TY  - JOUR
T1  - Kur’ân’da Benzer Mana ve Lafızlarda Tefennün
TT  - Tafannun (stylistic variation) in Similar Meanings and Utterances in the Qurʾān
AU  - Sıcak, Ahmet Sait
PY  - 2019
DA  - December
DO  - 10.18505/cuid.598291
JF  - Cumhuriyet İlahiyat Dergisi
JO  - CUID
PB  - Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2528-9861
SP  - 739
EP  - 763
VL  - 23
IS  - 2
LA  - tr
AB  - Kur’ân’da benzer lafızlar, lafzî müteşâbih konusunu oluşturur. Kur’ân’dabenzer mana ve lafızların yeniden ifade edilmesindeki değişim ve çeşitlik iseüslûbü’l-Kur’ân konusuna dâhildir. Kur’ân’daki bu üslûp değişimi vegeçişkenliği literatürde; tekrâru’l-Kur’ân, tasrîf, ʿudûl, tefennün gibi kelimeve terkiplerle ifade edilmiştir. Ancak tefsir terminolojisinde tefennün,diğerlerine nazaran arka planda kalmış ve bu kelimenin kavramlaşma sürecitamamlanmamıştır. Bu eksiklik, günümüzde yapılan araştırmalara da yansımıştır.Alandaki mezkûr boşluğun oluşmasında diğer terimlerin öne çıkmasının yanındatefennün kavramının anlam daralmasına maruz kalarak bediʿ ilminde iftinânolarak isimlendirilmiş sanata hasr edilmesinin de etkisi vardır. Oysakitefennün, ilk dönemlerden itibaren tefsir literatüründe çokça kullanılmış, sondönem tefsirlerde ise temel kavramlar arasında yer almıştır. Yapılacakaraştırmada, Kur’ân’daki üslûp değişimlerini, orijinine uygun olarak yansıtantefennün kavramının mahiyetinin netleştirilmesi, ayrıca bu kavramın Kur’ân’ındaha iyi anlaşılmasındaki katkısının ve tefsir ilmi için öneminin ortayaçıkarılması hedeflenmektedir. İki bölümden oluşan bu makalede, birinci bölümde;tefennün kavramının etimolojisi, tarihi arka planı ve ıstılahlaşması ayrıcatarihsel süreçte iʿcâz-tefennün ilişkisi incelenecektir. İkinci bölümde ise mahiyetinindaha iyi belirlenmesi için tefennünün çeşitleri tespit edilerek örneklerleaçıklanacaktır.Özet: Kur’ân’da benzerlafızlar, lafzî müteşâbih konusunu oluşturur. Kur’ân’da benzer mana velafızların yeniden ifade edilmesindeki değişim ve çeşitlik ise üslûbü’l-Kur’ânkonusuna dâhildir. Kur’ân’daki bu üslûp değişimi ve geçişkenliği literatürde, tekrâru’l-Kur’ân,tasrîf, ʿudûl, tefennün gibi kelime ve terkiplerle ifadeedilmiştir. Ancak tefsir terminolojisinde tefennün, diğerlerine nazaranarka planda kalmış ve kavramlaşma süreci tamamlanmamıştır. Bu eksiklik,günümüzde yapılan araştırmalara da yansımıştır. Alandaki mezkûr boşluğunoluşmasında diğer terimlerin öne çıkmasının yanında tefennün kavramınınanlam daralmasına maruz kalarak bediʾ ilminde iftinân olarakisimlendirilmiş sanata hasr edilmesinin de etkisi vardır. Oysaki tefennün,ilk dönemlerden itibaren Arapların dildeki adetlerini yansıtacak şekildeKur’ân’daki üslûp değişiklerini tanımlamak