Sanatta Gerçeklik ve Sanallık Üzerine Bir Çözümleme: Sanal Mekân, Sanal Beden ve Sanal Nesne Örneği

Yıl 2024, Cilt: 30 Sayı: 52, 58 - 71, 31.03.2024

Fatih Taşcı Serhat Erdem

https://doi.org/10.32547/artvision.1415560

Öz

Bu çalışmada, sanatsal gerçekliğin dijital teknolojiler ile birlikte geçirdiği dönüşüme odaklanılmıştır. Bu çerçevede, Baudrillard’un Hiper-Realizm kuramı bağlamında, sanat üzerinde ortaya çıkan simülasyon etkisi ve gerçeğin yerini alan sanallık üzerine çalışma yürütülmüştür. Çalışmanın amacı, sanat alanında yeni yeni yaygınlaşan simülasyon kavramı bağlamında gerçeğin yerini alan sanallığın sanat alanındaki etkisi üzerinedir. Ayrıca çalışmada, teorik tartışmaların yanı sıra sanatta gerçeklik kavramı ekseninde var olan paradigmaların günümüz teknolojisinin sağlamış olduğu olanaklar çerçevesinde, dijital sanatta yeni bir araç olarak kullanılan sanal gerçeklik ve uygulamaları ele alınarak, gerçek ile sanal olanı sanatın içerisinde değerlendirilmiş ve sanatın değişen paradigmaları, araştırma yöntemlerinden içerik çözümleme tekniği kullanılarak saptanmıştır. Gerçeklik ve sanallık ilişkisi çerçevesinde ortaya çıkan sanatsal eylemler veya dönemler, sanal mekân, sanal beden ve sanal nesne başlıkları çerçevesinde incelenerek ortaya çıkan eserler üzerinden karşılaştırmalı bir çözümlemeye yer verilmiştir. Yerli ve yabancı kitap, dergi, makale vb. kaynaklardan yararlanılarak, alanyazın taramasında elde edilen verilerin içerik analizi yapılmıştır. Sanatın teknolojiyle birlikte, Sanal Mekân, Sanal Beden ve Sanal Nesne üzerine yaşadığı dönüşümle ilgili ortaya çıkan sonuçlara odaklanılmıştır. Bu sebeple sanatın yeni ifade aracı olarak sanallık, sanat üzerinde ikinci bir dünya ortaya çıkararak sanat eserinin sanal olarak değerlendirilmesinin önünü açmıştır. Sanallık kavramının sanat alanına girmesiyle birlikte Sanal Mekân, Sanal Beden ve Sanal Nesne gibi yeni kavram ve olgularının ortaya çıkasının yanı sıra sergileme, teknik ve yöntem gibi durumların sanat üzerindeki etkileri ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

gerçeklik, sanallık, sanal mekan, sanal beden, sanal nesne

An Analysis on Reality and Virtuality in Art: Virtual Space, Virtual Body and Virtual Object Example

Öz

This study focuses on the transformation of artistic reality with digital technologies. In this context, in the context of Baudrillard's Hyper-Realism theory, a study was conducted on the simulation effect on art and the virtuality that replaces reality. The aim of the study is on the effect of virtuality, which replaces reality, in the field of art, in the context of the concept of simulation, which has become widespread in the field of art. In addition, in the study, in addition to theoretical discussions, the existing paradigms on the axis of the concept of reality in art, within the framework of the opportunities provided by today's technology, virtual reality and its applications used as a new tool in digital art are discussed, the real and the virtual are evaluated within art, and the changing paradigms of art are evaluated within the framework of the possibilities provided by today's technology. It was determined using the analysis technique. Artistic actions or periods that emerged within the framework of the relationship between reality and virtuality were examined within the framework of virtual space, virtual body and virtual object, and a comparative analysis was made through the resulting works. Domestic and foreign books, magazines, articles, etc. A content analysis of the data obtained from the literature review was made using the sources. It focuses on the results of the transformation of art into Virtual Space, Virtual Body and Virtual Object, along with technology. For this reason, virtuality, as the new expression tool of art, has opened the way for the virtual evaluation of the work of art by creating a second world on art. With the introduction of the concept of virtuality into the field of art, the emergence of new concepts and phenomena such as Virtual Space, Virtual Body and Virtual Object, as well as the effects of situations such as exhibition, technique and method on art have been revealed.

