MUSTAFA KEMAL ATATÜRK DÖNEMİNDE BİR MOTİVASYON KAYNAĞI OLARAK TALTİFLER

Yıl 2024, Sayı: 27, 1 - 18, 01.01.2024

Harun Aydın

https://doi.org/10.33431/belgi.1371949

Öz

Bu çalışma, Mustafa Kemal Atatürk döneminde ödül mekanizmasının kullanımını ve işlevini tarihsel bir perspektifle ele almıştır. Araştırma, Atatürk dönemi yönetiminde ödüllerin nasıl uygulandığını anlamak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Tarihsel araştırma yöntemi esas alınarak, ödül mekanizmasının şekli ve uygulama bakımından uğradığı değişiklikler ele alınmıştır. Mustafa Kemal Atatürk döneminde devlete fayda sağlayan kişilere, cinsiyet ayrımı yapılmaksızın her kesimden insana ödül verilmiştir. Cumhuriyet dönemi reform hareketlerinin toplumun geniş kesimleri tarafından kabul edilmesi için, Cumhuriyet ideolojisinin temel yapı taşlarından biri olarak kadınların meslek gruplarında daha aktif bir rol üstlenmeleri gerekliliği vurgulanmaktadır. Özellikle erken Cumhuriyet döneminde, 1932 yılında kadınların polislik mesleğine alınması ve 1935 yılında milletvekili olarak Meclise girmeleri veya pilotluk mesleğinde başarı sağlamaları bu ideolojinin bir tür ödüllendirme yöntemi olarak ön plana çıkmaktadır.
Verilen ödüller, Kırmızı Şeritli İstiklal Madalyası, Murassa Madalya, Eseri İkramiye, Takdirname, Kıdem zammı, terfi şeklinde olmuştur. Ödül mekanizması, çeşitli amaçları içermektedir. Bunlar arasında gönül okşama, takdir etme, muhalif kesimleri yanına çekme ve devlete bağlılığı artırma gibi hedefler bulunmaktadır. Ödül vermenin çok yönlü bir politika aracı olarak kullanıldığını göstermektedir. Devletlerarası ilişkilerde de ödül mekanizması, kullanılmıştır. Bu, dönemin diplomasi stratejilerinin bir parçası olarak ödül verme pratiğini içermiştir. Bu durum, uluslararası ilişkilerdeki güç dinamiklerini yansıtması açısından önemlidir. Ödüllerin nihai amaçlarından birinin de köklü dönüşümlerin yaşandığı siyasal ve sosyo-kültürel bir ortamda yapılacak inkılaplara destek ve taraftar bulmaktır. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, Ulusal Basın, araştırma ve inceleme eserler gibi güvenilir kaynaklara dayanmaktadır. Bu kaynaklar, çalışmamızın temel dayanakları olup araştırmanızın geçerliliğini destekleyen eserlerdir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye Cumhuriyeti, Mustafa Kemal Atatürk, Hediye, Ödül

Etik Beyan

Yok

Destekleyen Kurum

Yok

INCENTİVES AS A SOURCE OF MOTİVATİON İN THE PERİOD OF MUSTAFA KEMAL ATATÜRK

Öz

This study analyses the use and function of the reward mechanism from a historical perspective during the reign of Mustafa Kemal Atatürk. The research was carried out in order to understand how rewards were implemented in Atatürk's administration. Based on the historical research method, the changes that the reward mechanism has undergone in terms of its form and application have been tackled. During the period of Mustafa Kemal Atatürk, awards were given to everyone who benefited the state and to people from all strata, regardless of gender. In order for the reform movements of the Republican period to be accepted by large segments of the society, the necessity for women to assume a more active role in professional groups is emphasised as one of the basic building blocks of the Republican ideology. Especially in the early Republican period, the recruitment of women as police officers in 1932 and their entry into the Parliament as deputies in 1935 stand out as a kind of moral rewarding method of this ideology. The awards given were in the form of the Medal of Independence with Red Ribbon, Murassa (Honour) Medal, Bonus, Commendation, Seniority increase and promotion. The reward mechanism includes various objectives. Among these objectives are the following: to caress the heart, to show appreciation, to attract opposition groups to the side and to increase loyalty to the state. It shows that rewarding is used as a multifaceted policy tool. Reward mechanism has also been used in inter-state relations. This included the practice of awarding as part of the diplomatic strategies of the period. This situation is important in terms of reflecting the power dynamics in international relations. One of the ultimate aims of the awards was to find support and supporters for the reforms to be made in a political and socio-cultural environment where radical transformations were taking place. The study is based on reliable sources such as Presidency of the Republic of Türkiye Directorate of State Archives (the Republican Archive), the National Press, researched and analysed works. These sources are the cornerstones of our study and, they support the validity of our research.

