TY - JOUR T1 - Suûd es-Sen’ûsî’nin Sâku’l-Bâmbû Romanında Aidiyetsizlik Bunalımı TT - The Crisis of Sense of Belonging in Saud Alsanousi’s Saq al-Bamboo Novel AU - Arslan, Adnan PY - 2019 DA - December DO - 10.18505/cuid.528677 JF - Cumhuriyet İlahiyat Dergisi JO - CUID PB - Sivas Cumhuriyet Üniversitesi WT - DergiPark SN - 2528-9861 SP - 993 EP - 1008 VL - 23 IS - 2 LA - tr AB - İnsanın hadsizihtiyaçları içerisinde bir kısmı kaçınılmaz olma bakımından diğerlerinden çokdaha önceliklidir. Aciz ve zayıf olarak yaratılmış insan tabiatının kaçınılmasımümkün olmayan bu ihtiyaçlarından birisi de onun herhangi bir mercie ait olma(aidiyet) ihtiyacıdır. Adı ne olursa olsun; din, millet, vatan, bayrak vb. tümbunlar insanın varoluşu ile beraber gelen aidiyet duygusunun yansımalarıdır. Bumakale Kuveytli roman yazarı Suûd Sen’ûsî’nin Sâku’l-bâmbû romanında Kuveyt’eev hizmetçisi olarak gelen Filipinli bir kadının, ev sahibesinin oğlu ilenikâhlı ama gizli bir ilişkiden dünyaya gelen bir çocuğun bunalımlarını nasılyansıttığını ele alacaktır. Çocuk fiziki yapısı ile Araplara benzediği içinFilipinler’de kendini yabancı hissederken, pasaportunu taşıdığı Kuveyt’e yıllarsonra geri döndüğünde de bu kez Filipinli olmasından dolayı akrabalarıtarafından dışlanmıştır. Roman, Filipin-Kuveyt ve Hristiyan-Müslümanaidiyetleri arasındaki belirsizlikten dolayı bulantılı ruh hali taşıyan Josekarakteri özelinden Güney Doğu Asya’dan Körfez ülkelerine rızık telaşı içingelen işçilerin sosyoekonomik sorunlarına dikkat çekmeye çalışmaktadır. GirişteKörfez ülkelerinde nüfusun yarısından fazlasını teşkil eden yabancı işçilerinbu ülkelere geliş hikâyesine göz atılacaktır. Daha sonrasında ise kısacaromanın özeti verilecek ve ana teması olan “aidiyetsizlik bunalımı” tahliledilecektir.Özet: Suriyeve Mısır 1973 yılında daha önceki savaşlarda kaybettikleri topraklarını veuluslararası sahnede rencide olan itibarlarını geri almak için İsrail’e karadanve havadan saldırı başlatmıştır. Bu saldırı karşısında İsrail’in zor durumdakalacağını anlayan başta Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere bazı batılıülkeler İsrail’e her türlü askeri yardımı göstermiştir. Bu yardımlar sayesindeSuriye ve Mısır orduları hedefledikleri amaçlarına ulaşamamıştır. Batılıülkelerin İsrail’e göstermiş oldukları bu tutum elinde büyük miktarda petrolrezervi bulunan başta Suudi yönetimi olmak üzere diğer körfez ülkelerinintepkisini çekmiştir. Ellerinde askeri olarak pek güçlü bir seçenek bulunmayankörfez ülkeleri ellerindeki petrolü ilk defa politik bir koz olarak kullanmayıdenemişlerdir. Petrol ihraç eden bu ülkeler tepki olarak petrol üretimleriniazaltmışlardır. Bunun bir sonucu olarak ham petrol fiyatları yükselmiş vesanayileşmiş ve dolayısıyla da petrole bağımlı hale gelmiş batılı ülkelerinekonomisi bu karardan olumsuz etkilenmiştir. Buna karşılık olarak KörfezÜlkeleri petrol fiyatlarının üç dört kat yükselmesinden dolayı ani ve devasabir servete kavuşmuştur. Elde ettikleri bu serveti pek çok alanda kalkınmayayönlendiren Körfez Ülkeleri yabancı iş gücüne ihtiyaç duymuştur. Eğitim,sağlık, şehircilik vb. alanlarda ihtiyaç duyulan kalifiye eleman ihtiyacı ilketapta Mısır, Suriye, Sudan gibi diğer Arap ülkelerinden karşılanmıştır. Ancakyıllar ilerledikçe petrol fiyatlarında gerileme yaşanmış ve dolayısıyla dapetrol gelirleri azalmıştır. Bu azalma sadece petrole dayalı ekonomileri olanKörfez Ülkelerini daha ucuz iş gücü aramaya sevk etmiştir. İlk başta Arapülkelerinden sağlanan yabancı istihdam, yönünü ekonomik olarak çok zayıfdurumda olan Uzak Doğu Asya ülkelerine çevirmiştir. Başta Filipinler olmaküzere Endonezya, Bangladeş ve Malezya gibi ülkelerden çok düşük ücretle işçihizmet sektöründe çalışmak için Körfez Ülkelerine göç etmiştir. Çok düşükücretlerle çalıştırılan bu kesim haksızlıklara ve ayrımcılıklara maruzkalmıştır. Sosyal haklardan mahrum bırakılan