The Recourse of The Surety to The Principal Debtor

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 1, 77 - 98, 05.02.2024

Ecem Kirkit

https://doi.org/10.54699/andhd.1296752

Öz

A suretyship contract is a contract in which a person gives a personal guarantee for the debt of another. At the beginning of the contractual relationship, the main hope is that the debtor will pay his debt, and the surety will remain only as a given guarantee. However, most of the time, the surety has to pay the debt of the principal debtor that does not belong to him. The surety’s recourse to the principal debtor is to demand the economic burden arising from the surety’s satisfaction of the creditor from the principal debtor. The legislator has foreseen the right of recourse based on subrogation with the provision of TCO Art 596, to protecting the surety in this relationship. Otherwise, there would be a right of recourse based only on the internal relations of the parties, and this would make it difficult for the surety to obtain the right of recourse with the difficulties of proof. In our study, the recourse of the surety to the principal debtor is discussed in the two rights, namely the right of recourse based on internal relations and the right of recourse based on subrogation, in terms of their sources, scope, and termination.

Anahtar Kelimeler

Suretyship Contract, Surety, Principal Debtor, Recourse, Subrogation

Kefilin Asıl Borçluya Rücuu

Öz

Teminat sözleşmelerinden kefalet sözleşmesi, kişinin başkasının borcuna şahsi teminat verdiği sözleşmedir. Kefilin kendisi, başkasının borcu için yükümlülük altına girmektedir. Sözleşme ilişkisinin başında umulan, asıl borçlunun borcunu ödemesi ve kefaletin yalnızca verilmiş bir güvence olarak kalmasıdır. Ancak çoğu zaman kefil kendisine ait olmayan asıl borçlunun borcunu ödemek durumunda kalmaktadır. Kefilin asıl borçluya rücuu, kefilin alacaklıyı tatmin etmesinden doğan ekonomik yükün asıl borçludan talep edilmesidir. Kanun koyucu, kefili asıl borçlu ile olan ilişkisinde korumak istemiş ve TBK m. 596 hükmü ile halefiyete dayanan rücu hakkını öngörmüştür. Bu hüküm öngörülmeseydi yalnızca tarafların iç ilişkisine dayanan rücu hakkı söz konusu olacak ve bu durum ispat zorlukları ile kefilin rücu hakkını elde etmesini zorlaştıracaktı. Çalışmamızda, kefilin asıl borçluya rücuu, iç ilişkiye dayanan rücu hakkı ve halefiyete dayanan rücu hakkı olmak üzere iki hak olarak kaynakları, kapsamı ve sona ermesi yönünden ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kefalet Sözleşmesi, Kefil, Asıl Borçlu, Rücu, Halefiyet

