the cave is divided into two parts, one of them being the main gallery and the other one being the ellipsoidal passage gallery that is connected to the main gallery through an elbow. The waters coming from the main gallery come out from the mouths of the cave, which are of various widths, and form Derebağ waterfall falling down from a 16 meter-escarpment. The entrance of the Derebağ Cave is 1463 meter above the sea level and 63 meter above the valley bottom. Total length of the cave is 90 meters. Hydrologically, the cave is semi-active in that it from time to time reserves water in the passage gallery, which is like a syphon, and is active in that it always reserves water in the main gallery and lower passages. The cave is spring-type in that the water from the main gallery comes out from the mouth of the cave. Although poor in dripstone shapes, the cave is interesting with its other characteristics. If this cave is opened to eco-tourism together with the fall, it will not only help the protection of the natural formation but positively affect the local people’s economy.

Keywords: Aladağ Mountains, Derebağ Cave, Yahyalı, Kayseri, Türkiye.

Anahtar Kelimeler

 Aladağ Mountains,  Derebağ Cave,  Yahyalı,  Kayseri,  Türkiye. 

Aladağlarda (Orta Toroslar) kaynak konumlu bir mağara: Derebağ mağarası (Yahyalı-Kayseri)

Öz

Orta Toroslarda yer alan Aladağlar (3756 m) çeşitli tip ve boyutlara sahip karstik mağaralar bakımından oldukça zengindir. Derebağ Mağarası da bunlardan biridir. Mağara, Aladağların kuzeydoğusundaki Yahyalı (Kayseri) ilçesine bağlı Derebağ Kasabası’nın Çağlayan (Elmabağı) Mahallesi sınırları içinde yer almaktadır. Sahadaki yeraltı suyu sisteminin bir unsurunu oluşturan mağara, Siyah Aladağ Birliği’ne ait Üst Permiyen kireçtaşları içerisinde ana hatlarıyla kuzeybatı‐güneydoğu ve kuzey-güney doğrultulu çatlaklar boyunca gelişmiştir. Mağara “T” şekilli olup, biri ana galeri diğeri bir dirsekle ona bağlanan elipsoidal şekilli geçit galerisi olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Ana galeriden gelen sular mağaranın farklı genişlikteki ağızlarından çıkmakta ve 16 metrelik bir diklikten düşerek Derebağ Şelalesi’ni oluşturmaktadır. Derebağ Mağarası’nın girişi deniz düzeyinden 1463 metre, vadi tabanından ise 63 metre yukarıda yer almaktadır. Mağaranın toplam uzunluğu 90 metredir. Hidrolojik bakımdan mağara, sifon görevini üstlenen geçit galerisinde zaman zaman su bulundurması yönüyle yarı aktif, ana galeri ve alt geçitlerde sürekli su bulundurmasıyla aktif durumdadır. Ana galeriden gelen suyun mağara ağzından dışarıya çıkması nedeniyle de kaynak konumludur. Damlataşı şekilleri bakımından fakir olmasına rağmen mağaranın sahip olduğu diğer özellikler mağarayı ilginç hale getirmektedir. Mağaranın şelaleyle birlikte ekoturizme kazandırılması doğal yapının korunmasına olduğu kadar yöre insanına da ekonomik açıdan olumlu katkılar sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler: Aladağlar, Derebağ Mağarası, Yahyalı, Kayseri, Türkiye.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Ayaz,  M.  E.  (2002).  Travertenlerde  Gözlenen  Morfolojik  Yapılar  ve  Tabiat  Varlığı  Olarak  Önemleri,  Cumhuriyet  Üniversitesi  Mühendislik  Fakültesi  Dergisi,  Seri  A‐ Yerbilimleri, 19/2: 123‐134. 
• Ayhan,  A.,  Lengeranlı,  Y.,  Çeltek,  N.  ve  Aksoy,  E.  (1984).  Aladağlar  (Batı  Zamantı)  Yöresi  (Yahyalı‐Çamardı)  Jeolojisi  ve  Kurşun‐Çinko  Etütleri,  MTA,  Maden  Etüd  Dairesi, Rap. No: 7501 (1483), Ankara, 1‐108. 
• Blumenthal,  M.  M.  (1941).  Niğde  ve  Adana  Vilayetleri  Dâhilindeki  Torosların  Jeolojisine  Umumi  Bir  Bakış,  Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Yayını, Seri  B, No: 6, Ankara. 
• Blumenthal,  M.  M.  (1952).  Toroslarda  Yüksek  Aladağ  Silsilesinin  Coğrafyası,  Stratigrafisi  ve  Tektoniği  Hakkında  Yeni  Etütler,  Maden  Tetkik  ve  Arama  Genel  Müdürlüğü Yayını, Seri: D, No: 6, Ankara.  
