Ötekileştirme ve Ötekinin İnşası Bağlamında 27 Mayıs’ın Meşruiyet Arayışları

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 55 - 70, 28.12.2021

Serhat Düvenci

Öz

Demokratik ve meşru yollar vasıtası ile iktidara gelmiş olan Demokrat Parti, 27 Mayıs 1960 tarihinde gerçekleşen darbe ile devrilmiştir. Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki ilk darbe olan 27 Mayıs Darbesi, darbeye meşruiyet kazandırmak amacıyla radyoda darbe bildirisinin okunmasından yeni anayasanın yapım ve kabul süreçlerine değin uzanan süreçte bir ötekileştirme dilini tercih etmiş, yapılan darbeyi Türk milletinin talebi ve ihtiyacı gibi lanse etmiş ve bunun karşısına da “öteki” olarak Demokrat Parti iktidarını konumlandırmıştır. Darbe başarılı olmuş yönetim ele geçirilmişse de 27 Mayıs hem halk desteğini sağlamak hem de gelebilecek olumsuz tepkileri engellemek adına darbeyi Türk Silahlı Kuvvetleri ile halkın birlikte yaptığı bir eylem gibi sunmuştur. Doğal olarak sürecin en başından sonuna kadar oluşturulmaya çalışılan “biz” ve “onlar” düşüncesi için de Demokrat Parti iktidarının kaybettiği iddia edilen meşruiyet zemininin gerekçelendirilmesi gerekmiş, bu yolla da 27 Mayıs kendi meşruiyet zeminini kurmaya çalışmıştır. Bu çalışmada, 27 Mayıs’ı gerçekleştirenlerin meşruiyet arayışları doğrultusunda darbenin bildiri metni, darbe sonrası yapılan ilk açıklamalar, Anayasa Komisyonu Raporu, anayasa ön tasarılarının başlangıç kısımları ile 1961 Anayasasının Başlangıç Kısmı incelenerek ötekileştirme süreci içerisinde meşruiyet arayışları açıklanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

27 Mayıs, Darbe, Meşruiyet, Ötekileştirme, Demokrat Parti

The Search for Legitimacy of May 27 in the Context of Othering and the Construction of the Other

Öz

The Democratic Party, which came to power through democratic and legitimate means, was overthrown witj the coup d’etat on 27 May 1960. The May 27 Coup, the first coup in the history of the Republic of Turkey, preferred a language of othering in the process from the reading of the coup declaration on the radio to making and adoption processes of the new constitution in order to legitimize the coup; Touted the coup as the demand and need of the Turkish nation, and positioned the Democratic Party power as the “other”. Although the coup was successful and the administration was sized, the May 27 coup presented it as an action carried out by the Turkish Armed Forces and the public to ensure public support and prevent adverse reactions. Naturally, fort he idea of “us” “them”, which was tried to be formed from the very beginning to the end of the process, the legitimacy ground alleged to have been lost by the Democratic Party power had to be justified. In this way, May 27 coup tried to establish its own ground of legitimacy. This study aims to explain the search fort he legitimacy of the coup by examining the text of the coup’s declaration within the legitimacy search of those who carried out May 27, the first statements made after the coup, the Constitutional Commission Report, the beginning parts of the preliminary drafts of the constitution, and the Preamble of the 1961 Constitution.