için kullanılmıştır. Hicri VIII.Yüzyıldan itibaren tefennüne, tefsir kaynaklarında çokça atıftabulunulur. Hicri XI. Yüzyıl sonrasından günümüze kadarki süreçteyse tefennün,İbn Âşûr (1879-1973) başta olmak üzere birçok müfessirin Kur’ân’ı anlama veaçıklamada kullandıkları temel kavramlar arasında yer almıştır. Bu araştırmada, Kur’ân’daki üslûp değişimlerini, orijinine uygun olarakyansıtan tefennün kavramının mahiyetinin netleştirilmesi, ayrıca bukavramın Kur’ân’ın daha iyi anlaşılmasındaki katkısının ve tefsir ilmi içinöneminin ortaya çıkarılması hedeflenmektedir. İki bölümden oluşan bu makalede,birinci bölümde; tefennün kavramının etimolojisi, tarihi arka planı veıstılahlaşması ayrıca tarihsel süreçte iʾcâz-tefennün ilişkisiincelenmiştir. İkinci bölümde ise mahiyetinin daha iyi belirlenmesi için tefennününçeşitleri tespit edilerek örneklerle açıklanmıştır.Yapılan araştırma sonucunda şu bilgilere ulaşılmıştır;İftinân, farklı üslûp ve türleri takipetmek; tefennün ise üslûp ve türleri çeşitli olan şey manasındadır.Sözde tefennün, iftinânla aynıdır. İftinân kavramı bazıeserlerde bedîʾ ilmi başlığında el-muhassinâtü’l-ma’neviyye konusualtında incelenmiştir. Arap edebiyatında iftinân kavramı tanımlanırken; tefennün,belâgat ilimleri içerisinde herhangi bir bab başlığı altında ya da başka biryerde tanımlanmamıştır. Tefennün, daha çok iftinân kavramıtanımında geçen eylemin yapılışını ifade etmede tercih edilmiştir.İslam literatürünün ilk dönem kitaplarında tefennün kelimesi;âlimlerin İslâmî ilimlerin çeşitli sahalarındaki ya da bir ilimdeki uzmanlık,derinlik ve maharetini belirtmede kullanılmıştır. Sonraki dönemlerde etkilikonuşma ve hitabet sanatındaki yetkinliği ifade etmede iftinânkavramının tercih edildiği göze çarpmaktadır. Ebû Hilâl el-Askerî (ö.400/1009), “mana tek olmasına rağmen iki paragraf arasındaki lafızdeğişikliği”ni kelamda tefennün olarak adlandırır. Askerî’nin yaptığı butanım, tefennün kelimesinin kavramlaşma sürecinde önemli bir dönümnoktasıdır.Zemahşerî (ö. 538/1144), Kur’ân tefsirinde tefennün kavramına ilkatıfta bulunanlardandır. O, iftinân ve tefennün kavramlarını aynımanada kullanmıştır. Zemahşerî ağırlıklı olarak iltifât türününörneklerini iftinân olarak değerlendirmiştir. Ebû Bekir er-Râzî (ö.666/1268), tefennün kavramınınıstılâhî anlamını yansıtacak şekilde tefennünle tekrar arasındabağlantı kurarak tefennünün tekrarın verdiği bıkkınlıktankaçınmak için yapıldığını dile getirmiştir.Tefennün kavramınaeserlerinde yer veren diğer müellifler arasında; Beyzâvî (ö. 685/1286),Nîsâbûrî (ö. 730/1329), İbn Cemâa (ö. 733/1333), Ebû Hayyân (ö. 745/1344),Semîn el-Halebî (ö. 756/1355), Zerkeşî (ö. 794/1392), Süyûtî (ö. 911/1505),Hatîb eş-Şirbînî (ö. 977/1570), Şihâbüddîn el-Hafâcî (ö. 1069/1659), Âlûsî (ö.1270/1854), Muhammed Abduh (1849-1905)-Reşîd Rızâ (1865-1935) ve İbn Âşûr(1879-1973) öne çıkmaktadır. Bu müfessirlerin çoğu, tefennün kavramınıtanımlamak yerine, onun işlevi, faydası ve gayesi üzerinde durmuşlardır.