DECENNIAL CELEBRATIONS OF REPUBLIC: ÇORUM EXAMPLE

Yıl 2024, Sayı: 27, 45 - 62, 01.01.2024

Yücel Namal Melek Toparlak Şahin

https://doi.org/10.33431/belgi.1361891

Öz

National holidays, which have an important place in strengthening national unity and solidarity and revitalizing the national spirit, have an important place in Turkish history. With the establishment of the new Turkish State after the years of War of Independence, the days when national independence was gained and national sovereignty was established were accepted as official holidays. In this context, 29 October, the day when the Republic was declared, one of the stages of national sovereignty, became official as a national holiday. October 29 has been officially celebrated in every corner of the country since 1925. However, October 29, 1933 has a special importance in holiday ceremonies as it is the tenth anniversary of the Republic. The activities carried out in the first ten years of the Republic and the tenth anniversary of the Republic formed the basis of the celebrations. During the 1933 celebrations, the steps taken by the Republic of Turkey towards becoming a modern state were intended to be announced throughout the country and around the world. In this context, the tenth anniversary celebrations of the Republic were celebrated extensively in embassies abroad and with great preparations in cities, towns and villages throughout the country. As in all parts of the country, the commission established under the chairmanship of the Governor in Çorum for the preparations for the celebration immediately distributed the circulars, brochures, walls and flyers coming from the high commission in Ankara to the districts, townships and villages. In addition, the People's Party, Community Center administrative committees, teachers and students took an active part in the celebrations. In this study, the preparations and celebrations of the tenth anniversary of the Republic in Çorum and its districts are discussed. Information was given about the work done in the tenth anniversary celebration of the Republic in Çorum center, districts, towns and villages, the preparations made, who was present at the celebrations and the content of the celebration. In addition, the social, political, economic and cultural effects of the Republic and the revolutions on Çorum province and the loyalty of the people to the Republic were tried to be revealed. For this purpose, the Republic Archive, the Turkish Diplomatic Archive of the Ministry of Foreign Affairs, the Turkish Grand National Assembly Minutes, the Official Gazette, and national and local newspapers were used.

Anahtar Kelimeler

Republic, Çorum, Republic Day Celebrations, The Decennial Celebrations

CUMHURİYETİN ONUNCU YIL KUTLAMALARI: ÇORUM ÖRNEĞİ

Öz

Millik birlik ve beraberliğin güçlenmesinde, milli ruhun canlanmasında önemli bir yere sahip olan milli bayramlar, Türk tarihinde önemli bir yere sahiptir. Milli Mücadele yılları sonrasında yeni Türk Devleti’nin kurulması ile birlikte milli bağımsızlığın kazanıldığı ve milli egemenliğin sağlandığı günler resmi bayram olarak kabul edilmiştir. Bu bağlamda milli egemenliğin aşamalarından olan Cumhuriyet’in ilan edildiği 29 Ekim günü milli bayram olarak resmileşmiştir. 29 Ekim günü, resmi olarak 1925 yılından itibaren ülkenin her köşesinde kutlanmıştır. Bununla birlikte 29 Ekim 1933 tarihi, Cumhuriyet’in onuncu yılı olması dolayısıyla bayram merasimlerinde ayrı bir öneme sahiptir. Cumhuriyet’in ilk on yılında yapılan faaliyetler ve Cumhuriyet’in onuncu yılını doldurması kutlamaların temelini oluşturmuştur. 1933 yılı kutlamalarında, Türkiye Cumhuriyeti’nin çağdaş bir devlet olma yolunda attığı adımlar ülke genelinde ve dünya çapında duyurulmak istenmiştir. Bu bağlamda, Cumhuriyet’in onuncu yıl dönümü kutlamaları oldukça geniş kapsamlı olarak yurt dışında elçiliklerde ve ülke genelinde şehir, kasaba ve köylerde yapılan büyük hazırlıklarla kutlanmıştır. Yurdun her tarafında olduğu gibi, kutlama hazırlıkları için Çorum’da da Vali’nin başkanlığında kurulan komisyon, Ankara’daki yüksek komisyondan gelen tamimleri, broşürleri, duvar ve el ilanlarını derhal kazalara, nahiye ve köylere dağıtmıştır. Bunun yanı sıra Halk Fırkası, Halkevi idare heyetleri, öğretmenler ve öğrenciler kutlamalarda aktif görev almışlardır. Bu çalışmada Cumhuriyetin onuncu yıl kutlamalarının Çorum ve ilçelerindeki bayram hazırlıkları ile bayram kutlamaları ele alınmıştır. Çorum merkezi, ilçeleri, kasaba ve köylerinde, Cumhuriyet’in onuncu yıl kutlamasında yapılan çalışmalar, yapılan hazırlıklar, kutlamalarda kimlerin bulunduğu ve kutlamanın içeriği hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca Cumhuriyet’in ve inkılapların Çorum ili üzerindeki sosyal, siyasal, ekonomik, kültürel etkilerine ve halkın Cumhuriyet’e olan bağlılığı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu amaçla Cumhuriyet Arşivi, Dışişleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi, TBMM Zabıt Ceridesi, Resmi Gazete, ulusal ve yerel gazetelerden yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet, Çorum, Cumhuriyet Bayramı, Onuncu Yıl Kutlamaları.

