Republic Celebrations at Turkish Foreign Representatives (1923-1933)

Yıl 2024, Cilt: 40 Sayı: 109, 173 - 238, 14.05.2024

Erol Evcin

https://doi.org/10.33419/aamd.1480147

Öz

The declaration of the Republic on October 29, 1923 brought about a radical change and transformation in the political field in Türkiye. The Republican regime, which handed over the unconditional right of sovereignty to the Turkish nation in the administration, was at the center of the revolutionary movement implemented in Türkiye with its eagerness to development. Ghazi Mustafa Kemal and his friends fought a tough struggle to impose the existence of the new regime on the country and the world and to ensure that it took root. For this reason, the Republic celebrations held especially in the first 10 years had a special meaning and importance.
On the occasion of this study, the Republic celebrations held in Türkiye's Foreign Representatives in the first 10 years of the new regime were examined in the light of original information and documents. These activities, hosted by Turkish diplomats with the participation of foreign diplomats, leading government officials, prominent figures from the world of science, art, literature and the press, as well as Turkish citizens, were important in terms of reflecting the changes and developments in Türkiye's political, economic, social and cultural life abroad.
While there is a lot of research on the Republic celebrations in Türkiye, the lack of an independent study on the celebrations organized abroad through Turkish Foreign Representatives is a significant deficiency in the literature. This study aimed to eliminate this deficiency. Among the main sources of the study are the documents in the Presidential State Archives Directorate Republic Archive (BCA), the Grand National Assembly of Türkiye Minutes, the Official Gazette and the Code are of importance. In addition, Hâkimiyet-i Milliye, Ulus, Cumhuriyet, Akşam, Vakit, İkdam and Tanin newspapers were widely used. Various copyright research works and current periodicals on the subject were also used.
The information provided was classified and analyzed, passed through a critical filter, and an original interpretation was made. In this regard, the “Document Analysis Method”, which is frequently used in qualitative research, was preferred in the study.

Anahtar Kelimeler

Atatürk Era, Ghazi Mustafa Kemal Atatürk, National Holidays, Republic Day, Türkiye’s Foreign Representatives

Türk Dış Temsilciliklerinde Cumhuriyet Kutlamaları (1923-1933)

Öz

29 Ekim 1923’te Cumhuriyetin ilanı Türkiye’de siyasal alanda köklü bir değişimi ve dönüşümü beraberinde getirmiştir. Türk Milleti’ne idarede kayıtsız şartsız hâkimiyet hakkını teslim eden Cumhuriyet rejimi gelişime açık yönüyle Türkiye’de hayata geçirilen inkılap hareketinin de merkezinde yer almıştır. Gazi Mustafa Kemal ile arkadaşları yeni rejimin varlığını ülkeye ve dünyaya kabul ettirmek ve kökleşmesini sağlamak üzere çetin bir mücadele vermiştir. Bu nedenle özellikle ilk 10 yıllık zaman dilimi içinde icra edilen Cumhuriyet kutlamaları ayrı bir anlam ve önem taşımıştır.
Bu çalışma münasebetiyle yeni rejimin ilk 10 yılında Türkiye’nin Dış Temsilciliklerinde icra edilen Cumhuriyet kutlamaları özgün bilgi ve belgeler ışığında incelenmiştir. Türk diplomatların ev sahipliğinde yabancı diplomatların, önde gelen devlet yetkililerinin, bilim, sanat, edebiyat ve basın dünyasından tanınmış simaların ve Türk tebaanın katılımıyla icra edilen bu etkinlikler Türkiye’de siyasi, iktisadi, sosyal ve kültürel hayatta görülen değişikliklerin ve gelişmelerin ülke dışına aksettirilmesi açısından önem arz etmiştir.
Türkiye’deki Cumhuriyet kutlamalarına ilişkin çokça araştırma varken Türk Dış Temsilcilikleri vasıtasıyla yurt dışında düzenlenen kutlamalara ilişkin müstakil bir çalışmanın olmaması alan yazınında önemli bir eksiklik teşkil etmektedir. Bu çalışma ile söz konusu eksikliği gidermek amaçlanmıştır. Çalışmanın başlıca kaynakları arasında T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA)’ndeki belgeler, TBMM Zabıt Ceridesi, Resmî Gazete ve Düstur önem arz etmektedir. Bunun yanı sıra Hâkimiyet-i Milliye, Ulus, Cumhuriyet, Akşam, Vakit, İkdam ve Tanin gazetelerinden geniş ölçüde istifade edilmiştir. Konuyla ilgili muhtelif telif tetkik eserler ile güncel süreli yayınlardan da yararlanılmıştır.
Temin edilen bilgiler tasnif ve tahlil edilerek tenkit süzgecinden geçirilmiş ve özgün bir yorumla terkip yoluna gidilmiştir. Bu doğrultuda çalışmada nitel araştırmalarda sıklıkla başvurulan “Doküman Analizi Yöntemi” tercih edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Atatürk Dönemi, Cumhuriyet Bayramı, Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Millî Bayramlar, Türkiye’nin Dış Temsilcilikleri