Anahtar Kelimeler

reality, vituality, virtual space, virtual body, virtual object

Kaynakça

• Abramoviç, M. (2018). Rising [Sanal Gerçeklik Teknolojileriyle Performans]. https://acuteart.com/artist/marina-abramovic/
• Anadol, R. (2019-2020). Machine hallucinations [Dijital Enstalasyon]. Artechouse NYC, New York, ABD. https://refikanadol.com/works/machine-hallucination-nyc/
• Antmen, A. (2013). 20. yüzyıl batı sanatında akımlar (5. baskı). Sel Yayıncılık.
• Ai-Da. (2019). Yapay zekâ ile ortaya çıkmış resimler [Yapay Zekâ]. https://boboscope.com/icerik/dunyanin-ilk-ressam-robotu-aida?gclid=Cj0KCQjwof6WBhD4ARIsAOi65agaWXG41korSpqZdgAtt1-iPMvL0n2EyOIK7Tpv3JMqeqlH_ILavSUaAqOkEALw _wcB
• Aydoğan, D., ve Kaplanoğlu, L. (2020). Toplum, sanat ve sanal gerçeklik. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 4(2), 79-88. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ejnm/issue/53735/719377
• Aydoğan, D. (2021). Sanal gerçeklik sistemleri ile sanatın dijital dönüşümü (Tez No. 681212) [Doktora tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Aziz, A. (2020). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri ve teknikleri (13. Baskı). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Azuma, R. T. (1997). A survey of augmented reality. Teleoperators and Virtual Environments, 6(4), 355–385. https://doi.org/ 10.1162/pres.1997.6.4.355
• Baudrillard, J. (1998). Kötülüğün şeffaflığı (2. Baskı) (I. Ergüden, Çev. ve Ed.). Ayrıntı Yayınları. (Çalışmanın orjinali 1993`de yayımlanmıştır)
• Burden, C. (1971). Shoot [Performans]. https://www.theartstory. org/artist/burden-chris/
• Büyükkol, S. (2015). Postmodernizmdeki gerçekliğin paradoksal yansımaları. E. Turgut (Ed.), Uluslararası sanat sempozyumu: Sanat, gerçeklik ve paradoks bildiriler kitabı (s. 145-153) içinde. Paradox Yayınları.
• Cevizci, A. (2017). “Gerçek” kavramı. Büyük felsefe sözlüğü (1. baskı) (s. 866) içinde. Say Yayınları.
• Cotton, B., ve Oliver, R. (1997). Multimedyadan sanal gerçekliğe. (Ö. Arıkan ve Ö. Çendeoğlu, çev. ve ed.), Siberuzay terimleri sözlüğü: Resimli terimler sözlüğü (s. 208) içinde. Yapı Kredi Sanat Yayınları. (Çalışmanın orjinali 1994’de yayınlanmıştır)
• Collishaw, M. (2018). Thresholds (Eşikler) [Karma Gerçeklik]. https://sanat.ykykultur.com.tr/sergiler/esikler-thresholds
• Cristo ve Jeanne-Claude. (2020). Londra Mastaba AR [Artırılmış Gerçeklik]. https://acuteart.com/christo-and-jeanne-claudes -london-mastaba-ar/
• Daloğlu, H. (2008, Aralık 22-24). Sanatta gerçeklik ve iletişim [Sözlü Bildiri]. Yıldız Teknik Üniversitesi 1. Sanat ve Tasarım Sempozyumu, İstanbul, Türkiye. https://www.academia.edu/ 32225506/SANATTA_GER%C3%87EK%C3%87%C4%B0L%C4%B0K_ve_%C4%B0LET%C4%B0%C5%9E%C4%B0M
• Da Vinci, L. (1502). Mona Lisa [Tuval Üzerine Yağlı Boya]. Louvre Müzesi, Paris, Fransa. https://focus.louvre.fr/en/mona-lisa
• Davies, C. (1995). Osmose [Sanal Gerçeklik Ortam Odaklı Çalışma]. http://www.immersence.com/osmose/
• Danto, C. A. (2016). Brillo kutusu: post-tarihsel perspektiften görsel sanatlar (1. baskı) (C. Kayaş, Çev. ve Ed.). Ayrıntı yayınları. (Çalışmanın orjinali 1992`de yayımlanmıştır)
