Çevrimiçi Psikolojik Danışmada Etik ve Standartlar: Bir Model Önerisi

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 49, 63 - 80, 01.04.2018

Şerife Gonca Zeren Emel Bulut

Öz

İnternet’in sağladığı olanakların her geçen gün gelişmesi ile birlikte bireyler psikolojik danışma hizmetlerini de artık çevrimiçi (online) yollarla almaya başlamışlardır. Çevrimiçi psikolojik danışma, fiziksel ya da ruhsal sağlık sorunları ya da ekonomik nedenlerle evden dışarı çıkamayanlar; yüz yüze psikolojik yardım alabileceği kurum ve kuruluşlardan uzak bölgelerde yaşayanlar; sık sık seyahate çıkmak zorunda olanlar; kendilerini yüz yüze olmayan iletişimde daha rahat ifade edenler; ruh sağlığı merkezlerine gittiklerinde etiketlenmekten endişe yaşayanlar gibi çeşitli gruplar için oldukça avantajlı bir yardım biçimi olarak kabul edilmektedir. Dünya genelinde çevrimiçi psikolojik danışma ile ilgili standart belirlemiş kuruluş örnekleri ve bu alanda yapılmış çeşitli çalışmalar bulunurken, Türkiye’de çevrimiçi psikolojik danışma hizmeti veren uzmanlar için standartlar sunan çalışmalara rastlamak oldukça zordur. Bu çalışmada çevrimiçi psikolojik danışma konusunda Türkiye için standartlar ve bu standartların bir parçası olarak çevrimiçi uygulamalarda etik ilkelerin neler olması gerektiği tartışılmış ve öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Çevrimiçi Psikolojik Danışma, Çevrimiçi Psikolojik Danışmada Etik İlkeler, Etik, Standartlar, Teknoloji

