@article{article_598291, title={Kur’ân’da Benzer Mana ve Lafızlarda Tefennün}, journal={Cumhuriyet İlahiyat Dergisi}, volume={23}, pages={739–763}, year={2019}, DOI={10.18505/cuid.598291}, author={Sıcak, Ahmet Sait}, keywords={Tefsir,Üslûbü’l-Kur’ân,Tefennün,İʾcâz,ʿUdûl}, abstract={<p class="MsoNormal" style="text-align:justify;margin:3pt 0cm;text-indent:0cm;"> <span style="font-size:9pt;font-family:’Gentium Plus’;"> <span style="font-size:14px;">Kur’ân’da benzer lafızlar, lafzî müteşâbih konusunu oluşturur. Kur’ân’da
benzer mana ve lafızların yeniden ifade edilmesindeki değişim ve çeşitlik ise
üslûbü’l-Kur’ân konusuna dâhildir. Kur’ân’daki bu üslûp değişimi ve
geçişkenliği literatürde; tekrâru’l-Kur’ân, tasrîf, ʿudûl, tefennün gibi kelime
ve terkiplerle ifade edilmiştir. Ancak tefsir terminolojisinde tefennün,
diğerlerine nazaran arka planda kalmış ve bu kelimenin kavramlaşma süreci
tamamlanmamıştır. Bu eksiklik, günümüzde yapılan araştırmalara da yansımıştır.
Alandaki mezkûr boşluğun oluşmasında diğer terimlerin öne çıkmasının yanında
tefennün kavramının anlam daralmasına maruz kalarak bediʿ ilminde iftinân
olarak isimlendirilmiş sanata hasr edilmesinin de etkisi vardır. Oysaki
tefennün, ilk dönemlerden itibaren tefsir literatüründe çokça kullanılmış, son
dönem tefsirlerde ise temel kavramlar arasında yer almıştır. Yapılacak
araştırmada, Kur’ân’daki üslûp değişimlerini, orijinine uygun olarak yansıtan
tefennün kavramının mahiyetinin netleştirilmesi, ayrıca bu kavramın Kur’ân’ın
daha iyi anlaşılmasındaki katkısının ve tefsir ilmi için öneminin ortaya
çıkarılması hedeflenmektedir. İki bölümden oluşan bu makalede, birinci bölümde;
tefennün kavramının etimolojisi, tarihi arka planı ve ıstılahlaşması ayrıca
tarihsel süreçte iʿcâz-tefennün ilişkisi incelenecektir. İkinci bölümde ise mahiyetinin
daha iyi belirlenmesi için tefennünün çeşitleri tespit edilerek örneklerle
açıklanacaktır. </span> </span> </p> <p> </p> <p class="MsoNormal" style="text-align:justify;margin:3pt 0cm;text-indent:0cm;"> <b> <span style="font-size:14px;font-family:’Gentium Plus’;">Özet: </span> </b> <span style="font-size:9pt;font-family:’Gentium Plus’;"> <span style="font-size:14px;"> Kur’ân’da benzer
lafızlar, </span> <i> <span style="font-size:14px;">lafzî müteşâbih </span> </i> <span style="font-size:14px;"> konusunu oluşturur. Kur’ân’da benzer mana ve
lafızların yeniden ifade edilmesindeki değişim ve çeşitlik ise üslûbü’l-Kur’ân
konusuna dâhildir. Kur’ân’daki bu üslûp değişimi ve geçişkenliği literatürde, </span> <i> <span style="font-size:14px;">tekrâru’l-Kur’ân </span> </i> <span style="font-size:14px;">, </span> <i> <span style="font-size:14px;">tasrîf </span> </i> <span style="font-size:14px;">, </span> <i> <span style="font-size:14px;">ʿudûl </span> </i> <span style="font-size:14px;">, </span> <i> <span style="font-size:14px;">tefennün </span> </i> <span style="font-size:14px;"> gibi kelime ve terkiplerle ifade
edilmiştir. Ancak tefsir terminolojisinde </span> <i> <span style="font-size:14px;">tefennün </span> </i> <span style="font-size:14px;">, diğerlerine nazaran
arka planda kalmış ve kavramlaşma süreci tamamlanmamıştır. Bu eksiklik,
günümüzde yapılan araştırmalara da yansımıştır. Alandaki mezkûr boşluğun
oluşmasında diğer terimlerin öne çıkmasının yanında </span> <i> <span style="font-size:14px;">tefennün </span> </i> <span style="font-size:14px;"> kavramının
anlam daralmasına maruz kalarak bediʾ ilminde </span> <i> <span style="font-size:14px;">iftinân </span> </i> <span style="font-size:14px;"> olarak
isimlendirilmiş sanata hasr edilmesinin de etkisi vardır. Oysaki </span> <i> <span style="font-size:14px;">tefennün </span> </i> <span style="font-size:14px;">,
ilk dönemlerden itibaren Arapların dildeki adetlerini yansıtacak şekilde
Kur’ân’daki üslûp değişiklerini tanımlamak için kullanılmıştır. Hicri VIII.
Yüzyıldan itibaren </span> <i> <span style="font-size:14px;">tefennün </span> </i> <span style="font-size:14px;">e, tefsir kaynaklarında çokça atıfta
bulunulur. Hicri XI. Yüzyıl sonrasından günümüze kadarki süreçteyse </span> <i> <span style="font-size:14px;">tefennün </span> </i> <span style="font-size:14px;">,
İbn Âşûr (1879-1973) başta olmak üzere birçok müfessirin Kur’ân’ı anlama ve
açıklamada kullandıkları temel kavramlar arasında yer almıştır. </span> </span> </p> <p> </p> <p class="MsoNormal" style="text-align:justify;margin:3pt 0cm;text-indent:0cm;"> <span style="font-size:9pt;font-family:’Gentium Plus’;"> <span style="font-size:14px;">Bu araştırmada, Kur’ân’daki üslûp değişimlerini, orijinine uygun olarak
yansıtan </span> <i> <span style="font-size:14px;">tefennün </span> </i> <span style="font-size:14px;"> kavramının mahiyetinin netleştirilmesi, ayrıca bu
kavramın Kur’ân’ın daha iyi anlaşılmasındaki katkısının ve tefsir ilmi için
öneminin ortaya çıkarılması hedeflenmektedir. İki bölümden oluşan bu makalede,
birinci bölümde; </span> <i> <span style="font-size:14px;">tefennün </span> </i> <span style="font-siz}, number={2}, publisher={Sivas Cumhuriyet Üniversitesi}