Özellikle söz konusu müfessirlerin kullanımlarından başlayarak, bediʾ ilmindeiftinân olarak isimlendirilmiş sanatla, tefennünün anlam alanlarınınfarklılaştığı görülür. Böylelikle sözlük anlamları aynı olan iki kelimekavramlaşma sürecinde birbirlerinden ayrılır.Mezkûr müfessirler arasında İbn Âşûr,tefennün kavramını etraflıca tanımlayıp bu kavramın yerleşmesinde önemlikatkılar sunmasıyla temayüz eder. İbn Âşûr tefennünü, “iʾtirâz, tanzîr, tezyîl ve tekrar durumundamüterâdifleri getirme yöntemleriyle Kur’ân’ın bir üslûptan başka bir üslûbageçişteki eşsizliği” şeklinde tanımlar. Yapılan bu tarif, tefennünkavramının ilk defa en kapsamlı şekilde yapılmış tanımı olarak öne çıkmıştır. Tefennün,Kur’ân üslûbunda benzer manayı farklı bir lafızla ifade etme, iki âyetarasındaki üslûp farklılığı, kıssa tekrarındaki farklılık, lafızlardaki vemüterâdif kullanımındaki farklılık ve değişkenlik, çeşitlilik, benzerlerindenfarklı olma ya da aynı lafzı tekrar etmekten kaçınma olarak daaçıklanmıştır.Tefennün kavramının işlevi, amacı vefaydaları arasında; “ifadeyi tekdüze bir üslûptan kurtarmak, tekrardankaçınmak, sözü yenileyip ona canlılık kazandırmak, dile lezzet katmak,bıkkınlığı yok etmek, dinleyeni canlı tutmak, sıkıcılıktan kaçınmak, kelamı işitenlerindaha fazla kulak kesilmelerine vesile olmak, sözü dikkatle dinlemeyi sağlamak,tedebbür ve tezekkür için zihni aktif hale getirmek, ince ve nükteli manalarınortaya çıkmasını sağlamak, bazı noktalara işaret etmek, atıfta bulunmak vedikkat çekmek” gibi fonksiyonlar öne çıkmaktadır.İlgili literatürde Kur’ân’ın iʾcâz özellikleri yansıtılırken birçok kez tefennüne atıfta bulunulur. İʾcâz-tefennün ilişkisinin tarihselgelişimine bakıldığında tefennünün önemli bir iʾcâz vechi olarak kabulüylesonuçlanan bir sürecin varlığına şahit olunur.Bir üslûptan başka bir üslûba geçiş olarak adlandırılan tefennününçeşitli şekillerde yapıldığı tespit edilmiştir. Tefennünün yapılışındave icra edilmesinde ortaya çıkan söz konusu yöntemler şunlardır: ʿUdûl yoluyla tefennün, iltifât yoluyla tefennün, takdîm-te’hîr yoluyla tefennün, harf değişimi yoluyla tefennün, müterâdif kelimeler yoluyla tefennün, iʾtirâz, tanzîr ve tezyîlyoluyla tefennün. Tefennünsahip olduğu kapsam sebebiyle üzerinde daha birçok akademik araştırmanınyapılmasını gerekli kılan, ayrıca Kur’ân lafız ve manalarına ait inceliklerinanlaşılmasına büyük katkılar sağlayacak önemli bir kavramdır.
