TY  - JOUR
T1  - Ebû’l-Kāsım El-Kâ‘bî El-Belhî′de İrâde
AU  - Koç, Zeynep Hümeyra
PY  - 2018
DA  - December
Y2  - 2018
DO  - 10.18317/kaderdergi.470916
JF  - Kader
JO  - Kader
PB  - Mehmet BULĞEN
WT  - DergiPark
SN  - 2602-2710
SP  - 462
EP  - 483
VL  - 16
IS  - 2
LA  - tr
AB  - Özİrâde, Kelâm’da, ilimden sonraüzerinde en çok tartışılan konulardan biridir. İrâdenin mâhiyeti hakkında,Mu‘tezilî bilgin Ebû’l-Kāsım el-Kâ‘bî el-Belhî’nin görüşleri dikkate şayandır. Kâ‘bî,oluşturduğu epistemolojik sistemde, irâdeye alışılagelenden farklı bir anlamalanı açmaya çalışmaktadır. Kâ‘bî’ye göre irâde,fiilî bir sıfattır. Ona göre Allah’ın irâdesi hâdistir. İrâde, Tanrı hakkındakullanıldığında, Tevhîd ve tenzih kaygısına; insan hakkında kullanıldığında iseözgürlük, imtihan ve sorumluluk kaygısına dayalı bir şekilde ele alınmaktadır. Kâ‘bî,bu iki kullanım arasında dikkatli ve kesin bir ayrım yaratmaya özengöstermektedir. O, irâde hakkındaki görüşleriyle, Mu‘tezilî düşünce içinde defarklılaşmıştır. Kâ‘bî’nin Nazzâm’ın görüşleriyle uyum gösteren irâde anlayışı,insana otonomi sağlaması açısından önemlidir. Kâ‘bî’ye göre, Allah li-zâtihîmürîd olmadığı gibi O’nun irâdesi, hakîkî anlamda da kullanılmamaktadır.Ona göre irâde, Allah ve insan arasında ortak bir lafız olmasına rağmen, Allahmecazî anlamda mürîddir. Kâ’bî, Allah açısından İlâhî irâdeyi yaratma (tekvîn)insan açısından ise Allah’ın emretmesi olarak ele alır. Bu bağlamdaonun epistemolojisinde irâde, Allah-âlem ilişkisine güçlü bir zeminoluşturmaktadır. Anahtar Kelimeler: Kelâm, Mu‘tezile,İlâhî İrâde, Ebû’l-Kāsım el-Belhî, el-Kâ‘bî, Nazzâm, Sıfatlar, BağdatMu‘tezilesiTHE WİLL ACCORDİNG TO ABŪL-QĀSİM AL-KAʿBĪ AL-BALKHĪAbstractAfter theproblem of divine knowledge (‘ılm), divine will/volition (irāda)is one of the most debated issues in Kalām. In regard of divine will andvolition Mu’tazilī scholar Abū al-Qāsim al-Ka’bī al-Balkhī’s opinions are ofdistinctive value. In his epistemology, al-Ka’bī tries to comprehend it inquite an unusual manner. For al-Ka’bī divine will (irāda) is one of theattributes of act. This means that divine will is an accident (hâdis).The term volition when used in relation to God it shall carry the apprehensionof divine unity (tawhīd) and transcendence (tenzīh). Whereas inrelation to man will implies freedom of action and responsibility ofconsequences thereby. al-Ka’bī put serious emphasis in differentiating meaningof volition in realm of man and of transcendence. Showing profound similaritieswith his prior Mu’tazilī al-Nazzam, al-Ka’bī undertakes the problem of divinevolition in such a way that does not supersede both, realm of man and oftranscendence. Showing similarities with the opinions of his prior Mu’tazilī al-Nazzām,his understanding on will is significant for attributing full authority to man.According to al-Ka’bī, transcendental being (Allah) does not have volition perse (لا هو مريد لذاته). His volition is not used in literal meaning of the wordeither. He believes that although volition is a common term between God andman, God wills (مرید) in truly metaphorical and figurative sense.al-Ka’bī states that the volition form God’s position is His creation (takwīn)whereas in regard of man, divine volition shall be understood as Allah’sorders. Within this context, term of volition in al-Ka’bī’s epistemologycarries the ground for relational foundations of Allah and His creation.Keywords: Divine Will, Abū l-Qāsim al-Balkhī, al-Kaʿbī, God'sAttributes, Mu‘tazila, Baghdādī School
KW  - Kelâm
KW  - Mu‘tezile
KW  - İlâhî İrâde
KW  - Ebû’l-Kāsım el-Belhî
KW  - el-Kâ‘bî
KW  - Nazzâm
KW  - Sıfatlar
CR  - BAĞDÂDÎ, Abdulkâhir (ö.1037). Mezhepler Arasındaki Farklar. Çev. E. Ruhi Fığlalı. Ankara: TDV Yayınları, 2014.
