Russian Influence in Central Asia During the Soviet Union

Yıl 2023, Sayı: 8, 29 - 45, 28.12.2023

Ezgi Şahin

https://doi.org/10.53507/akademikdusunce.1392168

Öz

Central Asia is a strategically important region due to its geopolitical and geoeconomic factors. Throughout history, many great powers have competed to dominate the region. In the 19th century, Central Asia was the center of the Great Game rivalry between England and Tsarist Russia. In the 20th century, it was the center of the Cold War rivalry between the Union of Soviet Socialist Republics and the United States. Central Asia is known as the heart of Eurasia due to its historical significance. The region was under the protection of Tsarist Russia until 1917. After the Bolshevik Revolution led by Lenin, Tsarist Russia was dismantled and the Union of Soviet Socialist Republics was established. During the initial period, Bolshevik leaders pursued libertarian policies by delivering anti-imperialist speeches to attract the Central Asian region into their sphere of influence. However, there was a shift in policy direction during the process, and Russification policies were implemented to create the ideal type of homo sovieticus (Soviet man) in the region. These policies involved interventions in the religious, linguistic, and economic domains of the Central Asian states. The 'divide-divide-rule' logic brought ethnic motifs to the forefront among the Central Asian states and aimed to promote Russian culture in the region. The main focus of this study is to examine the Soviet Union's Central Asia policy. The policies will be discussed in three areas: language, religion, and economics. Although this study focuses on Central Asia and uses the literature review method, it also includes a case study on the impact of the Soviet Union in the region and its results. The main objective of the study is to analyze the Russian influences on the language, religion, and economy of Central Asia during the Soviet Union period. It was concluded from this study that the ultimate goal of the Soviet Union in its Central Asia policy was to create a homo sovieticus.

Anahtar Kelimeler

Central Asia, Bolshevik Revolution, Homo-Sovieticus, Russification policies.

SOVYETLER BİRLİĞİ DÖNEMİNDE ORTA ASYA'DA RUS ETKİSİ

Öz

Orta Asya bölgesi, jeopolitik ve jeoekonomik unsurlar açısından stratejik bir bölgedir. Sahip olduğu unsurlar nedeniyle tarihsel süreçte pek çok büyük güç arasında, bölgeye hâkim olabilmek için stratejik rekabet yaşanmıştır. 19. yüzyılda İngiltere ve Çarlık Rusya arasında yaşanan Büyük Oyun rekabetinin merkezi, Orta Asya’dır. 20. yüzyılda ise Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri arasında yaşanan Soğuk Savaş rekabetinin merkezi yine Orta Asya’dır. Orta Asya, tarih boyunca muhafaza ettiği önemi nedeniyle Avrasya’nın kalbi olarak adlandırılmaktadır. Bölge, 1917 yılına kadar Çarlık Rusya’nın himayesinde kalmıştır. Lenin önderliğinde gerçekleşen Bolşevik Devrimi ile Çarlık Rusya yıkılmış ve Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin temelleri atılmıştır. Bolşevik liderleri ilk süreçte, Orta Asya bölgesini kendi etki alanına çekebilmek için anti emperyalist söylemler gerçekleştirerek, özgürlükçü politikalar yürütmüştür. Ancak süreç içerisinde politikalarda yön değişimi yaşanmıştır. Bölgede ideal tip olan homo-sovieticusu (Sovyet insanı) yaratmak için Ruslaştırma politikaları uygulanmıştır. Bu politikalar ile Orta Asya devletlerinin din, dil ve ekonomik alanlarına müdahaleler gerçekleştirilmiştir. “Böl-parçala-yönet” mantığı ile Orta Asya devletleri arasında etnik motifler ön plana çıkartılmıştır ve bölgede Rus kültürünün etkinleştirilmesi amaçlanmıştır. Bu çalışmada temel odak, Sovyetler Birliği’nin Orta Asya politikasını incelemektir. Söz konusu politikalar dil, din ve ekonomik olmak üzere 3 eksende ele alınmıştır. Bu çalışma, metodolojik açıdan literatür taraması yöntemi ile Orta Asya odaklı olmakla birlikte Sovyetler Birliği’nin bölgede yarattığı etki ve etkinin sonuçları örnek olay (case study) incelemesi içinde ele alınacaktır. Çalışmanın kapsamı ise, Sovyetler Birliği döneminde Orta Asya’nın dil, din ve ekonomi alanlarında Rus etkilerinin analiz edilmesidir. Bu çalışmadan Sovyetler Birliği’nin, Orta Asya politikasında nihai hedefinin Sovyet insanı yaratmak olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

ORTA ASYA, BOLŞEVİK DEVRİMİ, Sovyet Vatandaşı, RUSLAŞTIRMA POLİTİKASI

Kaynakça

• Abashin, S. (2012). Nation Building in Post-Soviet Central Asia. In M. Bassin and C. Kelly (Ed.) Soviet and Post-Soviet Identities (ss. 150-168). Cambridge: Cambridge University Press.
• Abashin, S. ve Jenks, A. (2015). Soviet Central Asia on the Periphery. Kritika: Explorations in Russian and Eurasian History, 16 (2), 359-374.
• Alp, A. (2013). Rus Çarlığında Müftülüklerin Kuruluşu ve Gelişimi. Gazi Akademik Bakış, 13, 117-126.
• Atabaki, T. ve O’Kane, J. (Ed.). (1998). Post-Soviet Central Asia. London and New York: Tauris Academic Studies.
• Bassin, M. ve Aksenov, K. E. (2006). Mackinder and the Heartland Theory in Post-Soviet Geopolitical Discourse. Geopolitics, 11 (1), 99-118.
• Can, R. R. (2022). Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinin Demografik Yapısında Ruslar. ODÜSOBİAD, 12 (3), 2603-2626.
• Davutoğlu, A. (2016). Stratejik Derinlik Türkiye’nin Uluslararası Konumu. (120. Baskı). İstanbul: Küre Yayınları.
• Golden, P. (2014). Dünya Tarihinde Orta Asya (Y. K. Taştan, Çev). İstanbul: Ötüken Neşriyat. Görgen, İ. (2021). The Birth of Stalinism in Russia. Journal of Eurasian Inquiries, 10 (2), 225-248.