Türk Devlet Teşkilatlarında Yasavul / 'Yasavul' in Turk State Organizations

Yıl 2012, Sayı: 49, 89 - 104, 21.03.2018

Savaş Eğilmez Ensar Macit

Öz

Ö Z E T

İslamiyet öncesi Türk devletlerinde ordu birliklerinin tanzimi ve düzenlenmesi çok

önemli bir görevdi. Her ne kadar ordu nizamının ve teşrifatının yapıldığı bir

memuriyet veya bu memuriyeti ifa edenlerin isimleri bilinmese de yapılan av

merasimlerinde, toylarda, kurultaylarda, doğum ve elçi kabulleri gibi törenlerde,

Türk idarî sisteminin ve ordusunun disiplinini düzenleyen görevlilerin olduğunu

görmek mümkündür. Yine Türklerin sefer organizasyonlarındaki başarıları, bir

ordu müfettişinin, muhafaza memurunun varlığını kanıtlayan önemli bir

durumdur. Biz de bu araştırmada Türk ve Moğol devlet teşkilatlarında, yukarıda

bahsedilen organizasyonlarda önemli bir yetkiye sahip olan “Yasavul”’u inceledik.

Kelimenin kökeni ve anlamını araştırıp, bu mevkiinin görev alanlarını belirlemeye

çalıştık.

Anahtar Kelimeler: Yasavul-Teşrifat-Yasakçı-Çobi Yasak-Emir Subayı

AB S T R AC T

It was a very significant task to arrange and organize army units in pre-Islamic

Turkish states. Although there is not a specific name of this task and although the

names of those who carried it out are not known, it is possible to see officers who

arrange the discipline of Turkish administrative system and its army in such

occasions as hunt ceremonies, feasts, general assemblies, birth ceremonies and

ambassador acceptances. The success of the Turks in campaign organizations is a

case proving the control of an army inspector and an enforcement officer. This

study is intended to examine the position of “Yasavul”, who had an important

authority in the above-mentioned organizations in Turkish and Mongolian state

administration. The study aims to examine the meaning and origin of the term

“Yasavul” and to determine the scope of this position.

Keywords: Yasavul, Turk State Organizations

Anahtar Kelimeler

Yasavul-Teşrifat-Yasakçı-Çobi Yasak-Emir Subayı

Kaynakça

• Alan, Hayrunnisa, “Tavacı”, DİA, İstanbul 2011, s. XXXX, s. 177-178.
• Altunsoy, Zeynep, İlk Türk-İslâm Devletleri’nde Kullanılan İdârî ve Askerî Terim ve Unvânlar, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat 2006.
• Ando, Shiro, Timuridische Emire nach dem Mu’izz al- ansab-Untersuchung zur Stammesaristokratie Zentralasiens im 14. Und 15. Jahrundert-, Klaus Schwarz Verlag, Berlin 1992.
• Barthold, Wilhelm, Uluğ Beg ve Zamanı, (Çev. İsmail Aka), TTK Yay, Ankara 1997.
• Canatar, Mehmet, “Türk Kültür Tarihi Çerçevesinde Yasa, Yasak Yatgak Tabirleri Üzerine”, Türkler, II, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, 929-943.
• Ebu Bekr-i Tihranî, Kitab-ı Diyarbekriyye, (Çev. Mürsel Öztürk), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2001.
• Ebu’l-Kâsım Cârullâh Mahmûd Bin ‘Omar Bin Muhammed Bin Ahmed Ez- Zamahşarî El-Hvârizmî, Mukaddimetü’l-Edeb- Hvârizm Türkçesi İle Tercümeli Şuşter Nüshası-, (Haz. Nuri Yücel), (2. Baskı), Türk Dil Kurumu Yay, Ankara 1993.
• Ergin, Muharrem, Orhun Abideleri, (20. Baskı), Boğaziçi Yay, İstanbul 1996.
• Erşahin, Seyfettin, “Türk Hakimiyet Tecrübesine XV. Yüzyıldan Bir Örnek: Akkoyunlu Hakimiyet Anlayışı ve Yönetim Yapısı”, Türkler, VII, Yeni Türkiye Yay, Ankara 2002, 200-211
• Gazi Zahirüddin Muhammed Babur, Vakayı Babur’un Hâtıratı, II, (2. Baskı), (Çev. Reşit Rahmeti Arat), TTK Yay, Ankara 1987.
• Genç, Reşat, Karahanlı Devlet Teşkilatı, TTK Yay, Ankara 2002.
• Hasan Enverî, Istılâhât-ı Dîvânî- Devre-i Gaznevî ve Selçukî-, Tahran 2535.