Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Karşı Tutumları, Öz-Yeterlik İnançları ve Öğrenciyi Tanıma Düzeyleri

Yıl 2017, Cilt: 15 Sayı: 2, 224 - 238, 18.12.2017

Cengiz Şahin Süheyla Şahin

Öz

Bir toplum olarak ilerleyebilmek ve
gelişmiş ülkelerdeki refah düzeyine erişebilmek için eğitim sisteminin iyi
olması gerektiği bilinen bir gerçektir. Bu bağlamda eğitim sisteminin en önemli
bileşenlerinden birisi olan öğretmenlik mesleğinin öneminin her geçen gün biraz
daha arttığı görülmektedir. Eğitim sisteminin başarısı, öğretmenlerin
nitelikleri ve yeterlikleriyle doğru orantılıdır. Nitelikli öğrencilere sahip
olunabilmesi için yeterliği olan ve öğrenciyi iyi tanıyan öğretmenlere ihtiyaç
vardır. Bu bakımdan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik
tutumları, öğrenciyi tanıma yeterliklerini ve öğretmenlik öz-yeterliklerini ne
ölçüde kazandıklarının belirlenmesinin önemi ortaya çıkmaktadır. Ancak bu
özellikleri öğretmenlerin üniversite öğrenimi yıllarında kazanmaları beklenir.
Bu çalışmanın amacı, öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik
tutumları, öğretmenlik öz-yeterlik inançları ve öğrenciyi tanıma yeterlikleri
arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Araştırma genel tarama modelinde yapılmış
betimsel bir araştırmadır. Araştırmanın çalışma grubu 649 katılımcıdan
oluşturmaktadır. Veriler, öğretmen adayı bilgi formu, öğretmenlik mesleğine
yönelik tutum ölçeği, öğretmen öz-yeterlik ölçeği ve öğretmenlerin öğrencileri
tanıma yeterliliği ölçeği ile toplanmıştır. Toplanan veriler t-testi ve pearson
korelasyon analizi teknikleri ile test edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre,
öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları, öz-yeterlik
inançları ve öğrencileri tanıma yeterlilikleri arasında anlamlı ilişkiler
bulunmuştur. Ayrıca ölçek puanları ile cinsiyet ve sınıf düzeyi arasında
anlamlı farklar tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen adayı, öğretmenliğe yönelik tutum, öğretmen öz-yeterliliği, öğrenciyi tanıma yeterliği

