M.ÖII. BİN’DETEKSTİLDE KULLANILAN AĞIRŞAKLAR (ARKELOJİK BULUNTULAR IŞIĞINDA)

Yıl 2020, Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi [tr], 150 - 164, 31.05.2020

Hülya Karaoğlan

Öz

İlk çağ insanının dokuma sektöründe kullandıkları malzemeler pişmiş toprak taş ve kemikten yapılan ağırşaklar; dokumatezgâh ağırlıkları, mekikler dokuma tarakları,tezgâhlar ve iğlerdir.Çalışmayakonu olan ağırşaklar;ip üretimi için kullanılan pişmiş topraktan ve ya kemikten yapılmış iğin ucuna takılarak, bükümü uzatmaya ve çekmeye yardımcı olan aletlerdir. Kumaş üretimi için ipe büküm veren bu aletler dünyanın pek çok yerinde arkeolojik kazılar sonucu gün yüzüne çıkarılmış ve çıkarılmaya devam edilmektedir.Bu ağırşaklar farklı büyüklük form ve üzerindeki bezemelerle dikkat çekmektedirler. Günümüzdeki tekstilin ve konfeksiyon endüstrilerinin ulaştığı teknoloji inanılmaz bir hal almıştır. Zararlı ışınları vücuda geçirmeyecek bir şekilde üretilen bakır lifler, kumaşların ışığa göre renk değiştirebiliyorolması ütü istemeyen leke tutmayan, terlemeyi önleyen kumaşların günlük hayatta kullanılıyor olmasıendüstrinin hızla yol aldığını göstermektedir. Bu çalışmada 21.yy da bu duruma gelmiş olan tekstilin barınma karnını doyurma ve örtünme derdinden başka derdi olmayan ilkel insanların ip üretiminde kullandığı ağırşakların kullanım yöntemleri, özelliklerini, dokumadaki yerini, arkeolojik buluntuları örnek göstererek anlatılmıştır