KW  - Tefsir
KW  - Üslûbü’l-Kur’ân
KW  - Tefennün
KW  - İʾcâz
KW  - ʿUdûl
N2  - Similar words and utterances in the Qurʾān are the subject of thetechnical term lafẓī mutashābih. The rephrasing of meanings (maʿnā) and use of different words (lafẓ) in the Qurʾān are dealt with underthe rubric of the theme “Qurʾānic style.” The stylistic variations in theQurʾān are expressed as takrār al-Qurʾān,tasrīf (Affix and Paraphrase),ʿudūl(inversion),and tafannun (stylistic variation).However, when compared with other terms of exegesis, “tafannun” remained in thebackground and its conceptualization was thwarted. This could be attributed notonly to other concepts brought to the fore but also to the fact that tafannun underwent semantic restrictionand was confined to iftinān withinthe framework of badīʿ. This studyaims to clarify the true meaning of tafannunwhich reflects stylistic variations in the Qurʾān and revealing thecontribution of this term to the more appropriate interpretation of the Qurʾān,assessing its significance for the field of tafsīr.The first chapter of this study deals with the etymology of tafannun, its historical background andconceptualization as well as the relationship between iʿjāz (inimitability) and tafannunin the history of tafsīr, while thesecond one identifies and illustrates the kinds of tafannun to expound on the true nature of this concept.Summary: Similar words and utterances in the Qurʾān arethe subject of the technical term lafẓīmutashābih. The change and variety ofthe rephrasing of meanings (maʿnā)and words (lafẓ) in the Qurʾān aredealt with under the rubric of the theme “Qurʾānic style.” The stylisticdifferences and variations in the Qurʾān are expressed in the literature withterms such as takrār al-Qurʾān, tasrīf (affix and paraphrase), ʿudūl (inversion), tafannun (stylistic variation). However, in the terminology ofexegesis, the term “tafannun”remained in the background, and its conceptualization was thwarted. This couldbe attributed not only to other concepts brought to the fore but also to thefact that the word tafannun underwentsemantic restriction and therefore was confined to iftinān within the framework of badīʿ.Yet in earlier times it was widely used in the exegesis literature as part ofArabic language to identify the stylistic variations in the Qurʾān. Startingwith 8th century AH, there have been numerous references to the term tafannun. From 9th century AH topresent, many Muslim exegetes, especially Ibn Āshūr (1879-1973) used tafannun as one of the fundamentalconcepts to understand and explain the proper meaning of the Qurʾān. This study aims to clarify the true meaning of tafannun which reflects stylistic variations in the Qurʾān andrevealing the contribution of it to the proper interpretation of the Qurʾān,assessing its significance for tafsīr.The first chapter of this study deals with the etymology of tafannun, its historical background andconceptualization as well as the relationship between iʿjāz (inimitability) and tafannunin the history of tafsīr, while thesecond one identifies and illustrates the kinds of tafannun to expound on the true nature of this concept.According to the result of this research, iftinān means following various styles and genres (types), while tafannun denotes variations in stylesand genres (types). In vernacular, these two terms are considered the same. Theterm iftinān was dealt with in someworks under the subject of muhassinātal-maʿnaviyya within the framework of badīʿ.In the Arabic literature, when the definition of the term iftinān was given, the term tafannunwas not defined under any section of any book or any other place in therhetoric of science. Tafannun is usedto express the way any action is carried out, as it is mentioned in thedefinition of iftinān.The word tafannun was used todemonstrate the expertise, depth and mastery of Islamic scholars in one orvarious fields of Islamic studies in the early works of Islamic literature. Inlater times, the term iftinān wasused to show rhetorical and oracy skills of a person. Abū Hilāl al-ʿAskarī (d.400/1009) define tafannun as “thevariation in words while two paragraphs bear the same meaning.” His definitionproved to be a turning point in the conceptualization process of the word tafannun. Al-Zamakhsharī (d. 538/1144) was the first Islamic scholar to refer tothe word tafannun in theinterpretation of the Qurʾān. He used the words iftinān