Kaynakça

• ACAR, Özlem: Türk Borçlar Hukukunda Müteselsil Kefalet Sözleşmesi, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2015.
• AKINTÜRK, Turgut: Müteselsil Borçluluk, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 1971.
• AKİPEK ÖCAL, Şebnem: “Kefalet Sözleşmesi”, (Ed.) ÖZ, Turgut: Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2023.
• ARAL, Fahrettin / AYRANCI, Hasan: Borçlar Hukuku, Özel Borç İlişkileri, 15. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2022.
• AYAN, Serkan: Kefalet Sözleşmesinde Kefilin Sorumluluğu, Adalet Yayınevi, Ankara, 2013.
• AYDOĞDU, Murat / KAHVECİ, Nalan: Türk Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, İleri Kitabevi, İzmir, 2013.
• BAŞ SÜZEL, Ece / YASAN, Candan: “Gerçek Olmayan Vekâletsiz İş Görmeye Uygulanacak Hukuk”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 2016, Cilt 22, Sayı 2, s. 365-396.
• BİLGE, Necip: “Kefilin Alacaklıya Halef Olmasından Doğan Bazı Meseleler”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1954, Cilt 11, Sayı 1, s. 281-295 (Halef).
• BİLGE, Necip: “Kefilin Mesuliyetinin Şumulü”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1956, Cilt 13, Sayı 1, s. 86-171 (Mesuliyet).
• BİLGEN, Mahmut: Kefalet ve Yargılama Hukukuna İlişkin Uyuşmazlıklar, Adalet Yayınevi, Ankara, 2013.
• CANYÜREK, Murat: Müteselsil Borçlulukta İç ve Dış İlişkiler, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2003.
• DEVELİOĞLU, Hüseyin Murat: Kefalet Sözleşmesini Düzenleyen Hükümler Işığında Bağımsız Garanti Sözleşmeleri, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2009.
• EREN, Fikret: Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 7. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2019.
• GRASSINGER, Gülçin Elçin: “Kefalet Sözleşmesinde Kefil ile Asıl Borçlu Arasındaki Hukuki İlişki”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 1996, Cilt 55, Sayı 1-2, s. 389-412.
• GÜMÜŞ, Mustafa Alper: Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Cilt II, 3. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2014 (2014).
• GÜMÜŞ, Mustafa Alper: Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Kısa Ders Kitabı, 6. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2022 (2022).
• HONSELL, Heinrich (Hrsg.): Kurzkommentar Obligationenrecht, Helbing Lichtenhahn Verlag, Basel, 2014 (Yazar, Kurzkommentar).
• HUGUENIN, Claire / MÜLLER-CHEN, Markus (Hrsg.): CHK – Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Vertragsverhältnisse Teil 2: Arbeitsvertrag, Werkvertrag, Auftrag, GoA, Bürgschaft Art. 319-529 OR, 3. Baskı, Schulthess Verlag, Zürich, 2016 (Yazar, CHK OR).
• KARAHASAN, Mustafa Reşit: Sorumluluk ve Tazminat Hukuku, Cilt 2, Beta Yayıncılık, İstanbul, 1989.
• KILIÇOĞLU, Ahmet M.: Türk Borçlar Hukukunda Kanuni Halefiyet, Sevinç Matbaası, Ankara, 1979.
• KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, Necip / HATEMİ, Hüseyin / SEROZAN, Rona / ARPACI, Abdülkadir: Borçlar Hukuku Genel Bölüm I, 6. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2014.
• KORKMAZ, Ekin: Türk Borçlar Hukukunda Halefiyet, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• KREN KOSTKIEWICZ, Jolanta / WOLF, Stephan (Hrsg.): OR Kommentar Schweizerisches Obligationenrecht, 3. Baskı, Orell Füssli Verlag, Zürich, 2016 (Yazar, OFK OR).
• KÜÇÜK, Damla: “Borçluya Halefiyet”, Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2015, Sayı 1, s. 55-90.
• MUTLU, Latif: Hukuk Sözlüğü, Akademi İstanbul Yayıncılık, İstanbul, 2004.
• NOMER, Haluk N.: “Halefiyet ile Rücu Hakkı Arasındaki İlişki, Özellikle Sosyal Sigortalar ile Özel Sigortaların Rücu Hakları Bakımından Halefiyetin Rolü”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 1997, Cilt 55, Sayı 3, s. 243-260.
• OLGAÇ, Senai: Kefalet, Olgaç Matbaası, Ankara, 1978.
• ÖZEN, Burak: “ Kefilin Özel Rücu Talebi ve Bu Talebin Halefiyete Dayanan (Genel) Rücu Talebiyle İlişkisi”, Prof. Dr. Rona Serozan’a Armağan, Cilt II, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2010, s. 1445-1480 (Özel Rücu).
• ÖZEN, Burak: 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Çerçevesinde Kefalet Sözleşmesi, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2017 (Kefalet).
• ÖZEN, Burak: Kefalet Sözleşmesi, Özellikler-Kuruluşu-Türleri, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2008 (2008).
• REİSOĞLU, Seza: “Kefilin Rücuu ile İlgili Meseleler”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 1961, Cilt 1, Sayı 4, s. 465-509 (Kefilin Rücuu).
• REİSOĞLU, Seza: Türk Hukukunda ve Bankacılık Uygulamasında Kefalet, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 1992 (Kefalet).
• REİSOĞLU, Seza: Türk Kefalet Hukuku, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 1964 (Kefalet Hukuku).
• ŞAHAN, Gökhan: Kefalet Sözleşmesinin Sona Ermesi, Yetkin Yayınları, Ankara, 2009.
• TANDOĞAN, Haluk: Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri Cilt II, 5. Baskı, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2010.
• TEKELİOĞLU, Numan: “Kefalet Sözleşmesinde Kefilin Rücu Hakkı”, Leges Hukuk Dergisi, 2015, Cilt 7, Sayı 62, s. 31-50.
• TEKİNAY, S. Sulhi / AKMAN, Sermet / BURCUOĞLU, Haluk / ALTOP, Atilla: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 8. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1993.
• WIDMER LÜCHINGER, Corinne / OSER, David (Hrsg.): Basler Kommentar Obligationenrecht I, 6. Baskı, Helbing Lichtenhahn Verlag, Basel, 2020 (Yazar, BSK OR).
• WILDHABER, Isabelle / DEDE, Sevda: Berner Kommentar Obligationenrecht, OR 139, Die Verjährung, Art. 127-142 OR Obligationenerecht, Allgemeine Bestimmungen, Stämpfli Verlag, Bern, 2021.
• YAVUZ, Cevdet / ACAR, Faruk / ÖZEN, Burak: Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 11. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul, 2022.
• YENER, Mehmet: “Kefilin Sorumluluğunun Kapsamı ve 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu ile Yapılan Değişiklikler”, Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 2012, Cilt 4, Sayı 7, s. 105-114.
• YENİCE, Özge: Teminat Sözleşmelerinde Rücu İlişkileri, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2009.
• YILDIRIR, Efe Can: Birlikte Kefalet, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2018.
• YILMAZ, Ejder: Hukuk Sözlüğü, 2. Baskı, Yorum Matbaacılık-Yayıncılık, Ankara, 1982.
• YILMAZ, Merve: “6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’na Göre Kefalet Sözleşmesinde Kefilin Sorumluluğunun Kapsamı”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2011, Sayı 97, s. 155-170.
• YILMAZ, Merve: “Türk Borçlar Kanunu’na Göre Kefalet Sözleşmesinin Geçerlilik Şartları”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 2011, Cilt 1, Sayı 7, s. 67-92 (Geçerlilik Şartları).