Anahtar Kelimeler

May 27, Coup, Legitimacy, Othering, Democrat Party

Kaynakça

• AHMAD, Feroz (2015), Demokrasi Sürecinde Türkiye (1945-1980) (Çev. Ahmet Fethi), Hil Yayınları, İstanbul.
• AKMAN, Şefik Taylan (2006), “Devletin Şiddet Araçları Üzerindeki Tekelci Kontrolü ve Meşruiyet Sorunu: 12 Eylül 1980 Sonrası Türkiye’de Ordu ve Meşruiyet”, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• ARSLAN, Ömer Faruk (2017), “Cumhuriyet Dönemi Osmanlı Ötekileştirmesi (1923-1928)”, Doktora Tezi, Ondokuz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• ASLANER, Serhat (2016), “27 Mayıs’tan 15 Temmuz’a Metinlerle Türkiye Darbe Tarihçesi”, Bilim ve Sanat Vakfı (BİSAV) Bülteni, S.91, ss.78-123.
• BRONS, Lajos (2015), “Othering, an Analysis”, Transcience, S.6(1), ss.69-90.
• CENGİZ, Oğuzhan (2015), Alparslan Türkeş, Bilgeoğuz Yayınları, İstanbul.
• COŞAR, Asiye Mevhibe ve TÜRKMEN, Emre (2017), “Bir ‘Kavram Alanı’ Belirlenmesi: Devrim, İhtilal, İsyan”, Zamanın İzleri: İlkeler, İdeolojiler ve İsyanlar (Ed. Temel Öztürk), Karadeniz Teknik Üniversitesi Yayınları, Trabzon, ss.11-28.
• ÇAY SAĞLAM, Tuba ve YAŞAR, Mustafa (2017), “Teoride, Pratikte ve Araştırmalarda Öteki ve Ötekileştirme”, Turkish Studies, S.12(3), ss.135-154.
• DEVRAN, Yusuf ve ÖZCAN, Ömer Faruk (2016), “1960’tan 2016’ya Askeri Darbe ve Muhtıra Metinleri Anlamlar, Amaçlar, Niyetler ve İdeolojiler”, İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, S.1(2), ss.7-20.
• DURSUN, Davut (2014), Siyaset Bilimi, Beta Yayıncılık, İstanbul.
• FERİDUN, Server (1962), Anayasalar ve Siyasal Belgeler, Aydın Güler Kitabevi, İstanbul.
• GÖZLER, Kemal (2011), Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa, Cilt 1.
• GÖZLER, Kemal (2013), Anayasa Hukukuna Giriş: Genel Esaslar ve Türk Anayasa Hukuku, Ekin Basım Yayın ve Dağıtım, Bursa.
• HEYWOOD, Andrew (2014), Siyaset (Çev. Bekir Berat Özipek, Bican Şahin, Mete Yıldız, Zeynep Kopuzlu, Bahattin Seçilmişoğlu, Atilla Yayla), Adres Yayınları, Ankara.
• HEYWOOD, Andrew (2016), Siyaset Teorisine Giriş (Çev. Hızır Murat Köse), Küre Yayınları, İstanbul.
• HOBSBAWN, Eric J. (2006), Devrimciler (Çev. H. P. Şenoğuz), Agora Kitaplığı, İstanbul.
• KARPAT, Kemal (2017), Türk Demokrasi Tarihi: Sosyal, Kültürel Ekonomik Temeller, Timaş Yayınları, İstanbul.
• KİLİ, Suna ve GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref (1985), Türk Anayasa Metinleri, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul.
• ÖZDAĞ, Ümit (2004), Menderes Döneminde Ordu-Siyaset İlişkileri ve 27 Mayıs İhtilali, Boyut Yayıncılık, İstanbul.
• SANDAL ÖNAL, Elif (2015), “Etnik Çatışma, Irkçılık ve Soykırım”, Siyaset Psikolojisi (Ed. Özlem Dirilen Gümüş), Nobel Yayınları, Ankara, Cilt 1, ss.113-172.
• SUNAY, Zülal Aysun (2006), “Türk Anayasa Hukukunda Anayasa Başlangıç Kısımları”, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• TANİLLİ, Server (1976), Anayasal ve Siyasal Belgeler, Sulhi Garan Matbaası, İstanbul.
• TDK – TÜRK DİL KURUMU (2021a), “Darbe”, https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 12.12.2021).
• TDK – TÜRK DİL KURUMU (2021b), “Devrim”, https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 12.12.2021).
• TDK – TÜRK DİL KURUMU (2021c), “İhtilal”, https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 12.12.2021).
• TOK, Nafiz ve KOÇAL, Vedat (2013), “Siyasal İktidarın Weberyan Meşruiyet Kaynakları Açısından Bir Adalet ve Kalkınma Partisi Analizi”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, S.2(4), ss.101-143.
• ZÜRCHER, Eric Jan (2012), Modernleşen Türkiye’nin Tarihi (Çev. Yasemin Saner), İletişim Yayınları, İstanbul.