and tafannun inthe same sense in his works. He mostly regarded examples of iltifāt as iftinān. Abū Bakr al-Rāzī (d. 666/1268), establishing a connectionbetween tafannun and repetition,stated that the term tafannun wasused to avoid boredom of repetitive diction.Among other authors who used the term tafannunin their works, Bayḍāwī, (d. 685/1286), Nīsābūrī (d. 730/1329), Ibn Cemāʿa (d.733/1333), Abū Ḥayyān (d. 745/1344), Samīn al-Ḥalabī (d. 756/1355), Zarkashī(d. 794/1392), Suyūṭī, (d. 911/1505), Ḥaṭīb al-Shirbīnī (d. 977/1570), Shihābal-Dīn al-Khafājī (d. 1069/1659), Ālūsī, (d. 1270/1854), Muḥammad ʿAbduh(1849-1905)-Rashīd Riḍā (1865-1935) and Ibn Āshūr are the notable ones. Ratherthan merely defining the term tafannun,the majority of these commentators emphasized the function, benefit and aim ofthis word. Thanks to the use of this word by these commentators, a distinctionwas made between tafannun called iftinān asa literary device in the science of badīʿand tafannun gaining a new meaningused to express stylistic variations. As a result, two words with the samedictionary definition were distinguished from each other during theconceptualization process. Among the authors using the word tafannun, Ibn Āshūr clearly defined theterm and contributed significantly to its conceptualization. He defines theword tafannun as the uniqueness of theQurʾān in employing stylistic variations by offering synonymous words in caseof iʾtirāz (discursive), tanzīr, (resemblance), tazyīl (appendix) and takrār (repetition), creating the mostcomprehensive definition until that time.Tafannun is also defined as expression of the samemeaning through re-signifying, stylistic variation in two verses, difference inthe repetition of parables, variations in choice of diction and synonymouswords, and avoidance of repetition. As a result of its definition, the word tafannun also denotes providingstylistic variations, using vivid language, avoiding prosaic diction, usingdenotative and connotative language, helping readers to grasp shades of meaningand read between the lines in the most clear and economic way.In the related literature, there are a lot of references to the word tafannun when demonstrating iʿjāz of the Qurʾān. When looked at thehistorical development of the relationship between iʿjāz and tafannun, it isobserved that tafannun was acceptedto be an element of iʿjāz.Defined as providing stylistic variation, tafannun is employed in various ways. The literary devices used tocarry out tafannun are through ʿudūl, iltifāt, taqdīm and taʾhīr, change of utterances, use ofsynonymous words, objection, resemblance, and addition. In the properinterpretation of the Qurʾān, tafannunhas a comprehensive usage, making many more academic studies a necessity with aview to making a significant contribution to a deeper and better grasp of wordsand shades of meanings employed in the Qurʾān.
CR  - Âlûsî, Şihâbüddîn Mahmud. Rûhu’l-meʿânî fî tefsîri’s-Sebʿi’l-Mesânî. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1415/1994.
CR  - Askerî, Ebû Hilâl. Muʿcemu’l-furuku’l-lugaviyye. B.y.: Müessesetü’n-neşri’l-İslâmî, 1412/1991.
CR  - Bâkıllânî, Ebû Bekr. İʿcâzü’l-Kur’ân. Mısır: Dâru’l-meârif, 1418/1997.
CR  - Beyzâvî, Ebû Saîd. Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-ʿArabî, 1418/1997.
CR  - Cevherî, İsmâil b. Hammâd. es-Sıhâh tâcü’l-luga ve sıhâhu’l-ʿArabiyye. Beyrut: Dâru’l-ilm li’l-melâyîn, 1407/1987.
CR  - Cibrîl, Muhammed Seyyid. ʿİnâyetü’l-Müslimîn bi ibrâzi vucûhi’l-iʿcâz fi’l-Kur’âni’l-Kerîm. Medîne: Mecmeʿu’l-Melik Fehd li tibâʿati’l-Mushafü’ş-Şerîf, ts.
CR  - Cürcânî, Ebû Bekr. Delâilü’l-iʿcâz. Kahire: Matbaatü’l-medenî, 1413/1992.
CR  - Devellioğlu, Ferit. Osmanlı-Türkçe Ansiklopedik Luğat. 4. Baskı. Ankara: Aydın Kitabevi, 1980.
CR  - Deyrazûrî. Molla Huveyş, Beyânü’l-meânî: Mürettebün hasebe tertîbi’n-nüzûl. Dimeşk: Matbaatü’t-terakkî, 1382/1965.
CR  - Dirâz, Muhammed Abdullah. en-Nebeü’l-ʿAzîm: nazarâtün cedîdetün fi’l-Kur’âni’l-Kerîm. Dımaşk: Dâru’l-kalem, 1426/2005.
CR  - Duran, Hasan. Kur’ân-ı Kerim’de Teceddüt ve Sübût Manası İçin Yapılan ‘Udûl Çeşitleri. Yüksek Lisans Tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, 2019.
CR  - Durmuş, İsmail. “İftinân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21: 521-522. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
CR  - Ebû Hayyân, el-Endelüsî. el-Bahru’l-muhît fi’t-tefsîr. Beyrut: Dâru’l-fikr, 1420/2000.