Kaynakça

• Açışlı, S. ve Kolomuç, A. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 266-271.
• Akbaş, A. ve Çelikkaleli, Ö. (2006). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretimi özyeterlik inançlarının cinsiyet, öğrenim türü ve üniversitelerine göre incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 98-110.
• Akbulut, E. (2006). Müzik öğretmeni adaylarının mesleklerine ilişkin öz yeterlik inançları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 24–33.
• Akyüz, Y. (2003). Eğitim tarihimizde günümüze kadar öğretmen yetiştirilmesi ve sağlanması ilkeleri, uygulamaları (ss: 48- 66). Eğitimde Yansımalar: VII Çağdaş Eğitim Sistemlerinde Öğretmen Yetiştirme Sempozyumu. Ankara: Tekışık Yayıncılık.
• Alemdağ C, Öncü E. ve Yılmaz A.K. (2012). Beden eğitimi öğretmen adaylarının akademik motivasyonları ve öz-yeterlikleri. 12.Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi, Denizli, 2012; 1308-1311.
• Altun, F. ve Yazıcı H. (2012). Üstün yetenekli öğrencilerin benlik kavramları ve akademik öz-yeterlik inançları: Karşılaştırmalı bir çalışma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 319-334.
• Aslan, D. ve Akyol, A.K. (2006). Okul öncesi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları ve mesleki benlik saygılarının incelenmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 51–60.
• Atasoy, M. ve Şahin, C. (2017). Beden eğitimi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleği öz-yeterlikleri ile öğrencileri tanıma yeterliğini kazanma düzeyleri. 26. Uluslararası Eğitim Bilimleri Kongresi'nde (ICES/UEBK-2017), Antalya.
• Aydın, R. ve Sağlam, G. (2012). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının belirlenmesi (Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Örneği). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 257-294.
• Aykaç, Kemal 2009). Avrupa eğitim tarihi:Genel bir bakış. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84, 191–215.
• Binbaşıoğlu, C. (1982). Eğitim düşüncesi tarihi. Ankara: Binbaşıoğlu Yayınevi.
• Bloch, M. ( 2005). Feodal toplum, (Çev: M.Ali Kılıçbay). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Bozdoğan, A.E., Aydın, D. ve Yıldırım, K. (2007). Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 8(2), 83–97.
• Çakan, M. (2004). Öğretmenlerin ölçme-değerlendirme uygulamaları ve yeterlik düzeyleri: ilk ve ortaöğretim. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(2), 99-114.
• Çakır, Ö. (2005). Anadolu üniversitesi açıköğretim fakültesi ingilizce öğretmenliği lisans programı ve eğitim fakülteleri ingilizce öğretmenliği lisans programı öğrencilerinin mesleğe yönelik tutumları ve mesleki yeterlik algıları, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(9), 27-42.
• Çakır, Ö. Kan, A. ve Sünbül, Ö. (2006). Öğretmenlik meslek bilgisi ve tezsiz yüksem lisans programlarının tutum ve özyeterlik açısından değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 36-47.
• Çapa, Y., Çakıroğlu, J. ve Sarıkaya, H. (2005). The development and validation of a Turkish version of the teachers’ sense of efficacy scale, Eğitim ve Bilim, 30 (137), 74–81.
• Çapri, E. ve Çelikkaleli, Ö. (2008). Öğretmen adaylarının öğretmenliğe ilişkin tutum ve mesleki yeterlik inançlarının cinsiyet, program ve fakültelerine göre incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 33-53.
• Çaycı, B. (2011). The relationship between the elementary teacher candidates’ teacher efficacy and their attitudes towards the profession of teaching. Education, 132 (2), 402-418.
• Çelebi, A. (1998). İslam’da eğitim öğretim tarihi. İstanbul: Damla Yayınevi.
• Çetinkaya, Z. (2009). Türkçe öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının belirlenmesi, İlköğretim Online, 8(2), 298- 305.
• Dadandı, İ., Kalyon, A. ve Yazıcı, H. (2016). Eğitim fakültesinde öğrenim gören ve pedagojik formasyon eğitimi alan öğretmen adaylarının öz-yeterlik inançları, kaygı düzeyleri ve öğretmenlik mesleğine karşı tutumları. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 253-269.
• Demirtaş, H., Cömert, M. ve Özer, N. (2011). Öğretmen adaylarının özyeterlik inançları ve öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Eğitim ve Bilim, 36 (159), 96-111.
• Durmuşoğlu, M. C., Yanık, C. ve Akkoyunlu, B. (2009). Türk ve Azeri öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yöne¬lik tutumları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 76-86.
• Ekici, G. (2008). Sınıf yönetimi dersinin öğretmen adaylarının öğretmen öz-yeterlik algı düzeyine etkisi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (35), 98-110.
• Erden, M. (1998). Öğretmenlik mesleğine giris, Istanbul: Alkım Yayınevi.
• Erişen, Y. ve Çeliköz, N. (2003). Öğretmen adaylarının genel öğretmenlik davranışları açısından kendilerine yönelik yeterlilik algıları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(4), 427-439.
• Eroğlu, C. & Ünlü, H. (2015). Self-efficacy: Its effects on physical education teacher candidates’ attitudes toward the teaching profession. Educational Sciences: Theory & Practice, 15 (1), 201-212.
