TEKNOLOJİK MODERNLİK ELEŞTİRİSİ: NURETTİN TOPÇU ÖRNEĞİ VE MUKAYESELİ BİR İNCELEME

Yıl 2016, Sayı: 4, 61 - 91, 01.01.2016

Turgay Yerlikaya

Öz

Teknik ve modernleşme arasındaki ilişkiden hareketle dönüşen toplumsal yapıyı ahlak temelli bir açıdan eleştiren Nurettin Topçu, bu yönüyle Türkiye düşünce dünyasında ayrıksı bir yerde durmaktadır. İlerlemeci tarih anlayışının savunduğu ve insanlığın modernleştikçe müreffeh bir toplum kuracağı kabulünü eleştiren Topçu, tekniğin imkânlarıyla mütemadiyen dönüşen sosyolojilerin ne tür sonuçlar ortaya çıkarttıklarını da farklı değişkenler üzerinden ele almaktadır. Teknoloji ve modernleşme ilişkisine mesafeli yaklaşan Topçu, yüzyılımızın medeniyetini “makine medeniyeti olarak tavsif etmekte ve bu medeniyetin insan hürriyetini kısıtlayıcı bir işlev gördüğünü düşünmektedir. Karl Marx, Simmel, Tönnies, Benjamin gibi klasik isimlerin kapitalist modernleşme eleştirileri ve Heidegger, Baudrillard Neil Postman gibi geç modern kuramcıların teknoloji eleştirileri bu açıdan Topçu ile ciddi paralellikler içerse de Topçu’nun çözüme ilişkin önerileri onu diğer isimlerden farklılaştırmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Nurettin Topçu, Teknolojik Modernlik Eleştirisi, Modernite, Türk Modernleşmesi, Mukayeseli Değerlendirme

THE CRITIQUE OF TECHNOLOGICAL MODERNITY: EXAMPLE OF NURETTIN TOPCU AND A COMPARATIVE EXAMINATION

Öz

Nurettin Topçu, by moving from the relationship between technique and modernization criticizing the transforming social structure by adopting a morality-based perspective, stands in a special place within the Turkish thought world. Topçu, criticizing the admission that the progressive conception of history with its immediate outcome/result modernization of mankind has constructed/brought a prosperous society, on the basis of different variables deals with what kinds of results sociologies that transforms continuously with the help of technique bring reveal. By adopting a critical vis-a-vis the relationship between technology and modernization Topçu names our century’s civilization as “machine civilization” and think this civilization function as constraining human freedom. Although the critiques of Topçu have parallelism with the capitalist modernization critiques of classical names such as Marx, Simmel, Tönnies, Benjamin and technology critiques of late-modern theorists such as Heidegger, Baudrillard, Neil Postman, Topçu’s proposals regarding solution distinguishes from the other/above-mentioned names.

Anahtar Kelimeler

state of nature, society, right of nature, human nature, law of nature, social contract