Anahtar Kelimeler

Repuclis of Turkey, Mustafa Kemal Atatürk, Gift, Award

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri ve Resmi Yayınlar
• BCA. 30.18.1.2.17.1.20.
• BCA.272.0.0.1.2.41.49.7.
• BCA.272.0.0.14.76.30.5.
• BCA.272.0.0.71.32.40.8.
• BCA.30.1.0.0.1.4.15.
• BCA.30.10.0.0.194.327.19.
• BCA.30.10.0.0.194.330.11.
• BCA.30.10.0.0.195.337.10.
• BCA.30.10.0.0.196.341.1.
• BCA.30.10.0.0.197.348.22.
• BCA.30.10.0.0.197.349.8.
• BCA.30.10.0.0.197.349.9.
• BCA.30.10.0.0.248.680.11.
• BCA.30.10.0.0.82.541.2.
• BCA.30.11.1.0.101.4.20.
• BCA.30.11.1.0.86.15.17.
• BCA.30.11.3.1.0.3.4.4.
• BCA.30.18.1.1.1.16.18.
• BCA.30.18.1.1.13.22.8.
• BCA.30.18.1.1.19.34.1.
• BCA.30.18.1.1.2.33.6.
• BCA.30.18.1.1.20.52.4.
• BCA.30.18.1.1.20.52.5.
• BCA.30.18.1.1.23.19.4.
• BCA.30.18.1.1.24.26.11.
• BCA.30.18.1.1.3.29.3.
• BCA.30.18.1.1.3.34.14.
• BCA.30.18.1.1.4.41.12.
• BCA.30.18.1.1.4.45.2.
• BCA.30.18.1.1.4.49.8.
• BCA.30.18.1.1.4.52.20.
• BCA.30.18.1.1.5.20.11.
• BCA.30.18.1.1.6.47.5.
• BCA.30.18.1.1.6.50.17.
• BCA.30.18.1.1.9.25.17.
• BCA.30.18.1.2.1.32.77.18.
• BCA.30.18.1.2.1.7.4.
• BCA.30.18.1.2.1.7.5.
• BCA.30.18.1.2.10.22.15.
• BCA.30.18.1.2.12.48.14.
• BCA.30.18.1.2.13.53.12.
• BCA.30.18.1.2.16.84.20.
• BCA.30.18.1.2.3.29.6.
• BCA.30.18.1.2.30.59.6.
• BCA.30.18.1.2.32.77.18.
• BCA.30.18.1.2.33.8.15.
• BCA.30.18.1.2.37.47.17.
• BCA.30.18.1.2.4.32.9.
• BCA.30.18.1.2.4.39.11.
• BCA.30.18.1.2.41.82.4.
• BCA.30.18.1.2.46.45.13.
• BCA.30.18.1.2.46.47.4.
• BCA.30.18.1.2.55.46.6.
• BCA.30.18.1.2.55.46.6.
• BCA.30.18.1.2.84.80.4.
• BCA.30.18.1.2.84.83.13.
• BCA.30.18.1.2.27.25.13.
• BOA, BDH, K.No.2452, DN226 FN2-12a,2-13.
• BOA, HAT., 2-58-A .
• İM/T12/24/149/21/1 Belge 5.
• TBMM Zabıt Ceridesi, 18 Nisan 1935, D.5, C.2, s.103.
• TBMMZC, 13 Ocak 1921, s.286.
• TBMMZC, 1926, s.422.
• Süreli Yayınlar
• Akşam, 9 Kasım 1929, S.3978, s.3.
• Akşam Gazetesi, “Kadınlar Polis Olabilecek”, 18 Aralık 1931, S.4738.
• Akşam, 11 Eylül 1934, S.5720, s.1.
• Akşam, “Adliye Vekaleti Çok Çocuklu Hakimlere Yardım İçin Bir Kanun Hazırladı”, 8 Haziran 1937,S.6695, s.1.
• Akşam, 7 Haziran 1938, S.7054, s.2.
• Birlik, 29 Mayıs 1937, S. 1013, s.1. Cumhuriyet, 5 Şubat 1929, S.1706, s.2.
• Cumhuriyet, 19 Nisan 1935, S.3923, s.3.
• Haber, 4 Eylül 1934, S.845, s.2.
• Hâkimiyeti Milliye, 13 Eylül 1922, s.4.
• Hâkimiyeti Milliye, 29 Ekim 1930, S.3340, s.2.
• Hâkimiyeti Milliye, 21 Haziran 1931, S.3465, s.1.
• Resmi Gazete, 4 Nisan 1921, S.9, s. 3.
• Resmi Gazete, 22 Mart 1926, S.328.
• Resmi Gazete, 25 Mayıs 1926, S.381, s.1463.
• Resmi Gazete, 13 Mayıs 1928, S.887.
• Resmi Gazete, 2 Aralık 1928, S. 1055, s.6170.
• Resmi Gazete, 8 Aralık 1929, S.1365, s.8565.
• Resmi Gazete, 13 Şubat 1930, S.1423, s.8711.
• Resmi Gazete, 6 Mayıs 1930, S.1489, s.8903.
• Resmi Gazete, 1 Aralık 1931,S.1964, s.1022.