Anahtar Kelimeler

Ağırşak, Arkeoloji

Kaynakça

• Akurgal, E., (2007). Anadolu Uygarlıkları, İstanbul: Net Turistik Yay. Aslan, B., (2007). “İzmir Agorası’ndaki Bir Grup Hellenistik Dönem Ağırşak Ve Tezgâh Ağırlıkları”, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. Aytaç, Ç., (1982). El Dokumacılığı, İstanbul: MEB, Yay. Barber, E. J.W., (1991). PrehistoricTextiles: The Development of Cloth in TheNeolithicandBronzeAgeswith Special Reference totheAegean, Princeton UniversityPress, Princeton. Bilgen, A., (2009). “SeyitömerHöyügü 2007 Yılı Kazısı”, Ankara: 30.KST C.2, 26-30 May. 2008, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayın No: 130 – 1. Bilgi, Ö., (2001). Protohistorik Çağ’da Orta Karadeniz Bölgesi Madencileri Hind Avrupalıların Anavatanı Sorununa Yeni Bir Yaklaşım, İstanbul: TASK Vakfı. Bossert,H.T., (1942). KunstundHandwerk in Kleinasienvon den Anfängenbis zum VölligenAufgehen in der GriechischenKultur,Altanatolien. Berlin. Broudy, E., (1979). TheBook Of Looms, London:Unıverstypress of New England. Burke, R., (2000). FromMinosto Midas: TheOrganization of TextileProduction in theAegeanand in Anatolia (Minoan, Mycenaean, Phrygian), Michigan: UMIDissertation Services. Çambel, H.,Braıdwood, R., Özdogan, M., Ve Schırmer, W., (1990). “1988 Yılı Çayönü Kazıları”, XI. KST C.I, Antalya 18-23 Mayıs 1989, Ankara AÜ Basımevi, Ankara, 59-79. Crewe, L., (1998). SpindleWhorls, A Study of Form, FunctionandDecoration in PrehistoricBronze Age Cyprus,Jonsered. Darga, M., (1994). “Şarhöyük-Dorylaion Kazıları, 1989-1992”, Ankara:XV. KST C.I, Ankara 24-28 Mayıs 1993, Ankara Üniversitesi Basımevi, 481-502. Doniert, R., ve Evely, G., (2000), MinoanCrafts: Tools andTechniques”, SIMA, C.XCII: 2, Jonsered, Paul ǺströmsFörlag: 489. Dörpfeld, W., (1902). Trojaundİllion, Ergebnisse der Ausgrabungen in den vorderhistorischenundhistorischenSchichtenvonIlion 1870-1894, Atina. Duru, R., (1996). Kuruçay Höyük II, Ankara: TTK Basımevi. Erkanal, H., ve Günel, S., (1995). “1993 Yılı Liman Tepe Kazıları” Ankara:16. KST C.I, 30 May-03 Haz. Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yay. Evely, R., ve Doniert, G., (2000). “MinoanCrafts: Tools andTechniques”,London: SIMA, C. XCII: 2, Jonsered, Paul ǺströmsFörlag. EricBroudy, 1979, Thebook of looms, Universtypress of New England. Goetze, A., (1955). “HittiteDress”, Corolla Linguistica. Festschrift Ferdinand Sommer, OttoHarrassowitz-Wiesbaden Gökçen, K.S., (2006). “M.Ö.2. Bin’de Anadolu’da Görülen Kadın ve Erkek Kıyafetleri”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üni. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Anabilim Dalı. Gönül, M., (1966). “Dokumacılığın Tarihçesi ve En Eski Dokuma Aletleri”, Ankara: Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Antropoloji, C.1, 80-99. Günbattı, C., (1994). “Kültepe Tabletlerine Göre, Kadınların Ticarî Faaliyetleri Hakkında Bazı Gözlemler”, Ankara: XI. Türk Tarih Kongresi, TTK Basımevi, 191-200. Günel, S., (2015). “Çine-Tepecik 2013 Yılı Kazıları”, Ankara: 36. KST,C.2. Gaziantep, 02-06 Haz. 2015,. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayın No: 167-2. 287,299. Hodder, I., ve Özdöl. S., (2013). “Çatalhöyük Kazıları” Ankara: 36. KST,C.2. Gaziantep, 02-06 Haz. 2015, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayın No: 167-2. 253,264. Joukowsky,M.S., (1986). PrehistoricAphrohisias I,Excavations&Studies, Rovidence, Brown Üni. 431. Karahan, N., ve Mangut, M., (2006). Tekstil Lifleri, Ankara: Baran Matbaacılık. Karaoğlan, H., (2010). “SeyitömerHöyüğü’nde Bulunan M.Ö. II. Bin’e Ait Dokumacılıkla İlgili Buluntular” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Protohistorya Ve Önasya Arkeolojisi Anabilim Dalı. Karaoğlan, H., (2016). Anadolu’da İlk Dokuma Sanatı (M.