• Güneyli, A. ve Aslan, C. (2009). Evaluation of Turkish prospective teachers’ attitudes towards teaching profession (Near East University case). Procedia Social and Behavioral Sciences, 1, 313–319.
• Gürbüztürk, O. ve Genç, S.Z. (2004). Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5 (7), 47–62.
• Kafkas, M.E., Açak, M., Çoban, B. ve Karademir, T. (2010). Beden Eğitimi Öğretmen Adaylarının Öz-Yeterlik Algıları İle Mesleki Kaygıları Arasındaki İlişki. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 93-111.
• Kahyaoglu, M., & Yangın, S. (2007). İlköğretim öğretmen adaylarının mesleki öz-yeterliklerine ilişkin görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15 (1), 73-84.
• Karasar, N. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Nobel.
• Küçük Kılıç, S. ve Öncü, E. (2014). Beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin bilişötesi öğrenme stratejileri ve akademik öz-yeterlikleri. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 5(2), 13-22.
• Küçükahmet, L. (2003). Öğretimi planlama ve değerlendirme. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• MEB, (2002). Öğretmen yeterlikleri. Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü. Ankara: Millî Eğitim Basımevi.
• MEB (2006). Tebliğler Dergisi, Kasım 2006/2590.
• MEB (2008). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Öğretmen Yetiştirme Genel Müdürlüğü. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü. 22 Şubat 2016’de elde edilmiştir: http://otmg.meb. gov.tr/YetGenel.html.
• Mirzeoğlu, D., Aktağ, I. ve Boşnak, M. (2007). Beden eğitimi öğretmeni, öğretmen adayı ve beden eğitimi ve spor yüksekokullarında görev yapan öğretim elemanlarının mesleki yeterlik duygusunun karşılaştırılması. Spor Bilimleri Dergisi, 18 (3), 109-125.
• Morgil, İ., Seçken, N., ve Yücel, A. S. (2004). Kimya öğretmen adaylarının öz-yeterlik inançlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(1), 62-72.
• Oğuz, A. ve Topkaya, N. (2008). Ortaöğretim alan öğretmenliği öğrencilerinin öğretmen öz-yeterlik inançları ile öğretmenliğe ilişkin tutumları. Akademik Bakış, 14, 23–36.
• Oğuz A. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının akademik öz yeterlik inançları. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 2(2), 15-28.
• Oral, B. (2004). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 15, 88–98.
• Özdemir, S. M. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretim surecine ilişkin öz-yeterlik inançlarının çeşitli değişkenler acısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, (54), 277-306.
• Pehlivan, K.B. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının sosyo-kültürel özellikleri ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları üzerine bir çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 151–168.
• Sağlam, A.Ç. (2008). Müzik öğretmenliği bölümü öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 59–69.
• Şahin, C. (2016). Öğretmen ve öğretmen adaylarının öğrencileri tanıma yeterliğini kazanma düzeyleri. 1. Uluslararası Türk Dünyası Eğitim Bilimleri ve Sosyal Bilimler Kongresi -Türk Eğitim Sendikası, 24-27 Kasım 2016. Antalya, Türkiye.
• Şahin, C., Aydın, D. ve Morkoyunlu, Z. (2016). Prospective teachers’ levels of competence at cognising students. 4th International Conference on Curriculum and Instruction (ICCI 2016). 27-30 Ekim 2016. Antalya, Türkiye.
• Şahin, C., Beydoğan, H.Ö. (2016). Öğretmenlerin öğrencileri tanıma yeterliliği ölçeği. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum-Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(14), 177-198.
• Tanel, R., Şengören, S.K. ve Tanel, Z. (2007). Fizik öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(22), 1-9.
• Terzi, A. R. ve Tezci E. (2007). Necatibey Eğitim Fakültesi öğ¬rencilerinin öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 52, 593-614.
• Tekerek, M. ve Polat, S. (2011). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. 5th International Computer & Instructional Technologies Symposium, Elazığ.
• Tschannen-Moran, M. & Woolfolk-Hoy, A. (2001). Teacher efficacy: Capturing an elusive construct. Teaching and Teacher Education, 17, 783–805.
• Üstüner, M. (2006). Öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim Yönetimi, 12(45), 109–127.
• Üstüner, M., Demirtaş, H. ve Cömert, M. (2009). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları (İnönü üniversitesi eğitim fakültesi örneği). Eğitim ve Bilim. 34 (151), 140-155.
• Ünlü, H. (2011). Beden eğitimi öğretmenliği mesleğine yönelik tutum ölçeği (BEÖYTÖ) geliştirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 1(4), 2005-2020.
• Varış, F. (1988). Eğitimde program geliştirme: Teori ve teknikler. Ankara: A.Ü. Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(4), 2005-2020.
• Yeşilyurt, E. (2013). Öğretmen adaylarının öğretmen öz-yeterlik algıları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(45), 88-104.