• Dickerson, M. (2018). A’dan z’ye sanat tarihi (1. baskı) (O. Düz, Çev. ve Ed.). Say Yayınları. (Çalışmanın orjinali 2013`de yayımlanmıştır)
• Duchamp, M. (1917). Fountain [Hazır Nesne]. The Museum of Modern Art, New York, ABD. https://www.moma.org/artists/ 1634
• Dyens, O. (1996). Grausame wunder: Kunst, sinn und cyber-ökologie. M. Klepper, R. Mayer ve E. P. Schneck (Eds.), Hyperkultur: Zur fiktion des computerzeitalters ( s. 179-191) içinde. De Gruyter.
• Erdem, S. (2015). Gerçekliğin yeniden inşasında görsel efekt kullanımı: spartaküs televizyon dizisinde mekân inşası (Tez No. 422299) [Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Farthing, S. (2012). Sanatın tüm öyküsü (G. Aldoğan ve F. C. Çulcu, Çev. ve Ed.). Hayalperest Yayınevi. (Çalışmanın orjinali 2010`da yayımlanmıştır)
• Freeman, C. J. ve Ulmer, G. (2013). School shootings eMorial [Artırılmış Gerçeklik]. Corcoran Sanat Galerisi, Washington, ABD. https://johncraigfreeman.wordpress.com/school-shootings-emorial/
• Harrison, C., & Wood, P. (2011). Sanat ve kuram: 1900-2000 değişen fikirler ontolojisi (1. baskı) (S. Gürses, Çev. ve Ed.). Küre Yayınları. (Çalışmanın orjinali 2003`de yayımlanmıştır)
• İpek, R. A. (2019). Karma gerçeklikte çoklu mekân tasarımı (Tez No. 570363) [Sanatta Yeterlilik Tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Kuruüzümcü, R. (2007). Bir dijital ortam ve sanat formu olarak sanal gerçeklik. Sanat Dergisi, 0(12), 93-96. https://dergipark. org.tr/tr/pub/ataunigsfd/issue/2600/33460
• Kurbanoğlu, S. (1996). Sanal gerçeklik gerçek mi, değil mi?. Türk Kütüphaneciliği, 10(1), 21-31. http://www.tk.org.tr/index. php/TK/article/view/1012
• Klein, Y. (1958). Le Vide [Enstalasyon]. Iris Clert Galerisi, Paris, Fransa. https://en.wikipedia.org/wiki/Iris_Clert_Gallery
• Milgram, P., & Kishino, F. (1994). A taxonomy of mixed reality visual display. IEICE Transactions on Information and Systems, vol. E77-D, 12(12), 1321-1329. https://doi.org/10.1.1.102. 4646
• Mueck, R. (2005). In Bed [Heykel]. San Ildefonso Müzesi, Meksika. https://myartguides.com/people/ron-mueck/
• Mutlu, B. (1977). Batı sanatında biçimlenme ve Doğu Akdeniz. Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Yayınları.
• Myron. (M.Ö. 450-460). Discobolos [Heykel]. The British Museum, Londra, İngiltere. https://www.britishmuseum.org/ collection/object/G_1805-0703-43
• Stelarc. (1981). The third hand [Robotik Performans]. http://stelarc.org/?catID=20265
• Şentürk, V. L. (2012). Analitik resim çözümlemeleri. Ayrıntı Yayınları.
• Tansuğ, S. (2004). Resim sanatının tarihi (5. baskı). Remzi Kitapevi.
• TDK. (2022). Sanallık. Türk dil kurumu sözlükleri içinde. https://sozluk.gov.tr/
• Uysal, D. (2018). Yeni medya bağlamındaki simülasyon ve sanallık olgularının edebiyata yansıması: Wolfgang Hohlbeın’ın “Im Netz Der Spınnen” adlı romanı (Tez No. 534460) [Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Yalım, A. (2021). Naturalist ve anti naturalist sanatın oluşum süreci içinde resim sanatı: İlkel sanattan rönesansa. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 7(1), 268-276. https://doi.org/10.22252/ijca.940526
• Wands, B. (2006). Dijital çağın sanatı (O. Akınay, Çev. ve Ed.). Akbank Kültür Sanat Yayınları. (Çalışmanın orjinali 2006`da yayımlanmıştır)