Üstün Yetenekli Öğrencilerin Öğretmenlerinin Yaratıcılığı Destekleme Düzeylerinin Belirlenmesi

Yıl 2018, Cilt: 16 Sayı: 2, 157 - 175, 28.12.2018

Nisa Gökden Kaya

Öz

Bu araştırma, Türkiye’de üstün yetenekli öğrencilerin eğitim
aldıkları en yaygın kurum olan bilim ve sanat merkezleri (BİLSEM)
öğretmenlerinin üstün yetenekli öğrencilerin yaratıcılığını destekleme
düzeylerini belirlemeyi amaçlamaktadır. Betimsel
tarama modelindeki araştırma 2017-2018 Eğitim - Öğretim yılının 2.
döneminde, Ankara’daki 5 BİLSEM’de çalışan 52 öğretmenle yürütülmüştür. Nicel veri toplama yöntemi ile gerçekleştirilen araştırmanın
verileri, Soh (2000) tarafından geliştirilen ve Dikici (2013) Türkçe’ye
uyarlanan “Yaratıcılığı destekleyen öğretmen indeksi ölçeği” ile toplanmıştır.
Veriler t-testi ve ANOVA kullanılarak, Sosyal Bilimler için İstatistik Paket
Programı (SPSS) 22.0 versiyonu ile analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına
göre, ölçeğin toplamından alınan puanların ortalaması 149,53’tür. Ölçekten
alınabilecek en yüksek puanın 165 olduğu göz önüne alındığında, öğretmenlerinin
yaratıcılığı destekleme düzeyleri yüksek olarak değerlendirilebilir. Ayrıca
puanlar cinsiyet, yaş, mesleki kıdem, üstün yetenekli öğrencilerle çalışma süresine
göre anlamlı düzeyde farklılık göstermezken, bağımsızlık alt boyutu eğitim
durumuna göre anlamlı düzeyde farklılık göstermektedir. Üstün yetenekli
öğrencilerin devam ettikleri örgün eğitim kurumlarındaki öğretmenlerin
yaratıcılığı destekleme düzeyleri de incelenebilir.