• Çelik, Ö. F. (1997). Aladağların Yapısal Özellikleri, Bölgesel  Jeolojik  Evrim  ile  İlişkileri,  Çukurova  Üniversitesi,  Fen  Bilimleri  Enstitüsü,  jeoloji  Müh.  Anabilim  Dalı,  Yüksek  Lisans Tezi, Adana, 1‐114. 
• Erinç, S. (1993). “Türkiye Fiziki Coğrafyasının Ana Çizgileri”,  İstanbul  Üniversitesi  Deniz  Bilimleri  ve  Coğrafya  Enstitüsü Bülteni 10: 1–8. 
• Eser  Ünaldı,  Ü.  ve  Toroğlu,  E.  (2007).  Aladağlar’da  Bitki  Formasyonları  ve  Dağılışları,  Gazi  Üniversitesi  Gazi  Eğitim Fakültesi Dergisi 27/2: 227‐240. 
• Kopar,  İ.  (2008).  “Elmalı  Mağarası  (İspir‐Erzurum)”,  Fırat  Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 18/2: 71‐90. 
• Kopar,  İ.  (2009),  “Aladağlar’da  [Orta  Toroslar  (Yahyalı‐ Kayseri)]  İki  Fosil  Mağara:  Zindan‐ı  Köşk‐1  ve  Zindan‐ı  Köşk‐2”, Türk Coğrafya Dergisi 53: 69‐83. 
• Kopar,  İ.  (2010).  “Aladağların  (Orta  Toroslar)  Fosil  Mağara  Potansiyelinden  Yeni  Bir  Kayıt:  Kapuzbaşı  Mağarası  (Divrik Dağı)”, Türk Coğrafya Dergisi 54: 31‐42. 
• Nazik, L. (1989). “Mağara Morfolojisinin Belirlediği Jeolojik‐ Jeomorfolojik  ve  Ekolojik  Özellikler”,  Jeomorfoloji  Dergisi 17: 53–62. 
• Nazik,  L.  (2005).  “Mağara  Nedir  Nasıl  Oluşur?”  Ulusal  Mağara  Günleri  Sempozyumu  24‐26  Haziran‐Bildiriler  Kitabı: Konya. 1‐18. 
• Nazik,  L.  (2008).  Mağaraların  Araştırılma,  Koruma  ve  Kullanım  İlkeleri,  Ankara:  MTA  Genel  Müdürlüğü,  Yerbilimleri ve Kültür Serisi‐2. 
• Nazik, L., Törk, K., Tuncer, K., Özel, E., İnan, H. ve Savaş, F.  (2005).  “Türkiye  Mağaraları”,  Ulusal  Mağara  Günleri  Sempozyumu  24‐26  Haziran‐Bildiriler  Kitabı:  Konya.  31‐46. 
• Özgül, N. (1976). “Torosların Bazı Temel Jeoloji Özellikleri”,  Türkiye Jeoloji Bülteni 19: 65‐78.  
• Özyurt,  N.  N.  (1998).  Aladağlar  Karst  Akiferi  (Doğu  Toroslar)  Boşalımlarında  Kloroflorokarbon  Esaslı  Yeraltısuyu  Geçiş  Zamanının  Belirlenmesi,  Hacettepe  Üniv.,  Fen  Bilimleri  Enstitüsü,  Yüksek  Müh.  Tezi  (Yayımlanmamış), Ankara, 1‐108.         
• Sür,  A.  (1994).  “Karstik  Yerşekilleri  ve  Türkiye’den  Örnekler”,  Ankara  Üniversitesi  Türkiye  Coğrafyası  Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi 3: 1–28. 
• T.C.  Orman  ve  Su  İşleri  Bakanlığı  Meteoroloji  Genel  Müdürlüğü  (MGM)  (2005).  Yahyalı’nın  Meteorolojik  Verileri,  Ankara:,  Veri  Kontrol  ve  İstatistik  Şube  Müdürlüğü. 
• Tekeli,  O.  (1980a).  “Toroslarda  Aladağların  Yapısal  Evrimi”  Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni 23 (1): 11–14. 
• Tekeli,  O.  (1980b).  “Aladağ  Ofiyolit  Dizisindeki  Diyabaz  Dayklarının Kökeni”. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni 23:  15–20. 
• Tekeli, O., Aksay, A., Evren Ertan, İ., Işık, A. ve Ürgün, B. M.  (1981).  Toros  Ofiyolit  Projeleri  Aladağ  Projesi,  MTA  Raporu, No: 6976, Ankara, 1‐125. 
• Tekeli,  O.,  Aksay,  A.,  Ürgün,  M.  B.  ve  Işık,  A.  (1984).  “Geology  of  the  Aladag  Mountains”,  Symposium  on  the  Geology  of  the  Taurus  Belt,  Abstracts,  General  Directorate of Mineral Research & Exploration, Ankara. 
• Toroğlu, E. ve Eser Ünaldı, Ü. (2008). “Aladağlar’da (Toros  dağları)  Bitki  örtüsünün  Ekolojik  Şartları”,  Fırat  Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18/2: 23–49. 
• Törk,  K.  A.  (2008).  Aladağlar’da  (Niğde‐Kayseri‐Adana)  Buzullaşma  Evrelerinin  Karstlaşma  Üzerindeki  Etkileri,  Hacettepe  Üniversitesi,  Jeoloji  (Hidrojeoloji)  Anabilim  Dalı, Doktora Tezi (Yayımlanmamış), Ankara, 1‐140. 
• Törk, K. A., Nazik, L., Bayarı, C. S., Klimchouk, A., Özyurt, N.  N.  ve  Özel,  E.  (2008).  Aladağlar  (Kayseri,  Niğde,  Adana)  Bölgesinin  Karst  Evrim  Süreçleri,  Türkiye  Mimarlar  Mühendisler  Odası  Birliği  (TMMOB)‐  Jeoloji  Mühendisleri  Odası  (JMO)  61.  Jeoloji  Kurultayı  24‐28  Mart 2008‐Bildiri Özleri, Ankara.    
• İnternet Kaynakları: 
• TMMOB‐JMO (Türkiye Mimarlar Mühendisler Odası Birliği‐  Jeoloji Mühendisleri Odası) (2013)  leri_detay.php?etkinlikkod=33&bilkod=54>. Son Erişim  Tarihi: 14.04.2013. 
• GOOGLE  <http://www.google.com.tr/intl/tr/earth>    Son  Görüntüleme Tarihi: 10.05.2013.