Kaynakça

• ALTUN Fahrettin, “Teknolojik Determinizm ve Bir Muhalefet İmkânı Olarak İnternet”, Sivil Toplum, sayı: 1(3), 2003, 7-15.
• ALTUN Fahrettin, Modernleşme Kuramı (2. bs.) Küre Yayıncılık, AYDIN Cemil ve DURAN Burhanettin, “Competing Occidentalisms of Modern Islamist Thought: Necip Fazıl Kısakürek ve Nurettin Topçu on Christianity, the West and Modernity”, The Muslim World, sayı: 103, 2013, s. 479-500.
• AYSENEVER Kubilay, “Türkiye Cumhuriyeti’nin Felsefi Temelleri”, Doğu-Batı, sayı:8, 1999, 117-122.
• BAUDRİLLARD Jean, Tüketim toplumu (4. bs.). Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2010. BENJAMİN Walter, Pasajlar (9. bs.), YKY İstanbul 2012.
• BERKES Niyazi, Türk Düşününde Batı Sorunu, Bilgi Yayınevi, Ankara 1975.
• BERMAN Marshall, Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor (15. bs.) İletişim Yayınları, İstanbul 2012.
• DAVUTOĞLU Ahmet, “Medeniyetlerin Ben İdraki”, Divan, sayı: 3, 1997, s. 1-50.
• FRİSBY David Modernlik Fragmanları, Metis Yayıncılık, İstanbul 2012.
• GİDDENS Anthony, Kapitalizm ve Modern Sosyal Teori, İletişim Yayıncılık, İstanbul
• GÖLE Nilüfer, İç İçe Girişler: İslam ve Avrupa (2. bs.) Metis Yayıncılık, İstanbul 2010.
• GÜNGÖR Erol, İslam’ın Bugünkü Meseleleri, Ötüken Yayıncılık, İstanbul 1996. HANİOĞLU Şükrü, Bir Siyasal Düşünür Olarak Doktor Abdullah Cevdet ve Dönemi, Üçdal Neşriyat, İstanbul 1981.
• HARVEY David, Postmodernliğin Durumu (5. bs.) Metis Yayıncılık HEİDEGGER, Martin Tekniğe İlişkin Soruşturma, Çev. Ö. Doğan, Paradigma Yayınları, İstanbul 1998.
• HORKHEİMER Max ve ADORNO Theodor, Aydınlanmanın Diyalektiği (C. 1), Çev. O. Özügül, Kabalcı Yayınları, İstanbul 1995.
• KAHRAMAN Hasan Bülent, Postmodernite ile Modernite Arasında Türkiye (2. bs.) Agora Kitaplığı, İstanbul 2007.
• KAHRAMAN Hasan Bülent, Türk Siyasetinin Yapısal Analizi-1, Kavramlar, Kuramlar, Kurumlar. Agora Kitaplığı, İstanbul 2010.
• KALIN İbrahim, “Heidegger ve İki Düşünce Modeli”, Anlayış, Şubat 2005. KARA İsmail, “Nurettin Topçu”, TDV, cilt: 41; sayfa: 253.
• KAYAPINAR Mehmet Akif, “Modern Siyaset Tasavvurunun Mekanizmacı Arka Planı” Divan, sayı: 35, 2013/2, s. 25.
• MCLUHAN, Marshall. (2001) Understanding Media, Rotledge, London.
• MARDİN Şerif, Din ve İdeoloji (7. bs.) İletişim Yayınları, İstanbul 1995.
• MARDİN Şerif, Türkiye’de Din ve Siyaset (5. bs.) İletişim Yayınları İstanbul 1998. MARDİN Şerif, Türk Modernleşmesi (19. bs.) İletişim Yayınları, İstanbul: 1999
• MARX Karl, Alman ideolojisi, Çev. E. Aktan, Alter Yayıncılık, Ankara 2011.
• MOLLAER Fırat, Anadolu Sosyalizmine Bir Katkı, Dergâh Yayınları, İstanbul 2007. MOLLAER Fırat, Türkiye’de Liberal Muhafazakarlık ve Nurettin Topçu, Dergâh Yayınları, İstanbul 2008.
• MOLLAER Fırat, Çağdaş Üç Tarz-ı Siyaset Üzerine Eleştiri Yazıları: Tekno-Muhafazakarlık, Kemalizm ve Liberal Solun Eleştirisi, Dergâh Yayınları, İstanbul 2012.
• MOLLAER Fırat, Muhafazakârlığın İki Yüzü, Dergâh Yayınları, İstanbul 2009.
• ÖĞÜN Süleyman Seyfi, Türkiye’de Cemaatçi Milliyetçilik ve Nurettin Topçu, Dergâh Yayınları, İstanbul 1992.
• POSTMAN Neil, Teknopoli: Yenidünya Düzeni (2. bs.) Paradigma Yayınları, İstanbul 2009.
• SARUP Madan, Postyapısalcılık ve Postmodernizm, Çev. A. Güçlü, Kırkgece Yayınları. İstanbul 2010.
• SİMMEL George, Bireysellik ve Kültür, Çev. T. Birkan, Metis Yayıncılık, İstanbul 2009. SUBAŞI Necdet, Ara Dönem Din Politikaları, Küre Yayınları, İstanbul 2005.
• TOPÇU Nurettin, Ahlak Nizamı (5. bs.) Dergâh Yayınları, İstanbul 2008.
• TOPÇU Nurettin, Kültür ve Medeniyet (5. bs.) Dergâh Yayınları, İstanbul 2010a.
• TOPÇU Nurettin, Ahlak (2. bs.) Dergâh Yayınları, İstanbul 2010b.
• TOPÇU Nurettin, İsyan ahlakı (7. bs.) Dergâh Yayınları, İstanbul 2011.
• ÜLKEN Hilmi Ziya, Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, Ülken Yayınları İstanbul 1979.