Kaynakça

• “Almanya’da Bayramımız”, Hâkimiyeti Milliye, S.4414, 1 İkinci Teşrin 1933, s.2.
• “Almanya’da”, Cumhuriyet, S.3410, 2 Teşrîn-i Sânî 1933, s.6.
• Armaoğlu, Fahir, “İngiliz Belgelerinde İstanbul’un İşgali (16 Mart 1920)”, Belleten, C 62, S 234, 1998, s.467-494.
• Atatürk, Mustafa Kemal, Nutuk (1919-1927), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 1991.
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Cilt I-III, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 1997.
• “Atina Hükûmetinin Tebriki”, Vakit, S 3526, 31 Teşrîn-i Evvel 1927, s.2.
• “Atina’da”, Cumhuriyet, S 891, 1 Teşrîn-i Sânî 1926, s.1-2.
• “Atina’daki Tezahürat”, Cumhuriyet, 31 Teşrîn-i Evvel 1933, S.3408, s.7.
• “Avrupa’daki Sefarethanelerimizde”, İkdam, S 11323, 31 Birinci Teşrîn 1928, s.3.
• “Batum Konsolosluğumuzda Resmikabul”, Hâkimiyeti Milliye, S 4416, 3 İkinci Teşrin 1933, s.2.
• “Belçika’daki Bayram Nasıl Tes’it Edildi?”, Cumhuriyet, 1933, s.3.
• “Berlin Elçiliğimiz”, Hâkimiyeti Milliye, S 4413, 31 Birinci Teşrin 1933, s.2
• “Berlin Sefarethanemizde”, İkdam, S 10604, 31 Teşrîn-i Evvel 1926, s.2.
• “Berlin Sefaretimizde Yapılan Resmikabul”, Cumhuriyet, S 125, 1 Teşrîn-i Sânî 1927, s.3.
• “Berlin’de Bir Hürmet Nişanesi”, Hâkimiyeti Milliye, S 4415, 2 İkinci Teşrin 1933, s.5.
• “Berlin’de Sefirimiz Meçhul Asker Abidesine Çelenk Koydu”, Cumhuriyet, S 3410, 2 Teşrîn-i Sânî 1933, s.3.
• “Berlin’de”, Cumhuriyet, S 3408, 31 Teşrîn-i Evvel 1933, s.1, 7.
• “Berlin’de”, Cumhuriyet, S 3409, 1 Teşrîn-i Sânî 1933, S.1, 5.
• “Berlin Sefarethanemizdeki Müsamere”, Vakit, S 3886, 1 Teşrîn-i Sânî 1928, s.2.
• “Bern”, Hâkimiyeti Milliye, S 1271, 31 Teşrîn-i Evvel 1340, s.2.
• “Bern’de”, Cumhuriyet, S 3409, 1 Teşrîn-i Sânî 1933, s.5.
• Bolat, Bengül Salman, Millî Bayram Olgusu ve Türkiye’de Yapılan Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları (1923-1960), Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 2012.
• “Brüksel Maslahatgüzarlığımızda Resmî Kabul”, Tanin, S 736, 31 Teşrîn-i Evvel 1340, s.3.
• “Brüksel’de Resmî Kabul”, Cumhuriyet, S 173, 31 Teşrîn-i Evvel 1340, s.3. “Brüksel”, Hâkimiyeti Milliye, S 1271, 31 Teşrîn-i Evvel 1340, s.2.
• “Budapeşte’de”, Hâkimiyeti Milliye, S 4413, 31 Birinci Teşrin 1933, s.2-3.
• “Bulgaristan’da Onuncu Yıl Dönümümüz”, Hâkimiyeti Milliye, S 4413, 31 Birinci Teşrin 1933, s.2.
• “Burgaz”, Hâkimiyeti Milliye, S 1271, 31 Teşrîn-i Evvel 1340, s.2.
• “Bükreş Sefarethanemizden”, Vakit, S 3526, 31 Teşrîn-i Evvel 1927, s.2.
• “Bükreş Sefaretimizde Cumhuriyet Bayramı”, Cumhuriyet, S 3049, 1 Teşrîn-i Sânî 1932, s.3.