Ö II. Bin’de Arkeolojik Buluntular Işıgında), 25-27 May IIIBeynəlxalq Türk Dünyası Araşdırmaları Bakü: SimpoziumununmateriallarıCild III “ElmvƏtƏhsil” 145-152 Kılıç, Y., Duymuş, H., (2009). “Eski Mezopotamya’da Din Kadınları (Rahibeler)”, Ankara: TSA, Dergisi, Yıl: 13, Sayı: 1, 159-170. Kınal, F., (1998). Eski Anadolu Tarihi, Ankara: TTK Yay. Knapp, A. B., (1991). “Spice, Drugs, GrainandGrog: OrganicGoods in Bronze Age East MediterraneanTrade”, SIMA 90., 21-68. Koşay, H. Z., (1951). Türk Tarih Kurumu Tarafından Yapılan Alaca Höyük Kazısı 1937-1939 da ki Çalışmalara ve Keşiflere ait İlk Rapor, Ankara: TTK Basımevi. Mellaart, J., (1962). “Excavations at Çatal Hüyük”, Ankara: AnSt-12, Journal of the British Enstitute of Archaeologyat . 41-65. Mellaart, J., (2003). Çatalhöyük Anadolu’da bir Neolitik Kent, İstanbul: B.Yazıcıoğlu (Çev), Yapı Kredi Yay. Mellınk, M. J., (1969). Excavations at Karataş-Semayük in Lycia 1968,AJA 73, ArchaeologicalInstitute of America: 323. Memiş, E., (2002). Eskiçağ Türkiye Tarihi, En Eski Devirlerden Pers İstilasına Kadar, Konya: Çizgi Kitapevi Yay. Özay, S., (2001). Dünden Bu Güne Dokuma Resim Sanatı, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. Özdoğan, M.,Başgelen, N., (1999). Neolithic in Turkey, TheCradle of Civilization New Discoveries, İstanbul: Arkeoloji Sanat Yay. Özgüç, N., (1968). “Acemhöyük Kazıları”, Anadolu X, 1966, Ankara: TTK Basımevi, 1-28. Özgüç, T., ve Akok, M., (1958). Horoztepe, Eski Tunç Devri Mezarlığı ve İskân Yeri, Ankara:( Lev.8, Res.2-3.) TTK Basımevi. Özgüç, T., (1978). Maşat Höyük Kazıları ve Çevresindeki AraştırmalarExcavations at Maşat Höyük andInvestigations in itsVicinity, Ankara: TTK Basımevi. Özgüç, T., (2004). “Asur Ticaret Kolonileri Kültepe-Kaniş”, İstanbul: Arkeoatlas, Doğan Burda Dergi Yay. sayı 3, 10-14. Özgüç, T., (2005). Kültepe: Kaniš/Neša, İstanbul. Yapı Kredi Yay. Öztan, A., (2003). “2001 Yılı Acemhöyük Kazıları”, Ankara: 24. KST C.I, Ankara 28 Mayıs 01 Haziran 2001, T.C. Kültür Bakanlığı Yay., 39-48. Schmıdt,E.F., (1902). HeinrichSchliemannsSammlungtrojanischerAltertümer, Berlin. Süel, A., (1998). “Ortaköy-Şapinuwa: Bir Hitit Merkezi”, Ankara: TÜBA-AR, S.1., 37-61. Tamsü, R., ve Akça, S., (2002). “Eskiçağ’da Dokumacılığın Başlangıcı ve Pişmiş Toprak Dokuma Aletleri”, Eskişehir: II. Uluslararası Eskişehir Pişmiş Toprak Sempozyumu, 17-30 Haziran, Eskişehir Tepebaşı Belediyesi Yay., 203. Tosun, M., ve Yalvaç, K., (1989). Sümer, Babil, Assur Kanunları ve Ammi-Şaduqa Fermanı, Ankara: TTK Yay., VII. Dizi-Sayı.67. Türker, A., ( 2015). “Devret Höyük 2013 Yılı Kazısı ve İlk Sonuçlar”, Ankara: 36. KST,C.1. Gaziantep, 02-06 Haz. 363-382 . Türker, L., ve Demirci, Ş., (1998 ). “Şapinuva, Ortaköy (Çorum) Kazısından Elde Edilen Bir Tekstil Örneğinin Analizi” XIII. Ankara: Arkeometri Sonuçları Toplantısı,1998 T.C. Kültür Bakanlığı Yay., Yayın No: 2010. 39-47. Tütüncüler, Ö., (2005). “M.Ö. II. Bin Dokuma Aletleri”, Ankara: Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Tütüncüler, Ö., (2006). “Çorum-Resuloğlu Eski Tunç Çağı Mezarlığı’nda Kumaş Kullanımına İlişkin Yeni Bulgular” Anadolu/ Anatolia 30, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Yay., 137-148. Yağan, Ş.Y., (1978). Türk El Dokumacılığı, , İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yay. Yalçın, G., ve Karaoğlan. H., (2010). “M.Ö. II. Bin’de Anadolu’da Dokumacılık”, Düzce: Ulusal Meslek Yüksekokulları Sempozyumu, 1-12. Yiğit, T., (2002). “Hititçe Çivi Yazılı Metinlerde Dokumacılar”, İzmir: Ege Üni.Tarih İncelemeleri Dergisi, C. XVII, S. 2, 79-84. http://www.tdk.gov.tr http://www.dokuma.org/dkmclk_trh.htm