Kaynakça

• BCA, 30.10, 198.352.9, Ek.4-5.
• BCA, 30.18.01, 02.37.50.8.
• BCA, 490.1.0.0., 1150.37.1, Ek.2.
• BCA, 490.1.0.0., 1150.37.1, Ek.25-27.
• BCA, 30.18.1.2, 40.71.20.
• BCA, 490.1.0.0., 1150.37.1, Ek.23-24.
• BCA, 490.1.0.0., 1150.37.1, Ek.30-33.
• BCA, 490.1.0.0., 1150.37.1, Ek.35.
• BCA, 490.1.0.0., 1150.37.1, Ek.43.
• BCA, 490.1.0.0., 1143.10.1., Ek:2.
• BCA, 490.01, 1150,36.1, Ek.145.
• BCA, 490.1.0.0., 1151. 38.1.
• BCA, 490.1.00., 1150.37.1., Ek.30.
• BCA, 490.01, 1150.37.1, Ek. 40.
• BCA, 490.1.0.0., 1150.37.1, Ek.35.
• BCA, 30.11.1.0., 77.15.16.
• BCA, 490.1.0.0., 1150.37.1, Ek.38.
• BCA, 490.1.00., 1150.37.1., Ek.29.
• BCA, 490.1.00., 1150.37.1., Ek.25.
• BCA, 490.01, 1150,37.1, Ek.145.
• BCA, 490.1.0.0, 2.9.12, 21 Eylül 1934.
• BCA, 30.18.1.2., 36.32.8. 02.05.1933.
• Bartın, 29 Ekim 1933, s.4-5.
• Bartın, 29 Ekim 1933, s.7.
• Bolat Salman, Bengül (2012), Millî Bayram Olgusu ve Türkiye'de Yapılan Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları (1923-1960), Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• “Beyazıt Meydanının Adı Cumhuriyet Meydanı Oldu”, Cumhuriyet, 24 Ekim 1933, s.5.
• “Bayramda Ankara Radyosunun Programı”, Cumhuriyet, 28 Ekim 1933, s.4.
• “Onuncu Yıl Hatırası Olarak Basılan Pullar”, Cumhuriyet, 18 Ekim 1933, s.4.
• Çıkla, Selçuk (2006), “Cumhuriyet’in Onuncu Yıl Dönümü Anısına Yapılan Edebî Yayınlar” Turkish Studies /Türkoloji Dergisi, s.46-63.
• “Büyük Bayrama Hazırlık”, Çorum, 18 Ekim 1933, s.1.
• Onuncu Cumhuriyet Bayramı Hatırası”, Çorum, 18 Ekim 1933, s.4.
• “Çorum Vilayetinde On Cumhuriyet Yılı İçinde Yapılan İşleri Göz Önüne Alalım”, Çorum, 29 Ekim 1933, s.4.
• “Çorum Vilayetinde On Cumhuriyet Yılı İçinde Yapılan İşleri Göz Önüne Alalım”, Çorum, 29 Ekim 1933, s.5.
• “Birinci Gün”, Çorum, 1 Kasım 1933, s.3.
• “Birinci Gün”, Çorum, 1 Kasım 1933, s.4.
• “Büyük Bayramı Eşsiz Heyecanla Geçirdik”, Çorum, 8 Kasım 1933, s.1.
• “Büyük Bayramı Eşsiz Heyecanla Geçirdik”, Çorum, 8 Kasım 1933, s.2.
• “Büyük Bayramı Eşsiz Heyecanla Geçirdik”, Çorum, 8 Kasım 1933, s.3.
• “Cumhuriyetin Onuncu Yıl Dönümü Kutlama Tafsilatı”, Çorum, 15 Kasım 1933, s.1.
• “Cumhuriyetin Onuncu Yıl Dönümü Kutlama Tafsilatı”, Çorum, 15 Kasım 1933, s.1-2.
• “Cumhuriyetin Onuncu Yıl Dönümü Kutlama Tafsilatı”, Çorum, 22 Kasım 1933, s.2-3.
• “Cumhuriyetin Onuncu Yıl Dönümü Kutlama Tafsilatı”, Çorum, 22 Kasım 1933, s.4-5.
• “Cumhuriyetin Onuncu Yıl Dönümü Kutlama Tafsilatı”, Çorum, 22 Kasım 1933, s.6-7.
• “Cumhuriyetin Onuncu Yıl Dönümü Kutlama Tafsilatı”, Çorum, 29 Kasım 1933, s.1.
• “Cumhuriyetin Onuncu Yıl Dönümü Kutlama Tafsilatı”, Çorum, 29 Kasım 1933, s.2.
• “Cumhuriyetin Onuncu Yıl Dönümü Kutlama Tafsilatı”, Çorum, 29 Kasım 1933, s.3-4.