• “Bükreş ve Peşte Sefarethanelerimizde Resmî Kabul Hariçteki Cumhuriyetimizin Yıl Dönümünün Tes’idi”, Cumhuriyet, 31 Teşrîn-i Evvel 1341, S 531, s.1-3.
• “Bütün Dünya Cumhuriyetimizin 11 Yaşına Basmasile Meşgul/Moskova”, Cumhuriyet, S 3408, 31 Teşrîn-i Evvel 1933, s.1.
• “Büyük Gazi’nin Dünkü Hitabeleri”, Vakit, S 5680, 30 Birinci Teşrin 1933, s.1.
• “Cenevre Konsoloshanemizde Cumhuriyet Bayramı”, Akşam, S 3973, 4 Teşrîn-i Evvel 1929, s.2.
• “Cenevre Şehbenderliğinde”, Vakit, S 3526, 31 Teşrîn-i Evvel 1927, s.2.
• “Cenevre’de Bayramımız”, Hâkimiyeti Milliye, S 4415, 2 İkinci Teşrin 1933, s.5.
• “Cenevre’de”, Cumhuriyet, S 3409, 1 Teşrîn-i Sânî 1933, s.5. “Cenevre’de”, Hâkimiyeti Milliye, S 2627, 1 Teşrîn-i Sânî 1928, s.2.
• “Cenevre’de”, Vakit, S 3885, 31 Teşrîn-i Evvel 1928, s.4.
• “Cihan Matbuatı İnkılabımızı Alkışlıyor/Amerika’da”, Cumhuriyet, S 3411, 3 Teşrîn-i Sânî 1933, s.7.
• “Cumhuriyet Bayramı ve İzvestiya”, Cumhuriyet, S 532, 1 Teşrîn-i Sânî 1341, s.2.
• “Cumhuriyet Bayramı’nda Viyana Sefarethanemizdeki Balo”, S 894, 4 Teşrîn-i Sânî 1926, Cumhuriyet, s.3.
• “Cumhuriyet Bayramının Ulvi Tezahürâtı”, Hâkimiyet-i Milliye, S 1566, 30 Ekim 1340, s.1. “Cumhuriyet Ecânîbi de Memnun Etmiş”, Tanin, S 378, 1 Teşrîn-i Sânî 1339, s.3.
• “Cumhuriyet İlanının Onuncu Yıl Dönümü Kutlulama Kanunu”, Resmî Gazete, 26 Haziran 1933, Kanun No.2305, Kabul Tarihi:11.5.1933, S 2437.
• “Cumhuriyetin Tarih-i İlanı Olan 29 Teşrîn-i Evvel Yevm-i Mezkûr Zevalinde 101 Pare Top Endahtı Suretiyle ve Merasim-i Mahsusa ile Tesidi Hakkında Kararname”, Düstur, 3. Tertip, C.5, 26 Teşrîn-i Evvel 1340, s.666.
• “Cumhuriyet Kararı ve Gazi Paşa’nın Reisliği”, İkdam, S 9547, 31 Teşrîn-i Evvel 1339, s.1.
• “Cumhuriyet Münasebetiyle Tebrikât”, Tanin, S 381, 4 Teşrîn-i Sânî 1339, s.1.
• “Cumhuriyetimiz ve Ecnebi Mahfili”, İkdam, S 9548, 1 Teşrîn-i Sânî 1339, s.2.
• “Cumhuriyetimiz ve Komşular”, İkdam, S 9550, 3 Teşrîn-i Sânî 1339, s.1.
• “Cumhuriyetin İlanı Devr-i Senevisi”, Cumhuriyet, S 173, 31 Teşrîn-i Evvel 1340, s.1-2, 4.
• Çevik, Zeki, Millî Mücadele’de Müdafaa-i Hukuk’tan Halk Fırkası’na Geçiş (1918-1923), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2002.
• “Dışarda Bayram”, Hâkimiyeti Milliye, S 4415, 2 İkinci Teşrin 1933, s.5.
• Doğaner, Yasemin, “Cumhuriyet’in Onuncu Yıl Kutlamaları”, Askerî Tarih Araştırmaları Dergisi, S 9, Şubat 2007, s.119-143.
• “Ecnebi Devletler Sefaretleri”, Vakit, S 2102, 4 Teşrîn-i Sânî 1913, s.2.
• “Ecnebi Memleketlerde”, İkdam, S 10260, 31 Teşrîn-i Evvel 1341, s.2.
• “Ecnebi Sefaretleri”, İkdam, S 9551, 4 Teşrîn-i Sânî 1339, s.1.
• “Ecnebilerin Tebriki”, Tanin, S 379, 2 Teşrîn-i Sânî 1339, s.1. “Ecnebilerin Tebrikleri”, İkdam, S 9549, 2 Teşrîn-i Sânî 1339, s.2.