CR  - EŞ’ARÎ, Ebu’l-Hasan. el-İbane ve Usûlü Ehli’s-Sünne/ Eş’arî Akâidi. Trc. Ramazan Biçer. İstanbul: Gelenek Yayınları, 2010.
CR  - ………….……. Makālâtu’l-İslamiyyîn ve İhtilafu’l-Musallîn/ İlk Dönem İslam Mezhepleri. Çev. Mehmet Dalkılıç-Ömer Aydın. İstanbul: Kabalcı, 2005.
CR  - EL-K‘BÎ, el-Belhî, Ebu’l-Kāsım Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd (319/931). Uyûnu’l-Mesâil ve’l-Cevâbât. Thk: Râcih Abdulhamid Said Kürdî-Hüseyin Hansu. Amman: Darü’l-Hamid, 2014/1435.
CR  - ………….……. Kitâbu’l-Makālât ve meahû Uyûnu’l-Mesâil ve’l-Cevâbât. Tahkîk: Hüseyin Hansu, Râcih Kurdî, AbdulHamîd Kurdî. İstanbul-Amman: Kuramer ve Dâru’l-Feth, 2018.
CR  - ………….……. ″(Bab’ü ) Zikrü’l-Mu’tezile min Kitabi’l-Makālât″, Fazlu’l-İ‘tizâl ve Tabakatu’l-Mu’tezile. Thk. Fuad Seyyid. Tunus 1974.
CR  - ………………. Tefsîru Ebî’l-Kāsım el-Kâ‘bî el-Belhî. Cem‘ ve i‘dâd ve thk. Hıdır Muhammed Nebha. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2007.
CR  - KĀDÎ ABDULCEBBÂR, Ebû’l-Hasan el-Hemedânî el-EsedÂbâdî. ″el-İrâde″, el-Muğnî fî Ebvâbi’t-Tevhîd ve’l-Adl. tah. Mahmud Muhammed Kāsım. Müracaat: İbrahim Medkûr, t.y.
CR  - ………………. Şerhu Usûl-i Hamse. thk. Abdulkerîm Osman. Kahire: 1988.
CR  - ………………. el-Münye ve’l-Emel. Cem’ İbn Murtazâ. Tahkîk: İsamüddin Muhammed Ali. Dâru’l-Maarifeti’l-Câmiiyye, ty.
CR  - MÂTÜRÎDÎ, Ebû Mansur. Kitâbü’t-Tevhîd. Çev. Bekir Topaloğlu. İstanbul: İSAM, 2015.
CR  - NADER, Albert Nasri. Felsefetu’l-Mu‘tezile. yrz.: 1951.
CR  - NESEFÎ, Ebü’l-Muîn Meymûn b. Muhammed (508/1114). Tabsıratü’l-Edille fî Usûli’d-Dîn. Tahkîk: Hüseyin Atay. Ankara: 2004.
CR  - NEŞŞAR, Ali Sami. İslam’da Felsefî Düşüncenin Doğuşu II. Çev. Osman Tunç. İstanbul: İnsan Yayınları, 1999.
CR  - NİSÂBÛRÎ, Saîd b. Muhammed b. Saîd Ebû Reşid (400/1009). el-Mesâil fî'l-hilâf beyne'l-Basriyyîn ve'l-Bağdadiyyîn. Tahkîk: Ma'n Ziyad, Ma'hedü'l-Inmail Arabi. Beyrut: 1979.
CR  - ŞEHRİSTÂNÎ. Milel ve Nihal. Çev. Mustafa Öz. İstanbul: Litera Yayınları, 2011.
CR  - ………………… Nihâyetu’l-İkdâm fî Ilmi’l-Kelâm. Beyrut: Daru’l-Kütübü’l-İlmiyye, 2004.
CR  - WOLFSON, H. Austryn. Kelâm Felsefeleri -Müslüman-Yahudi-Hıristiyan Kelâmı. Çev. Kasım Turhan. İstanbul: Kitabevi, 2001.
UR  - https://doi.org/10.18317/kaderdergi.470916
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/614281
ER  -