• Demirhan, Nezahat (1999), Cumhuriyetin Onuncu Yılının Türk İnkılâp Tarihindeki Yeri ve Önemi, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayını.
• Dış İşleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi, 571, 34993.138025.2. 16 Kasım 1933.
• Dış İşleri Bakanlığı Türk Diplomatik Arşivi, 534, 37076. 148803.3. 20 Aralık 1933.; 508, 44328.211656.5. 24 Ocak 1934.
• Doğaner, Yasemin, Cumhuriyet’in Onuncu Yıl Kutlamaları, Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, Sayı: 9, Yıl: 5, Şubat 2007, s.119-143.
• “Onuncu Yıl Dönümünde”, Hâkimiyet-i Milliye, 25 Eylül 1933, s.1.
• “Onuncu Yıl Marşını Millete Öğretmek İçin”, Hâkimiyet-i Milliye, 4 Ekim 1933, s.1.
• “Onuncu Yıl Posta Pulları”, Hâkimiyet-i Milliye, 17 Ekim 1933, s.3
• “Bayramda Açılacak Sergiler ve Atılacak Temeller”, Hâkimiyet-i Milliye, 25 Ekim 1933,s.1.
• “Bayram Günlerinde Radyo”, Hâkimiyet-i Milliye, 26 Ekim 1933, s.5.
• “Bayram Günlerinde Radyo”, Hâkimiyet-i Milliye, 28 Ekim 1933, s.5.
• “Bütün Dünya Türk Milletinin Bayramını Kutladı”, Hâkimiyet-i Milliye, 31 Ekim 1933, s.2.
• “Yurtta Bayram”, Hâkimiyet-i Milliye, 3 Kasım 1933, s.3.
• “Büyük Reisi Tebrik”, Hâkimiyet-i Milliye, 4 Kasım 1933, s.1.
• “CHF Halk Kürsüleri”, Hâkimiyet-i Milliye, 5 Kasım 1933, s.3.
• “Onuncu Yıl Bayramımızı Kutlayanlar”, Hâkimiyet-i Milliye, 7 Kasım 1933, s.5. İslam Ansiklopedisi, “Milli Bayram”.
• “Rehber Kitap”, Kadro, 1 Ekim 1933, s.55.
• “Memlekette Bayram Nasıl Geçti”, Milliyet, 10 Kasım 1933, s.7.
• Öztürkmen, Arzu (1996), “Milli Bayramlar: Şekli ve Hatırası I”, Toplumsal Tarih, Sayı: 28 ve 29, Nisan-Mayıs 1996, s. 29-35.
• Resmi Gazete, 23 Nisan 1341, no: 96, s. 129.
• Resmî Gazete, “Ulusal Bayram Ve Genel Tatiller Hakkında Kanun”, sayı.3017, no.2739,1 Haziran 1935, s.5262.
• Resmi Gazete, Sayı: 2437, 26.6.1933,s. 2785.
• Resmi Gazete, 22 Kasım 1933, s.3235-3236.
• Resmi Gazete, “Cumhuriyet İlanının Onuncu Yıl Dönümü Kutlama Kanunu”, no:2305, sayı 2437, 26 Haziran 1933.
• Resmi Gazete, Sayı: 2396, 9 Mayıs 1933, s.2448.
• Resmi Gazete, Sayı: 2532, 18 Ekim 1933, s.3151.
• Son Posta, 1 Haziran 1934, s.4.
• Türk Dili Gazetesi, 5 Ağustos 1938, s.1.
• Türk İdare Dergisi, Sayı: 69, Kasım 1933, s.1526-1527.
• Türk İdare Dergisi, Sayı: 66, Eylül 1933, s.1226.
• Türk İdare Dergisi, Eylül 1933, s.1328.
• TBMM Zabıt Ceridesi, Dönem: 2, Cilt: 18, Birleşim: 106, Tarih: 19.04.1341, s.166.
• “Cumhuriyetin Onuncu Yıl Dönümü”, Vakit, 16 Ekim 1933, s.9.
• “Memleketin Her Tarafında Bayrama Hazırlıklar”, Vakit, 20 Ekim 1933, s.8.
• “Türk Köylüsünün Sevinci”, Vakit, 31 Ekim 1933, s.10.
• “Memleket Dışında Büyük Bayramımız”, Vakit, 1 Kasım 1933, s.8.
• Zonguldak, Sayı: 377, 11 Eylül 1933, s.2.