Uzak Doğu Asya kökenli yabancı işgücünün karşı karşıya kaldığı haksızlıklar zaman içerisinde pek çok acı vericihikâyelerin de konusu olmuştur. Hayatı ve insanı tüm ayrıntıları ile yansıtmayıamaç edinen Modern roman, mağdur ve mazlum bu kesimin hikâyelerini temaedinmiştir. Kuveytli yazar Suûd es-Sen’ûsî’nin 2012 yılında yayımladığıSâku’l-Bâmbû (Bambu Çubuğu) romanı bu romanlardan biridir. Eser yayımlandıktankısa bir süre içerisinde Arap dünyasında ilgiye mazhar olmuş ve 2013 yılındaUluslararası Arap Romancıları ödülüne layık görülmüştür. Beş bölüm ve bir“son”dan oluşan romanda her bir bölüm kendi içerisinde 1,2,3… şeklindebaşlıklara ayrılmıştır. Orta hacimli kabul edebileceğimiz eserde yazar,Filipinli bir anne ve Kuveytli bir babadan dünyaya gelen Jose’nin dilinden“vatansızlık”ın bunalımını, otobiyografik bir atmosferde aktarmaktadır. Jose’yeait hatıra ve günlüklerin İbrahim Selâm adında bir çevirmenin Filipin dilindenArapçaya tercüme edilmiş olarak gösterilmesi hatta eserin girişinde buçevirmene ait özgeçmiş içeren bir önsözün bulunması eserin gerçekçiliğiniartırmak amaçlı olduğu düşüncesini uyandırmaktadır. Filipinlerden çalışmak içinKuveyt’e gelen Josephine, 1985 yılında ülkenin en saygın ailelerinden birininyanına yerleştirilmiştir. Evin sahibi olan yaşlı kadının Raşit adında bir oğlubulunmaktadır. Raşit, evlerinde hizmetçi olarak çalışan Josephine’e ilgi duymuşve onunla ülkemizde “imam nikâhı” olarak bilinen bir nikâhla gizliceevlenmiştir. Zira Kuveyt’te evde hizmetçilik yapan bir yabancı kadınla Kuveytlibir erkeğin evlenmesi ailenin saygınlığına ve şerefine gölge düşürecek büyükbir ayıp kabul edilmektedir. Ev içinde ve dışında ancak gizlilikle bir arayagelebilen çiftin gizledikleri evlilik en nihayetinde aylar sonra ortayaçıkmıştır. Josephine ile birlikte evden kovulan Raşit kendine geçici olarakbaşka bir ev bulmuştur. Çocuklarının doğması ile birlikte annesinin tavrınındeğişeceğini düşünen Raşit ve eşi hayal kırıklığına uğramıştır. Daha sonraannesinin asla razı olmayacağını anlayan Raşit en sonunda yaşadığı bu bunalımlıvaziyete direnme gücünü kaybetmiş ve eşini çocuğuyla beraber Filipinler’e gerigöndermiştir. Bu gelişmeyle birlikte Jose ya da diğer adıyla İsa’nın, -kurgununözellikle masaya yatırdığı- “kimlik bunalımı” sorunu çok yönlü olarak elealınmaktadır. Henüz yaşını doldurmadan Kuveyt’ten annesi ile beraber ayrılanJose’nin yıllar sonra yirmili yaşlarda tekrar “vatan özlemi” ile Kuveyt’edönünceye kadar geçen sürede başından geçen “ailevi olumsuzluklar” ve “yerliyerince oturamamış, merciini bulamamış aidiyet duygusunun kendisinde meydanagetirdiği bunalımlar” romana ayrıntılı ve derinlikli olarak yansıtılmıştır.İlginç bir rastlantı sonucu Filipinler’de Jose’nin babasının en yakınarkadaşlarından Gassân ile tanışması ile hayalindeki Cennet “Kuveyt”e dönüşgerçekleşmiştir. Filipinler’de kendi yakın çevresinde Kuveytli bir babadandünyaya geldiği ve sima olarak da Araplara benzediği için “Arabo” olarak anılan“İsa”nın “Jose”ya doğru yolculuğu büyük bir ümitle başlamıştır. AncakFilipinler’de yaşadığı bunalımın belki de daha fazlası Kuveyt’te kendisinibeklemektedir. Zira babası Irak ordusunun Kuveyt’i işgal ettiği yıllardaöldürülmüştür. Babasının annesi her ne kadar torunu “Jose”yi ilk başta sıcakkarşılamış olsa da Kuveyt’te yabancılara karşı uygulanan dışlayıcı tavır onukendi kanından olan torununa karşı olumsuz tavır sergilemesine neden olmuştur.Eser, neredeyse bir asırdır devam eden “Arap toplumu eleştirisi romanları”geleneğinin devamıdır. Gayet anlaşılır dili ve muğlaklıktan uzak sade üslubuile derin psikolojik analizlerde bulunabilmesi ve epizot sonlarında sorunlarıçözümsüz bırakarak gerilimi canlı tutması ve bu şekilde sürükleyiciliği sağlamasıeserin kurgusal sağlamlığını pekiştirmiştir. Aynı zamanda bir Gayr-i Müslim’inMüslümanlar arasında kendisini nasıl hissettiğini ya da