• “Fransa Cumhur Reisi Sefarethanemize Gelerek Gaziyi ve Türk Milleti’ni Tebrik Etti”, Hâkimiyeti Milliye, S 4416, 3 İkinci Teşrin 1933, s.2.
• “Fransa’da Bayramımız”, Hâkimiyeti Milliye, S 4415, 2 İkinci Teşrin 1933, s.5.
• “Fransa’nın Tebrikleri”, Cumhuriyet, S 173, 31 Teşrîn-i Evvel 1340, s.3.
• “Haleb’te Cumhuriyet Bayramının Tes’idi”, Vakit, S 2818, 4 Teşrîn-i Sânî. 1925, s.2.
• “Hangi Devletlere Sefir-i Kebir Göndereceğiz”, Vakit, S 2104, 6 Teşrîn-i Sânî. 1923, s.1.
• “Hariciye Murahhaslığının İbkası”, Tanin, S 382, 5 Teşrîn-i Sânî 1339, s.1.
• “Hariç Memleketlerde 29 Teşrîn-i Evvel”, Cumhuriyet, S 2329, 31 Teşrîn-i Evvel 1930, s.5.
• “Hariçte Cumhuriyet Bayramı”, Hâkimiyeti Milliye, S 1568, 2 Teşrîn-i Sânî 1341, s.2.
• “Hariçte”, Hâkimiyeti Milliye, S 2983, 31 Teşrîn-i Evvel 1929, s.6.
• “Hariçteki Mümessillerimize”, İkdam, S 9548, 1 Teşrîn-i Sânî 1339, s.2.
• “İngiltere’de”, Cumhuriyet, S 3411, 3 Teşrîn-i Sânî 1933, s.7.
• “İstokholm Sefaretinde”, Vakit, S 3527, 1 Teşrîn-i Sânî. 1927, s.2.
• “İsviçre’de Bayramımız”, Hâkimiyeti Milliye, S 4414, 1 İkinci Teşrin 1933, s.2.
• “Londra'da Bayramımız İçin Büyük Bir Toplantı ve Güzel Bir Konferans”, Hâkimiyeti Milliye, S 4416, 3 İkinci Teşrin 1933, s.2.
• “Marsilya’da Bayram”, Cumhuriyet, S 3417, 9 Teşrîn-i Sânî 1933, s.6.
• “Marsilya”, Hâkimiyeti Milliye, S 1271, 31 Teşrîn-i Evvel 1340, s.2.
• “Memleket Dışındaki Merasim, Tezahürat/Paris”, Cumhuriyet, S 3409, 1 Teşrîn-i Sânî 1933, s.1.
• “Millî Bayramın Hariçteki Akisleri / Varşova”, Vakit, S 3526, 31 Teşrîn-i Evvel 1927, s.2.
• “Moskova Sefaretimizde Cumhuriyet Bayramı”, Vakit, S 2816, 2 Teşrîn-i Sânî 1925, s.2.
• “Moskova’da”, Vakit, S 3885, 31 Teşrîn-i Evvel 1928, s.4.
• “Moskova'da Bayramımız için Konferans ve Konserler”, Hâkimiyeti Milliye, S 4416, 3 İkinci Teşrin 1933, s.2.
• “Nevyork'ta Büyük Bir Balo”, Hâkimiyeti Milliye, S 4416, 3 İkinci Teşrin 1933, s.2.
• Özkaya, Yücel, Türk İstiklâl Savaşı ve Cumhuriyet Tarihi, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Yayını, Ankara 1981.
• “Paris Elçiliğimizde Kutlulama”, Hâkimiyeti Milliye, S 4413, 31 Birinci Teşrin 1933, s.3.
• “Paris’te”, Cumhuriyet, 31 Teşrîn-i Evvel 1933, S 3408, s.7.
• “Peşte’de Cumhuriyet Bayramı Münasebetile Yapılan Bayram”, Cumhuriyet, S 2688, 31 Teşrîn-i Evvel 1931, s.5.
• “Peşte’de Cumhuriyet Bayramı”, Hâkimiyeti Milliye, S 3342, 1 Teşrîn-i Sânî 1930, s.3.
• “Peşte’de Cumhuriyetimiz Hararetle Tes’it Edildi”, Vakit, S 4603, 1 Teşrîn-i Sânî 1930, s.2.
• “Peşte’de”, Cumhuriyet, 31 Teşrîn-i Evvel 1933, s 3408, s.7.
• “Peşte’de”, Vakit, S 3885, 31 Teşrîn-i Evvel 1928, s.4.
• “Roma Elçiliğimizde”, Akşam, S 5410, 31 Teşrîn-i Evvel 1933, s.1.