Anahtar Kelimeler

Üstün yetenekli öğrenciler, Bilim ve Sanat Merkezleri, öğretmen

Kaynakça

• Akkaş, E. (2013). Bilim ve sanat merkezlerindeki uyum ve destek eğitimi programlarının üstün yeteneklilerde yaratıcılığa etkisi. Üstün Yetenekli Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1(2), 108-116.
• Aslan, N., & Arslan-Cansever, B. (2009). Eğitimde yaratıcılığın kullanımına ilişkin öğretmen tutumları. TÜBAV Bilim Dergisi, 2(3), 333–340.
• Ataman, A. (1995). Eğitim Sürecinde Yaratıcılık, Yaratıcılık ve Eğitim. Türk Eğitim Derneği Yayınları. Şafak Matbaacılık, Dizi No:17, Ankara.
• Atik, A. (2006). Yeni ilköğretim 1. kademe sosyal bilgiler programında yaratıcılık. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Ayan, B. E. (2017). Okul öncesi ve ilkokul öğretmenlerinin yaratıcılığa ilişkin görüşleri ile öğrencilerinin yaratıcılık performansları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi: Kocaeli.
• Camcı Erdoğan, S. (2014). Bilimsel yaratıcılığı temel alan farklılaştırılmış fen ve teknoloji öğretiminin üstün zekalı ve yetenekli öğrencilerin başarı, tutum ve yaratıcılığına etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi: İstanbul.
• Dikici, A. (2013). Yaratıcılığı Destekleyen İlköğretim Öğretmenleri İndeksi Ölçeği’nin Türkçe’ye Uyarlanması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(1), 307-324.
• Dikici, A. (2014). Relationships between Thinking Styles and Behaviors Fostering Creativity: An Exploratory Study for the Mediating Role of Certain Demographic Traits. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 14(1), 179-201.
• Forrester, V., & Hui, A. (2007). Creativity in the Hong Kong classroom: What is the contextual practice? Thinking Skills and Creativity, 2(1), 30–38. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2006.10.003
• Gelen, İ. (2002). Sınıf öğretmenlerinin sosyal bilgiler dersinde düşünme becerilerini kazandırma yeterliklerinin değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(10), 100–119.
• Ismail, Z., Yusof, Y. M., & Pappu, H. (2013). Creativity fostering behavior of mathematics teachers through the implementation of school based assessment. directorymathsed.net/montenegro/Ismail%20Yudariah.pdf adresinden erişilmiştir.
• İlhan, A. Ç. (1994). Çocuk kitaplarındaki resimlerin çocuğun yaratıcılığına etkisi. Yaşadıkça Eğitim Dergisi, 36, sayfa 25.
• İlhan, Z. (2016). Öğretmenlerin Kullandıkları Disiplin Stilleri ile Yaratıcılığı Destekleyen Öğretmen Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek lisans tezi. Niğde Üniversitesi, Niğde.
• Kara, Ş. & Şençiçek, S. (2015). Yaratıcı çocuk yetiştirmede problemler ve çözüm önerileri. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6 (2), 90-97.
• Karabey, B. & Yürümezoğlu, K. (2015). Yaratıcılık ve üstün yetenekliliğin bazı zeka kuramları açısından değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (40), 86-107.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
• Keleşoğlu, S., & Kalaycı, N. (2017). Dördüncü Sanayi Devriminin Eşiğinde Yaratıcılık, İnovasyon ve Eğitim İlişkisi. Yaratıcı Drama Dergisi, 1(12), 69-86.
• Kılıç, A. F. (2017). Öğretmenlerin yaratıcı düşünceyi destekleme davranışlarının incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (1), 87-115.
• MEB (2018). orgm.meb.gov.tr/www/2018-yili-bilim-ve-sanat...ogretmen-secme...atama adresinden erişilmiştir.
• Onur, B. 1994. Türk Eğitim Sisteminin Özellikleri. Eğitim ve Bilim. 18(93), 9-17.
• Özaşkın, A. G. & Bacanak, A. (2016). Eğitimde yaratıcılık çalışmaları: Neler biliyoruz? Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5, 212-226.
• Özer, A., & Kalaycı, I. (2012). Geleceğin yaratıcı çocuklarını yetiştirmek açısından eğitim sistemimiz ve Türkiye gerçeği. D. Şenol, S. Yıldız, T. Kıymaz ve H. Kala (Eds.). Uluslararası Katılımlı Çocuk İhtiyaçları Sempozyumu Bildiri kitabı içinde (ss: 1-11), Ankara.
• Öztürk, E. (2001). Yaratıcılık ve Eğitim. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 158-164.
• Renzulli, J. S. (1986). The three ring conception of giftedness: A developmental model for creative productivity. Cambridge: University of Cambridge.
• Rıza, E.T. (1999). Yaratıcılığı Geliştirme Teknikleri. İzmir: Anadolu Matbaası.
• San, İ. (1990). Resim İş Öğretiminde Yaratıcılık. Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları.
• Senemoğlu, N. (1999). İlköğretimde Etkili Öğretme ve Öğrenme El Kitabı: Öğrenme Ürünleri ve Öğretimi. Burdur.
• Senemoğlu, N. (2009). Yaratıcılık ve Öğretmen Nitelikleri. Ankara Eğitim, Kültür ve Sanat Dergisi, 64, 36-39.
• Sıdar, R. (2011). Bilim Sanat Merkezlerinde Okuyan Öğrencilerin Yaratıcılıklarının Problem Çözme Becerilerine Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Niğde Üniversitesi: Niğde.
• Soh, K. (2000). Indexing creativity fostering teacher behavior: A preliminary validation study. Journal of Creative Behavior, 34 (2), 118-134.
• Sönmez, V. (1993). Yaratıcı Eğitim. Ayşegül Ataman (Ed.) Yaratıcılık ve Eğitim içinde (s.145-154). Türk Eğitim Derneği. Ankara: Şafak.
• Sungur, N. (1997). Yaratıcı Düşünce. İstanbul: Evrim Yayınları.
• Vantassel-Baska, J. & Stambaugh, T. (2009). Üstün Zekalı ve Yetenekli Öğrenciler İçin Kapsamlı Eğitim Programı. (Çev. Ed.: S.Emir). Bilimsel Açılım Danışmanlık.