hissedebileceğinigöstermesi açısından roman, din psikolojisi ve din sosyolojisi alanındaaraştırma yapanlar için Arap toplumu içerisinden kurgusal malzeme sunmaktadır. KW - Arap Dili ve Belâgati KW - Modern Arap Romanı KW - Suûd Sen’ûsî KW - Sâku’l-Bâmbû KW - Aidiyet N2 - Some ofthe human needs are more important than others in order to be inevitable. Oneof these needs which cannot be avoided is the need for belonging to anyauthority. Whatever the name, religion, nation, homeland, flag etc. all theseconcepts are the reflections of the sense of belonging that comes with humanexistence. This article will discuss how Kuwaiti novelist Saud Alsanousireflects the crisis of a child who is born from a secret relationship with aFilipino woman's son who came to Kuwait as a housekeeper in Kuwait. When hereturned to Kuwait, where he carried his passport and felt himself unfamiliarin the Philippines because of his physical structure and the Arabs, he wasagain excluded by his relatives because of his Filipino mother. The novel triesto draw attention to the socio-economic problems of workers coming from SouthEast Asia to the Gulf countries, especially from the character of Jose, who hasa nauseous mood due to the uncertainty between Philippine-Kuwait andChristian-Muslim affiliations. The introduction of foreign workers whoconstitute more than half of the population in the Gulf countries will bereviewed. Afterwards, a short summary of the novel will be given and the maintheme of the lack of disability will be analyzed. Summary: In 1973, Syria and Egypt started a air strike against Israel in order torecover their lost territory in the previous wars and their reputation in theinternational area. Some Western countries -especially the United States- haveshown all kinds of military aid to Israel in the face of this attack. Thanks tothese aids the Syrian and Egyptian armies have not achieved their intendedgoals. This attitude of Western countries to Israel has attracted the reactionof other Gulf countries -especially the Saudi administration- which has a largeamount of oil reserves. Gulf countries -which have not gotten a strong militaryoption- tried to use the oil in their hands for the first time as a politicaltrump card. These oil-exporting countries have reduced oil production inresponse. As a result, the economies of Western countries which wereindustrialized and dependent on oil have been negatively affected by thisdecision. In contrast, Gulf States have gained a sudden and massive fortune dueto oil prices rising three or four times. The Gulf States, which have led thiswealth to development in many areas like education, health, urbanism, etc. Theneed for qualified staff in these fields was supplied by other Arab countriessuch as Egypt, Syria, and Sudan. However, as the years passed oil pricesdecreased and so oil revenues decreased. This reduction led the Gulf States-which have only oil-based economies- to look for cheaper labor. While theforeign employment provided from the Arab countries previously later this needhas begun to supply from far East Asian countries which are economically veryweak. Vast number of employees emigrated to the Gulf countries to work in thelabor service sector with very low wages especially from the Philippines,Indonesia, Bangladesh, and Malaysia. This segment -which has employed with verylow wages- has been subjected to injustice and discrimination. The injusticesfaced by the Far East Asian foreign labor force deprived of social rights havebeen the subject of many painful stories over time. The modern novel -whichaims to reflect the life and the human being with all its details- hasreflected the stories of the victims of that employers. Saq al-Bamboo (BambooBar) is one of these novels which has published by Kuwaiti writer Saud Alsanousiin 2012. Within a short time after the publication of