CR  - Ensârî, Zekeriyyâ. Fethu’r-Rahmân bi-keşfi mâ yeltebisü fi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Kur’âni’l-Kerîm, 1403/1983.
CR  - Ettafeyyiş, Muhammed b. Yûsuf. Teysîru’t-tefsîr li’l-Kur’âni’l-Kerîm. Maskat: Vizâratü’t-türâsi’l-kavmi ve’s-sekâfe, 1406/1986.
CR  - Ettafeyyiş, Muhammed b. Yûsuf. Himyânü’z-zâd ilâ yevmi’l-meâd, Aljamaie Tarikhi 1.0.
CR  - Ettafeyyiş, Muhammed b. Yûsuf. Himyânü’z-zâd ilâ yevmi’l-meâd. Umân: Vizâratü’t-türâsi’l-kavmi ve’s-sekâfe, 1408/1988.
CR  - Ezherî, Muhammed b. Ahmed. Tehzîbü’l-luga. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-ʿArabî, 1421/2001.
CR  - Ferâhidî, Halîl b. Ahmed. Kitâbü’l-ʿayn. Beyrut: Dâru mektebeti’l-hilâl, ts.
CR  - Hafâcî, Şehâbeddîn. Hâşiyetü’ş-Şihâb ʿalâ Tefsîri’l-Beyzâvî, İnâyetü’l-kâdî ve kifâyetü’r-râzî ʿalâ tefsîri’l-Beyzâvî. Beyrut: Dâru sadr, ts.
CR  - Halebî, Semîn. ed-Dürru’l-masûn fî ʿulûmi’l-Kitâbi’l-Meknûn. Dimeşk: Dâru’l-kalem, ts.
CR  - Hammâdî, Muhammed Seyf. ʿUdûl fî siyaği’l-müştekkâti fi’l-Kur’âni’l-Kerîm. Yüksek Lisans Tezi, Taiz Üniversitesi, 2007.
CR  - Hâşimî, es-Seyyid Ahmed. Cevâhiru’l-belâga fi’l-meʿânî ve’l-beyân ve’l-bedîʿ. Beyrut: el-Mektebetü’l-ʿasriyye, 1431/2010.
CR  - Herarî, Hasan. Tefsîru hadâiki’r-ravh ve’r-reyhân fî ravâye ʿulûmi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru tavkı’n-necât, 1421/2001.
CR  - Heravî, Ebû Ubeyd. el-Garibü’l-musannef. Medine: Mecelletü’l-câmiati’l-İslâmiyye, ts.
CR  - İbn Acîbe, Ebü’l-Abbas Ahmed b. Muhammed b. Mehdî Hasenî Şâzelî. el-Bahru’l-medîd fî tefsîri’l-Kur’âni’l-Mecîd. Kahire: Doktor Hasan Abbas Zekî, 1419/1998.
CR  - İbn Âdil, Sirâcüddîn. el-Lübâb fî ʿulûmi’l-Kitâb. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1419/1998.
CR  - İbn Akîle, Cemâlüddîn. ez-Ziyâde ve’l-ihsân fî ʿulûmi’l-Kur’ân. Şârika: Camiatü’ş-şârika, 1427/2006.
CR  - İbn Arafe, et-Tûnisî. Tefsîru İbn Arafe. Tunus: Merkezu’l-buhûs bi’l-külliyeti’z-Zeytûniyye, 1406/1986.
CR  - İbn Âşûr, Muhammed Tâhir b. Muhammed b. Muhammed et-Tûnusî. Tefsîru’t-tahrîr ve’t-tenvîr. Tunus: ed-Dâru’t-Tûnusiyye, 1404/1984.
CR  - İbn Cemâa, Bedruddîn. Keşfü’l-meʿânî fî’l-müteşâbihi mine’l-Mesânî. el-Mansûr: Dâru’l-vefâ, 1410/1990.
CR  - İbn Cinnî, Ebü’l-Feth. el-Lümaʿ fi’l-ʿArabiyye. Kuveyt: Dâru’l-kütübs’s-sekâfiyye, ts.
