O ŞİMDİ BİR CAMİ; PANHAGİA, ANTALYA KESİK MİNARE

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 9, 324 - 342, 29.12.2020

Gamze Heinz

https://doi.org/10.48122/amisos.771551

Öz

Halkın belleğinde minaresinin bir asır boyunca külahsız oluşu ile yer etmiş olan Antalya Kaleiçi’ndeki Kesik Minare’nin kökeni, ilk adı Panhagia olan bir Bizans kilisesine uzanmaktadır. Roma döneminden kalan bir agora içinde, neredeyse tamamı Hellenistik ve Roma dönemine ait yapılardan alınan devşirme malzeme ile muhtemelen M.S. V. yüzyılın 2. yarısı / VI. yüzyılın başlarında inşa edilmiştir. Bu özellikleriyle, kentin oluşum ve gelişim sürecinin bir arşivi niteliğindedir. Yapı, kilise olarak kullanıldığı 1000 yıllık bir süreçten sonra muhtemelen Şehzade Korkut (1467-1513) zamanında camiye dönüştürülmüş ve bu işlevini 1896 yılında geçirdiği büyük bir yangına değin sürdürmüştür. Yangından sonraki bir asırdan daha uzun bir süreçte tüm dış etkilere açık ve korumasız olmasına rağmen, 1974 yılında bazı bölümlerinde yapılan sağlamlaştırma dışında, kapsamlı bir müdahalenin yapılmamış olmasının avantajı ile tarihî belge değerinin yanı sıra, estetik ve pitoresk değerleriyle Antalya’nın tarihi ve kültürel çeşitliliğine katkı sağlamayı sürdürmüştür. Külahsız minaresi, kent siluetinde bir işaret öğesi ve kent imgesi olarak sembolik bir değere kavuşmasına vesile olmuştur. Kesik Minare 2019-2020 yılında, yer yer yeniden yapım ölçülerine varan ve geniş çevrelerin tepkisini çeken bir restorasyonla tekrar cami olarak işlevlendirilmiştir. Bu yazının amacı, yapılan restorasyonu uluslararası koruma teori ve ölçütlerine göre değerlendirerek, tartışmalara bilimsel ölçekte katkıda bulunmaktır.

Anahtar Kelimeler

Antalya, Panhagia, Kesik Minare, Bizans Kilisesi, Cami,, Restorasyon

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

yok

IT'S A MOSQUE NOW; PANHAGİA, KESİK MİNARE FROM ANTALYA

Öz

Having been remembered by the public of Antalya for its cone-less minaret for more than a century, the Kesik Minare was built as a Byzantine church in an agora dating back to the Roman Period during the second half of the Vth century/early VIth century, and almost all of its construction materials were gathered from buildings from the Hellenistic and Roman Period. Hence, it serves as an archive of the establishment and development process of the city. The building functioned as a mosque until a major fire in 1896. Although it remained exposed to all external effects and unprotected for more than a century following the fire, due to the fact that there was no comprehensive intervention except for some reinforcements in certain sections in 1974, it continued to contribute to the cultural diversity of Antalya with its historical as well as aesthetic and picturesque values. Having attracted the reaction of large circles on a scale partly as extensive as a reconstruction in 2019-2020. The aim of this article is to contribute to the discussions on the current interventions on Kesik Minare on a scientific scale by evaluating the attempt of re-functioning it as a mosque based on international conservation theories and criteria.

Anahtar Kelimeler

Antalya, Panhagia, Kesik Minare, Byzantine Church, Mosque, Restoration

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Ahunbay, Z. 2017 “Yeniden Yapım (Rekonstrüksiyon) İçin Koşullar”, Mimar.ist 3: 32-37.
• Ahunbay, Z. 2016 Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon, İstanbul.
• AKK (Antalya Kent Konseyi) 2014 “Kesik Minare’nin açık hava müzesine dönüştürülmesi”, Antalya Kent Konseyi 2014 Çalışma Raporu. Antalya: 27-28.
• Bacher, E. 1995 Kunstwerk oder Denkmal? Alois Riegls Schriften zur Denkmalpflege. Schriften zu Denkmalschutz und Denkmalpflege 15. Viyana, Köln.
• Ballance, M. H. 1955 “Cumanın Cami’i at Antalya. A Byzantine Church”, BSR 23: 99–114.
• Flemming, B. 1964 Landschaftsgeschichte von Pamphylien, Pisidien und Lykien im Spätmittelalter, Wiesbaden.
• Flemming, B. 1974 “Rezension von: Sp. Vryonis, The Decline of Medieval Hellenism in Asia Minor and the Process of Islamization from the Eleventh trough the Fifteenth Century”, ZDMG 124: 165-171.
• Gazzola, P. 1972 “Restoring monuments: historical background”, Preserving and Restoring Monuments and Historic Buildings, Paris: 15-30.
• Harvey, D. C. 2001 “Heritage Pasts and Heritage Presents: temporality, meaning and the scope of heritage studies”, International Journal of Heritage Studies, 7/4: 319-338.
• Harvey, D.C. 2008 “The history of heritage”, B. Graham - P. Howard (eds.), The Ashgate Research Companion to Heritage and Identity, Aldershot: 19-36.
• Kodalak, G. 2013 "Güncel Mimarlık Sorunsalları: Koruma", Arredamento Mimarlık: 98-109.
• Kuban, D. 2000 Tarihi çevre korumanın mimarlık boyutu. Kuram ve uygulama, İstanbul.
• Lowenthal, D. 2009 The Heritage Crusade and the Spoils of History, Cambridge.
• Mazlum, D. 2014 “Koruma Kuramının Mimari Rekonstrüksiyona Bakışı”, Mimarlık 380: 72-77.
• Matthes, E. H. 2018 “Who Owns Up to the Past? Heritage and Historical Injustice”, Journal of the American Philosophical Association 4/1: 87-104.
• Pace, B. 1923/24 “Ricerche nella regione di Conia, Adalia e Scalanova“, ASAtene 6/7: 413.
• Refik, A. [1924=1340 Mali] “Fatih zamanında Teke İli”, (Osmanlıca), TTEM 14-2 79: 65-84.
• Riefstahl, R. M. 1930 “Turkish Architecture in Southwestern Anatolia”, Art Studies, Medieval, Renaissence and Modern 8/1: 89-165.
• Riegl, A. 2015 Modern Anıt Kültü. Çev: E. Ceylan. İstanbul.
• Riegl, A. 1929 “Der moderne Denkmalkultus sein Wesen und seine Entstehung”, A. Riegl’s Gesammelte Aufsätze, Augsburg, Viyana: 144-193.
• Ruskin, J. 1989 The seven lamps of architecture, New York.
• Viollet-le-Duc, E. 1990 The foundation of architecture, New York.
• Yazar, 2009. Bu kaynak yazara ait olup, anonim kalmak amacıyla eklenmemiştir. Daha sonra yayım aşamasında eklenecektir.
• URL 1 http://www.arkitera.com/haber/16717/cami-insaatina-mahkeme-engeli
• URL 2 http://www.turizmhaberleri.com/Haberayrinti.asp?ID=34456
• URL 3 http://www.bekirogluinsaat.com/urunler_detay.asp?id=534
• URL 4 http://www.turizmhaberleri.com/Haberayrinti.asp?ID=34508
• URL 5 http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0243603001536681730.pdf
• URL 6 https://turkisharchaeonews.net/object/broken-minaret-antalya
• URL 7 http://www.gunhaber.com.tr/haber/Kesik-Minare-de-restorasyon-bir-yil-surecek/415507
• URL 8 https://tr.pinterest.com/pin/492299803012536154/