• “Roma Sefarethanemizde Ziyafet”, Akşam, S 3970, 1 Teşrîn-i Sânî 1929, s.2.
• “Roma Sefarethanemizde”, İkdam, S 10605, 1 Teşrîn-i Sânî 1926, s.1.
• “Roma Sefaretinde”, Vakit, S 2815, 1 Teşrîn-i Sânî 1925, s.3.
• “Roma’da”, Cumhuriyet, S 891, 1 Teşrîn-i Sânî 1926, s.1-2.
• “Roma”, Vakit, 1 Teşrîn-i Sânî 1926, S 3173, s.2.
• “Romanya’da Kutlulama”, Hâkimiyeti Milliye, S 4412, 30 Teşrîn-i Evvel 1933, s.3.
• “Romanya’da Onuncu Yıl Dönümümüz Nasıl Karşılandı”, Hâkimiyeti Milliye, S 4413, 31 Birinci Teşrin 1933, s.2.
• “Sefarethanelerde Şanlı Bayrağımız”, İkdam, S 9548, 1 Teşrîn-i Sânî 1339, s.1.
• “Sefarethanelerimizde Resmî Kabul”, Hâkimiyeti Milliye, S 1909, 31 Teşrîn-i Evvel 1926, s.3.
• “Sefarethanelerimizde”, Vakit, 31 Teşrîn-i Evvel 1926, S 3173, s.2.
• “Sefarethanemizde Yapılan Resmikabul”, Cumhuriyet, s 3411, 3 Teşrîn-i Sânî 1933, s.7.
• “Sefaretimizde Parlak Bir Kabul Resmi”, Hâkimiyeti Milliye, S 4415, 2 İkinci Teşrin 1933, s.5.
• “Sefaretlerimizde Cumhuriyet Bayramı, Cumhuriyet, S 533, 2 Teşrîn-i Sânî 1341, s.2.
• “Sefaretlerimizde Cumhuriyet Bayramı Tes’idi”, Cumhuriyet, S 891, 1 Teşrîn-i Sânî 1926, s.1-2.
• “Sefir-i Kebir İ’zâmı”, Tanin, S 383, 6 Teşrîn-i Sânî 1339, s.1. “Selanik’teki Merasim”, Cumhuriyet, S 3413, 5 Teşrîn-i Sânî 1933, s.1-2.
• Selek, Sabahattin, Anadolu İhtilali, C.I, Kastaş Yayınevi, İstanbul 2000.
• “Siyasî Mümessillerimize Yeniden İtimadname”, Tanin, S 378, 1 Teşrîn-i Sânî 1339, s.3.
• “Sofya’da”, Cumhuriyet, 31 Teşrîn-i Evvel 1933, S 3408, s.7.
• “Sofya’da”, Vakit, S 3885, 31 Teşrîn-i Evvel 1928, s.4.
• “Stokholm Sefarethanemizde”, Vakit, S 5320, 31 Teşrîn-i Evvel 1932, s.2.
• “Stokholm’de”, Vakit, S 4602, 31 Teşrîn-i Evvel 1930, s.2.
• “Süfera Ne Zaman Tayin Olunacak”, Tanin, S 382, 5 Teşrîn-i Sânî 1339, s.1. Şimşir, Bilal, “Cumhuriyetin İlk Çeyrek Yüzyılında Türk Diplomatik Temsilcilikleri ve Temsilcileri (1920-1950)”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.XXII, Mart-Temmuz-Kasım 2006, S 64-66, s.15-89.
• “Taşrada Tes’idat”, Akşam, S 2892, 1 Teşrîn-i Sânî 1926, s.3.
• “Türk Cumhuriyeti’nin Yıl Dönümü”, İkdam, S 9905, 31 Teşrîn-i Evvel 1340, s.2.
• “Türk Cumhuriyeti”, Vakit, S 2101, 3 Teşrîn-i Sânî 1339, s.1.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), 030.10.0.0.198.352.11.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), 030.10.0.0.232.565.4.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), 030.10.0.0.250.689.31.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), 490.1.1.227.898.2.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), 500.8234.53926.1.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), 506 / 42807-193059-31.