Kaynakça

• Alleman, J. R. (2002). Online counseling: The Internet and mental health treatment. Psychotherapy: Theory, Research, Practice, Training, 39(2), 199.
• Amanvermez, Y. (2015). The Comparison of Online Counseling Researches in Turkey and USA. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 186, 966-969.
• American Counseling Association. (1995). 1995 ACA code of ethics and standarts for practice. 10 Ocak 2016 tarihinde http://www.counseling.org/docs/default-source/library-archives/archived-code-of-ethics/code-of-ethics-1995.pdf?sfvrsn=2 adresinden erişildi.
• American Counseling Association. (2005). 2005ACA code of ethics. 10 Ocak 2016 tarihinde http://www.ncblpc.org/Laws_and_Codes/2005%20ACA_Code_of_Ethics.pdf adresinden erişildi.
• American Counseling Association. (2014). 2014 ACA code of ethics. 10 Ocak 2016 tarihinde http://www.counseling.org/resources/ aca-code-of-ethics.pdf adresinden erişildi.
• American School Counselor Association. (2010). Ethical standards for school counselors. 10 Ocak 2016 tarihinde http://www.schoolcounselor.org/asca/media/asca/Resource%20Center/Legal%20and%20Ethical%20Issues/Sample%20Documents/EthicalStandards2010.pdf adresinden erişildi.
• Aygün Cengiz, S. (2007). İnternet ve etik: Örnek uygulama alanı olarak sağlık iletişimi. Yeni Medya Çalışmaları, 347-383.
• Bambling, M., King, R., Reid, W. ve Wegner, K. (2008). Counselling and psychotherapy research: Linking research with practice. Counselling and Psychotherapy Research, 8(2), 110-116.
• Barak, A. ve Grohol, J. M. (2011). Current and future trends in internet-supported mental health interventions. Journal of Technology in Human Services, 29(3), 155-196.
• Barak, A., Hen, L., Boniel-Nissim, M. ve Shapira, N. A. (2008). A comprehensive review and a meta-analysis of the effectiveness of Internet-based psychotherapeutic interventions. Journal of Technology in Human Services, 26(2-4), 109-160. Barak, A., Klein, B. ve Proudfoot, J. G. (2009). Defining internet-supported therapeutic interventions. Annals of Behavioral Medicine, 38(1), 4-17. Başak, B. E., Uysal, Ö. ve Aşıcı, N. (2010). Rehber öğretmenlerin (okul psikolojik danışmanlarının) rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinde bilgisayar ve interneti kullanma durumları. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 3(1), 148-163.
• Bloom, J. (1998). The ethical practice of web counselling. British Journal of Guidance and Counselling, 23, 53-59.
• Bozkurt, İ. (2013). The new trend in psychological support practices: Online therapies psikolojik yardım uygulamalarında yeni trend: Online terapiler. International Journal of Human Sciences, 10(2), 130-146.
• Brown, F. W. (1998). Rural telepsychiatry. Psychiatric Services, A Journal of the American Psychiatric Association, 49(7).
• Brown, G. (2012). The working alliance in online counselling for crisis intervention and youth (Yayımlanmamış̧ yüksek lisans tezi). University of Lethbridge, Faculty of Education, Canada.
• Chęć, M., Ligocka, M., Maciejewska, M., Samochowiec, J., Łodygowska, E. ve Samochowiec, A. (2016). On-line psychological support in the evaluation of specialists and future specialists in Poland. Computers in Human Behavior, 64, 703-709.
• Chester, A. ve Glass, C. A. (2006). Online counseling: A descriptive analysis of therapy services on the Internet. British Journal of Guidance and Counseling, 34, 145-160.
• Cook, J. E. ve Doyle, C. (2002). Working alliance in online therapy as compared to face-to-face therapy: Preliminary results. Cyberpsychology & Behavior, 5(2), 95-105.
• Corey, G., Corey, M. S. ve Callanan, P. (2007). Issues and ethics in the helping professions. Pacific Groce, CA: Brooks/Cole.
• Cui, L., Liu, Y., Lei, L. ve Tan, S. (2010). Relationship variables in online versus face-to-face counseling. 2010 IEEE 2nd Symposium on Web Society (SWS) içinde (s. 77-82). doi: 10.1109/SWS.2010.5607476
• Çetinkaya, R. (2015). Psikolojik danışmanlıkta meslek etiği ve yasal konular. Bursa: Aktüel Yayınları.
• Egan, G. (2010). Psikolojik danışma becerileri. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Elleven, R. K. ve Allen, J. (2004). Applying technology to online counseling: Suggestions for the beginning e-therapist. Journal of Instructional Psychology, 31, 223-227.
• Erdur Baker, Ö. ve Çetinkaya, E. (2007). Etik: Davranışta kırılma noktası. R. Özyürek, F. Korkut Owen ve D. Owen (Ed.), Gelişen psikolojik danışma ve rehberlik, meslekleşme sürecinde ilerlemeler Cilt 1. Ankara: Nobel Yayın.
• Eren Gümüş, A. ve Gümüş, M. A. (2013). Psikolojik danışmada etik ve hukuk. İstanbul: Vedat Yayıncılık.
• Google AdWords. (2015). 12 Aralık 2015 tarihinde https://adwords.google.com adresinden erişildi.
• Griffiths, M. ve Cooper, G. (2003). Online therapy: Implications for problem gamblers and clinicians. British Journal of Guidance and Counselling, 31(1), 113-135.
• Haberstroh, S., Parr, G., Bradley, L., Morgan‐Fleming, B. ve Gee, R. (2008). Facilitating online counseling: Perspectives from counselors in training. Journal of Counseling & Development, 86(4), 460-470.
• Hamamcı, Z. (2007). Online psikolojik danışma (E-terapi). R. Özyürek, F. Korkut Owen ve D. Owen (Ed.), Gelişen psikolojik danışma ve rehberlik, meslekleşme sürecinde ilerlemeler Cilt 1. Ankara: Nobel Yayın.
• Heinlen, K. T., Welfel, E. R., Richmond, E. N. ve Rak, C. F. (2003). The scope of webcounseling: A survey of services and compliance with NBCC standards for the ethical practice of webcounseling. Journal of Counseling and Development: JCD, 81(1), 61.
• International Society for Mental Health Online. (2000). Suggested principles for the online provision of mental health services. 10 Ocak 2016 tarihinde http://ismho.org/resources/archive/suggested-principles-for-the-online-provision-of-mental-health-services/ adresinden erişildi.
• Joinson, A. N. ve Paine, C. B. (2012). Self-disclosure, privacy and the Internet, Oxford handbook of internet psychology. 22 Ocak 2016 tarihinde http://www.york.ac.uk/res/e-society/projects/15/PRISD_report2.pdf adresinden erişildi.
• Joyce, N. (2012). An empirical examination of the influence of personality, gender role conflict, and self-stigma on attitudes and intentions to seek online counseling in college students (Yayımlanmamış doktora tezi). The University of Akron, USA.
• Kanz, J. E. (2001). Clinical-supervision.com: Issues in the provision of online supervision. Professional Psychology: Research and Practice, 32(4), 415-420.