the work the novel wasinterested in the Arab world and in 2013 he was awarded the InternationalArabic Novelist Prize. The novel is consisting of five chapters and eachchapter is divided into three sections 1,2,3... The author conveys the crisisof unetnicity from Jose’s chracter who was born from a Filipino mother and aKuwaiti father. A translator named Ibrahim Selâm -which is a translation of thesouvenirs and diaries belonging to Jose from the Philippine language to Arabicis intended to increase the realism of the work. Josephine -who came to Kuwaitto work from the Philippines- was settled in 1985 in one of the country's mostreputable families. The old woman who owns the house has a son named Rasheed.Rasheed was interested in Josephine who worked as a servant in their house andhe married her with a secret marriage. Because the marriage of a Kuwaiti manand a foreign woman who was working as a housekeeper in Kuwait is accepted as agreat shame that will cast a shadow on the dignity and honor of the family themarriage which was concealed by the couple inside and outside of the house,which could only come together with privacy has appeared after months. Rasheed-who was expelled from the house with Josephine- has temporarily found anotherhouse. Rasheed and his wife, who thought that his mother's attitude wouldchange as their children were born have disappointed. Rasheed after realizingthat his mother would never be satisfied, finally lost his ability to resistthis crisis and sent his wife back to. With this development the problemof-identity crisis of Jose’s chracter is dealt with in a multi-faceted way.Jose, who left his age with his mother from Kuwait, had suffered from familialnegativities that had passed through Kuwait years later in his twenties, and“familial negativities through his return to Kuwait and depressions caused bythe sense of belonging. In an interesting coincidence when he met Gassân, oneof the closest friends of Jose’s father in the Philippines, he returned to hisdream Paradise ’Kuwait”. The journey from Jesus who has known as “Arabo to“Jesus” started with great hope because he was born from a Kuwaiti father inhis own near the Philippines and likened to Arabs alike. But perhaps more ofthe crisis in the Philippines is waiting for him in Kuwait. Because his fatherwas killed during the years when the Iraqi army occupied Kuwait. Although hisfather's mother welcomed Jose at first, exclusionary attitude towards foreignersin Kuwait caused her to take a negative attitude towards here grandson. Thework is a continuation of the tradition of novels of criticism of the Arabsociety that has been going on for almost a century. The fact that novel wasable to make deep psychological analyzes with his comprehensible language andsimple style without being ambiguous and to keep the tension alive by leavingthe problems at the end of the episodes and thus to provide immersion in thisway reinforced the fictional soundness of the work. The novel also presentsfictional material within the Arab society for the researchers in the field ofreligion psychology and sociology of religion, in order to show how anon-Muslim feels amoung the Muslim society. CR - Al Jewarin, Adnan Ferhan. “Immigration and Labor Policies and Its Impact on Citizens Unemployment in GCC”. Mecelltu’l-iktisâdi’l-Halîcî 24 2013: 1-9. CR - Ali, Abdurrahman Abdurrahman Bâişin. el-İmâletu’l-ecnebiyye ve eseruhe’l-ictimâî fî mintakati’l-Halîci’l-Arabî. Kahire: Mektebetu Medbûlî, 1997. CR - Alptekin, Duygu. Toplumsal Aidiyet Ve Gençlik: Üniversite Gençliğinin Aidiyeti Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, 2011. CR - Antakyalıoğlu, Zekiye. Roman Kuramına Giriş. 1. Baskı. İstanbul: Sanat ve Kuram Yayınları, 2013. CR - Arı, Tayyar. Geçmişten Günümüze Ortadoğu, Siyaset Savaş ve Diplomasi. 