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), 506 / 42807-193059-32.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), 506 / 42807-193059-34.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), 508_44427-212504-88.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), 539.220601.214197.148.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), 541_44123-208998-2.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), 541_44123-208998-18.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), HR.IM.._147-56.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), HR.IM.._181-86.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), HR.IM.._223-52.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), Y..EE..KP..43.4246.
• Türk İstiklâl Harbi, İstiklâl Harbinde Ayaklanmalar (1919-1921), C.VI, Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Resmî Yayınları Seri No:1, Ankara 1974.
• “Varşova’da Bayramımız”, Hâkimiyeti Milliye, S 4414, 1 İkinci Teşrin 1933, s.2.
• “Varşova’da”, Cumhuriyet, S 3409, 1 Teşrîn-i Sânî 1933, s.1, 5.
• “Vatan Haricinde Cumhuriyet”, Vakit, S 2814, 31 Teşrîn-i Evvel 1925, s.2.
• “Viyana”, Cumhuriyet, S 2688, 31 Teşrîn-i Evvel 1931, s.5.
• “Viyana”, Vakit, S 3173, 1 Teşrîn-i Sânî 1926, s.2.
• “Viyana Elçiliğimizde Kutlulama”, Hâkimiyeti Milliye, S 4413, 31 Birinci Teşrin 1933, s.3.
• “Viyana Sefarethanemizde”, Vakit, S 5320, 31 Teşrîn-i Evvel 1932, s.2.
• “Viyana Sefarethanemizdeki Resmikabul”, Vakit, S 3886, 1 Teşrîn-i Sânî 1928, s.2.
• “Viyana’da Bayramımız”, Hâkimiyeti Milliye, S 4414, 1 İkinci Teşrin 1933, s.2.
• “Viyana’da”, Akşam, S 5050, 31 Te 1932, S.2.
• “Viyana’da”, Cumhuriyet, S 3409, 1 Teşrîn-i Sânî 1933, s.5.
• “Viyana’da”, Cumhuriyet, S 891, 1 Teşrîn-i Sânî 1926, s.1-2.
• “Washington'da Resmikabul”, Hâkimiyeti Milliye, S 4416, 3 İkinci Teşrin 1933, s.2.
• Yalçın, Durmuş ve Diğerleri, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi II, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2002, s.38-42.
• “Yeni Cumhuriyetimiz”, İkdam, S 9548, 1 Teşrîn-i Sânî 1339, s.1.
• “Yeni Şehbenderlerimiz”, İkdam, S 9552, 5 Teşrîn-i Sânî 1339, s.1.
• Yılmaz, Mustafa, İngiliz Basını ve Atatürk’ün Türkiyesi, Phoneix Yayınları, Ankara 2002.
• “Yunan Hükûmet ve Meclis Reisleri Elçimize Tebriklerde Bulunmuştur”, Hâkimiyeti Milliye, S 4413, 31 Birinci Teşrîn 1933, s.2.
• “Yunan Hükûmetinin Tebrikâtı”, Cumhuriyet, S 2329, 31 Teşrîn-i Evvel 1930, s.5.
• “Yunanistan, Bayramımız”, Vakit, S 5681, 31 Birinci Teşrîn 1933, s.10.
• Yunus Nadi, “Bayramımız Viyana’da Tezahüratla Tes’it Edildi”, Cumhuriyet, S 3414, 6 Teşrîn-i Sânî 1933, s.1-2.