CR  - İbn Ebi’l-İsbaʿ, Abdülaziz. et-Tahrîru’t-Tahbîr fî Sınâati’ş-Şiʿri ve’n-Nesr ve Beyâni İʿcâzi’l-Kur’ân. Kâhire: el-Meclisü’l-eʿlâ li’ş-şuûni’l-İslâmi, ts.
CR  - İbn Fâris, el-Kazvînî. es-Sâhibî fıkhi’l-luga ve sünenü’l-ʿArabî fî kelâmihâ. B.y.: Muhammed Ali Beyzûn, 1418/1997.
CR  - İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn. Şerhu Katri’n-Nedâ ve bellü’s-sadâ. Kahire: Y.y., 1383/1963.
CR  - İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl. Lisânü’l-ʿArab. 3. Baskı. Beyrut: Dâru sâdır, 1414/1994.
CR  - İbn Sîde, Ebü’l-Hasan. el-Muhkem ve’l-muhîtu’l-aʿzam fî’l-luga. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1421/2000.
CR  - Kaçar, Halil İbrahim. Arap Dilinde Devrik Cümlelerin Gramer ve Semantik Boyutu (Takdîm-Te’hîr). İstanbul: Ocak Yayınları, 2007.
CR  - Kara, İsmail. “Babanzâde Ahmet Naim Bey’in Modern Felsefe Terimlerine Dair Çalışmaları”. İslâm Araştırmaları Dergisi 4 (2000): 189-279.
CR  - Kuşcu, İrfan. Kur’an’ın Tasrîf Üslûbu (Tahlili ve Temellendirilmesi). Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2014.
CR  - Mahfûz, Ali. Fennü’l-hatâbe ve iʿdâdü’l-hatîb. Kahire: Dâru’l-iʿtisam, ts.
CR  - Meydânî, Habenneke. el-Belâgatü’l-ʿArabiyye. Dimeşk: Dâru’l-Kalem. Beyrut: Dâru’ş-Şâmiye, 1417/1996.
CR  - Meysâvî, Muhammed Tâhir. Cemheratü Makâlât ve resâilu şeyh el-imâm Muhammed Tâhir İbn Âşûr. Ürdün: Dâru’n-nefâis, 1436/2015.
CR  - Mustafa, İbrahim v.dğr. el-Muʿcemu’l-vasît. İskenderiyye: Dâru’d-daʿve, ts.
CR  - Mutʿınî, Abdülazîm. Hasâisu’t-Taʿbîri’l-Kur’ânî ve Simâtühü’l-belâgiyye. Kahire: Mektebetü vehbe, 1413/1992.
CR  - Müstegânimî, Muhammed Sâfî. Tasrîfü’l-kavl fi’l-kasasi’l-Kur’ânî dirâse belâgiyye tahlîliyye li-kıssati Mûsâ (a.s.). İrbid: ʿÂlemü’l-kütübi’l-hadîs, 1432/2011.
CR  - Nîsâbûrî, Nizâmuddîn. Garâibu’l-Kur’ân ve reğâibu’l-Furkân. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, h. 1416/1996.
CR  - Nuaym, Abîr bint Abdullah. Kavâʿidü’t-tercîh el-müteʿallika bi’n-nas ʿinde İbn Âşûr fi tefsîrihi et-tahrîr ve’t-tenvîr: dirase te’sîliyye tatbîkiyye. Riyad: Dâru’t-tedmuriyye, 1436/2015.
CR  - Nüveyrî, Şehabeddin. Nihâyetü’l-ereb fî fünûni’l-edeb. Kahiyre: Dâru’l-kütübi’l-vesâiki’l-kavmiyye, 1423/2002.
CR  - Râzî, Ebû Bekr. Enmûzecu celîlin fî es’iletin ve ecvibetin an garâibi âyi’t-tenzîl. Riyad: Dâru âlemi’l-kütüb, 1413/1991.
CR  - Reşîd Rızâ, Muhammed. Tefsîru’l-menâr. B.y.: el-Heyetü’l-Mısriyyetü’l-ʿâmmetü li’l-kitâb, 1411/1990.
UR  - https://doi.org/10.18505/cuid.598291
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/895543
ER  -