5. Baskı. Bursa: MKM yayınları, 2012. CR - Aşar, Haluk. “Heidegger Ve Sartre Felsefesinde “Kaygı” Ve “Bulantı” Kavramlarının Analizi”. FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi) 17 (Bahar 2014): 85-99. CR - Aytekin, İbrahim. Petrol Krizi Sonrasında Seçilmiş Dünya Ülkelerinin Ortadoğu Politikaları: Oyun Teorisi Uygulaması. Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi, 2014. CR - Aytur, Ünal. Henry James ve Roman Sanatı. 1. Baskı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2009. CR - Bilgen, Onur. “Petrol Ve Suudi Arabistan: Bir Lütuf Mu Yoksa Bela Mı?”. Akademik Orta Doğu 5/1 (2010): 25-42. CR - Booth, Wayne C. Kurmacanın Retoriği. 1. Baskı. İstanbul: Metis Eleştiri Yayınları. 2012. CR - Büyükbahçeci, Esra. “Hint'te Kast Sisteminin İlk İzleri Ve Hint Edebiyatındaki Yeri”. DTCF Dergisi 56/2 (2016): 238-255. CR - DEİK. Kuveyt Ülke Bülteni. Nisan 5/ 2015. CR - Embel, Ersin. “Avrupa İçin Ortak Dış Politika Oluşturma Sürecindeki İlk Adımlar: 1973 Arap-İsrail Savaşı Ve Avrupa Birliği”. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi 13/1 (2014): 75- 90. CR - Göcen, Gülüşan. “İbn Haldun’un Toplum ve İnsan Yaklaşımının Günümüze Düşen İzdüşümleri: Tüketim Toplumu ve Narsist İnsan”. Toplum Bilimleri Dergisi 7 (2014): 175-198. CR - Gökçe, Emrah Utku. “Suudi Arabistan’da Arap Baharını Engelleyen İç Dinamikler”. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 2/2: 41-73. CR - Hamilton, James D. “Historical Oil Shocks, Handbook of Major Events in Economic History 22 (2010): 1-51; Giovanni Covi, Puzzling Out The First Oil Shock History, Politics and the Macroeconomy in a Forty-Year Retrospective”. Forthcoming in History of Economic Thought and Policy 2 (2015): 1-40. CR - Heidegger, Martin, Varlık ve Zaman. Trc. Kaan H. Ökten. İstanbul: Agora Kitaplığı; 2008. CR - Khalaf, Salem. “Körfez Ülkelerinde Nüfus Dengesizliği Ve Güvenlik Sorunu”. Erişim: 18.02.2019 http://www.bilgesam.org/incele/1795/-korfez-ulkelerinde-nufus-dengesizligi-ve- guvenlik-sorunu/#.XGpsN0xuL3w CR - Kilinçli, Sami. “İslam Öncesi Arap Toplumunda Kabileler Arası Rekabetin İslam Davetine Yansımaları”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 12/1 (2012): 57-87. CR - Muhammed, Garbî. “el-İn’ikâsâtu’s-selbiyye li’l-imâleti’l-ecnebiyye alâ düveli meclisi’t-teâvuni’l-Halîcî”. Mecelletu’l-fikr 107-135. Erişim:18.02.2019, http://fdsp.univ- biskra.dz/images/revues/mf/r10/rerbi.pdf. CR - Mut, Ramazan. Ortadoğu’da Ekonomi – Politik Bir Kırılma Noktası: 1973 Petrol Krizi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2010. CR - Mutavvi’, Muhammed Abdullah. Bahsu’l-imâleti’l-vâfide: Dirâsetun sûsyûlûciyye li’l-kıssati’l-kasîra fi’l-İmârât. Birleşik Arap Emirlikleri: İttihâdu ve Kuttabu ve Udebâu’l-İmârât, 1989. CR - Nişancı, Şükrü. “Etnisite Kavramının İdeolojik Serüveni”. KAÜ İİBF Dergisi 6/9 (2015): 195-224. CR - Sabrî, Abdülfettâh. el-İmâletu’l-vâfide ve eseruhâ fi’l-edebi’l-İmârâtî. Kahire: ed-Dâru’s-sekâfiyyeti li’n-neşr, 2008. CR - Salih, Öztürk – Saygın, Selin. “The Economic Effects Of The 1973 Oil Crisis and Stagflation Case”. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi 6/12: 1-12. CR - Sen’ûsî, Suûd. Sâku’l-bâmbû. 1. Baskı. Beyrut: ed-Dâru’l-Arabiyye li’l-ulûmi nâşirûn. 2012. CR - Suudi Arabistan Doğal Taş Sektörü Ülke Raporu Erişim: 18.02.2019 http://www.imib.org.tr/wp-content/uploads/2014/09/Suudi-Arabistan-Ülke-Raporu.pdf CR - Tales, Aristoteles. Nikomakhos’a Etik. Trc. Saffet Babür. Ankara: Ayraç Yayınevi, 1997. CR - Torlak, Mahmut. Siyonizmin Penceresinden Arap - İsrail Çatışmalarının Orta Doğu’daki Güç Dengesine Yansımaları. Yüksek Lisans Tezi, Kadir Has Üniversitesi, 2010. CR - Zehrânî, Halid Nâcim. Eseru’l-imaleti’l-vâfide. Yüksek Lisans Tezi, Câmiatu Nâyif el-Arabiyye li’l-ulûmi’l-emniyye, Riyad, 1426-1427. UR - https://doi.org/10.18505/cuid.528677 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/895555 ER -