• Kilroe, C. (2010). A need assessment of potential online counseling service clients (Yayımlanmamış doktora tezi). University of Calgary, Canada.
• Kolay Akfert, S. (2012). Ethical dilemmas experienced by psychological counsellors working at different institutions and their attitudes and behaviours as a response to these dilemmas. Educational Sciences: Theory and Practice, 12(3), 1806-1812.
• Leibert, T., Archer, J. J., Munson, J. ve York, G. (2006). An exploratory study of client perceptions of internet counseling and the therapeutic alliance. Journal of Mental Health Counseling, 28(1), 69-83.
• Mallen, M. J., Vogel, D. L. ve Rochlen, A. B. (2005). The practical aspects of online counseling ethics, training, technology, and competency. The Counseling Psychologist, 33(6), 776-818.
• Manhal-Baugus, M. (2001). E-therapy: Practical, ethical, and legal issues. CyberPsychology & Behavior, 4(5), 551-563.
• McKenna, K. Y. A. (1998). The computers that bind: Relationship formation on the Internet (Yayımlanmamış doktora tezi). Ohio University, USA.
• Mora, L., Nevid, J. ve Chaplin, W. (2008). Psychologist treatment recommendations for Internet-based therapeutic interventions. Computers in Human Behavior, 24(6), 3052-3062.
• National Board for Certified Counselors. (2008). The practice of Internet counselling. 16 Ocak 2016 tarihinde http://www.nbcc.org/webethics adresinden erişildi.
• Owen, D. ve Korkut Owen, F. (2013). Psikolojik danışmanların bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanmaları üzerine bir pilot çalışma. Western Anatolia Journal of Educational Sciences, 3(5), 51-67.
• Piri, S. (2011). İnternet tabanlı psikolojik hizmetler ve bu alana özgü etik ilkeler: Bir gözden geçirme. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 28(2), 213-231.
• Ross, W. (2011). Ethical issues involved in online counseling. Journal of Psychological Issues in Organizational Culture, 2(1), 54-66.
• Rummel, C. M. ve Joyce, N. R. (2010). “So wat do u want to wrk on 2day?”: The ethical implications of online counseling. Ethics & Behavior, 20, 482-496.
• Sabella, R. A., Poynton, T. A. ve Isaacs, M. L. (2010). School counselors perceived importance of counseling technology competencies. Computers in human Behavior, 26(4), 609-617.
• Savaş, A. C. ve Hamamcı, Z. (2010). Okullarda rehberlik hizmetlerinin internet üzerinden yürütülmesine ilişkin veli, öğrenci ve psikolojik danışmanların görüşlerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(27), 147-158.
• Shaw, H. ve Shaw, S. (2006). Critical ethical issues in online counseling: Assessing current practices with an ethical intent checklist. Journal of Counseling and Development, 84(1), 41-53.
• Skinner, A. ve Zack, J. S. (2004). Counseling and the Internet. American Behavioral Scientist, 48(4), 434-446.
• Suler, J. R. (2000). Psychotherapy in cyberspace: A 5-dimensional model of online and computer-mediated psychotherapy. CyberPsychology and Behavior, 3(2), 151-159.
• Tanrıkulu, İ. (2009). Counselors in training students’ attitudes towards online counseling. Procedia Social and Behavioral Sciences, 1, 785-788.
• The Association of for Counselling and Therapy Online. (2016). Professional conduct and code of ethics. 20 Ocak 2016 tarihinde http://www.acto-uk.org/professional-conduct-code-of-ethics/ adresinden erişildi.
• Türk Dil Kurumu Batı Kökenli Kelimeler Sözlüğü. (2016). 5 Mart 2016 tarihinde http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bati&arama=kelime&guid=TDK.BATI.5706505360f548.39283620 adresinden erişildi.
• Türk Dil Kurumu Güncel Sözlük. (2017). 7 Aralık 2017 tarihinde http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5a2943be8a2997.40784040 adresinden erişildi.
• Türk Psikologlar Derneği. (2004). Türk Psikologlar Derneği etik yönetmeliği. 20 Şubat 2016 tarihinde https://www.psikolog.org.tr/turkey-code-tr.pdf adresinden erişildi.
• Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Derneği. (2011). Psikolojik danışma ve rehberlik alanında çalışanlar için etik kurallar. 20 Şubat 2016 tarihinde http://pdr.org.tr/userfiles/file/etik.pdf adresinden erişildi.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2013). Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması. 14 Ocak 2016 tarihinde http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=13569 adresinden erişildi.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2015). Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması. 14 Ocak 2016 tarihinde http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=18660 adresinden erişildi.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2016). Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması. 20 Eylül 2017 tarihinde http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21779 adresinden erişildi.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2017). Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması. 24 Ocak 2018 tarihinde http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21779 adresinden erişildi.
• Uzun, K. (2011). Second life sanal yaşam dünyasında kendini sunum davranışlarının belirlenmesinden etnografik bir yaklaşım (Yayımlanmamış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Uzun, K. ve Aydın, C. H. (2012). Kullanıcı profilinin ve bireylerarası ilişkilerin gerçek yaşamla karşılaştırılması: Second Life örneği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 7(2), 263-290.
• Yanpar Yelken, T., Çelikkaleli, Ö. ve Çapri, B. (2007). Eğitim fakültesi kalite standartlarının belirlenmesine yönelik öğretmen adayı görüşleri (Mersin Üniversitesi örneği). Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 191-215.
• Zeren, Ş. G. (2014). Information and communication technology in education of psychological counselors in training. International Online Journal of Educational Sciences, 6(2), 494-509.
• Zeren, Ş. G. (2015). Face-to-Face and online counseling: client problems and satisfaction. Education and Science, 40(182), 127-141.
• Zeren, Ş. G. (2017). Therapeutic alliance in face-to-face and online counseling: Opinions of counselor candidates. Yüz yüze ve çevrimiçi psikolojik danışmada terapötik işbirliği: Psikolojik danışman adaylarının görüşleri. Journal of Human Sciences, 14(3), 2278-2307.
• Zur, O. (2012). Telepsychology or tele mental health in the digital age: The future is here. California Psychologist, 45(1), 13-15.