• Resmi Gazete, 14 Mayıs 1932, S.2097, s.1415-1416.
• Resmi Gazete, 29 Haziran 1937, S.3643, s.8407-8408.
• Milliyet, 15 Şubat 1933, S.2520, s.3.
• Son Posta, 26 Temmuz 1933, S. 1078, s.2.
• Son Posta, 10 Kasım 1930, S.106, s.4.
• Türk Yurdu (Birinci Seri), 15 Eylül 1332, C. XI, S.14, İstanbul, s.3173-3174.
• Vakit, 25 Aralık 1932, S. 5375, s.2.
• Vakit, 24 Ocak 1934, S.4686, s.1.
• Vakit, 4 Eylül 1934, S.5984, s.2.
• Yeni Asır, 11 Şubat 1935, S.8861, s.7.
• Yeni Asır, 10 Mart 1936, S.9185, s.2.
• 3.Kitap Makale ve Tezler
• Çalışlar, İzzettin (2009), Org. İzzettin Çalışlar’ın Anılarıyla Gün Gün Saat Saat İstiklâl Harbi’nde Batı Cephesi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Çekim, Meryem, Kaya Doğanay, Fatma (2023), “Teşvikten Tebriğe: Sultan II. Abdülhamid’in Ulema Taltifleri”, Journal Of History School, S. 62, s.214-236.
• Çevik, Zeki (2022) “I. TBMM’de Sakarya Meydan Muharebesi’ne Katılanlara Verilen Ödüller: Görüşme ve Değerlendirmeler”, Sakarya Meydan Muharebesi’nin 100. Yılı: 1921 Yılının Askeri ve Siyasi Gelişmeleri Uluslararası Sempozyumu (11-12 Eylül 2021), Ankara.
• Çoker, Fahrettin (1994), Türk Parlamento Tarihi, Milli Mücadele ve TBMM I. Dönem 1919-1923, C.III, Ankara, TBMM Vakfı Yayınları.
• Devellioğlu, Ferit (2004), “Taltîf”, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügât, Aydın Kitabevi, Ankara.
• Göktepe, Cihat (2003), “İstiklal Madalyası Alan Karslılar (İstiklal Madalyası Kayıt Defterine Göre)”, Atatürk Dergisi, C.3, S.4,s. 91-98.
• Gündüz, Mehmet (2011), “Hacı Bedir Ağa’nın Milli Mücadeledeki Rolü ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’ndeki Faaliyetleri, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, S.35, s.415-448.
• İlyas, Ahmet (2014), Türkiye’de Aşiret-siyaset İlişkisi ( 1923-1973), Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Anabilimdalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erzurum.
• Önsöz, Ayşegül, Yapı Kredi Vedat Nedim Tör Müzesi Koleksiyonu’nda Yer Alan Altın ve Gümüş Madalyalar, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2004.
• Özdemir, Nuray (2018), “Cumhuriyet Döneminde Yurttaşlık Bilinci artırmaya Yönelik Verilen Madalyalar”, XVIII. Türk Tarih Kongresi, C.VII, Ankara, s. 523-544.
• Semiz, Yaşar (2010), “1923-1950 Döneminde Türkiye’de Nüfusu Artırma Gayretleri ve Mecburi Evlendirme Kanunu (Bekârlık Vergisi)”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, s.423-469.
• Şahin, İlhan (2009), “Sancak”, TDVİA, TDV Yayınları, İstanbul.
• Şemseddin Sami (2007), Kâmûs-ı Türkî, Murassa, Çağrı Yayınları, İstanbul.
• Türk Dil Kurumu (2002), “Taltîf”, Türkçe Sözlük, II, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2002, s. 2126.
• 4.Dijital Kaynaklar
• https://www.ismetinonu.org.tr/ismet-inonunun-osmanli-doneminde-aldigi-madalya-ve-nisanlar/ Erişim Tarihi: 05.08.2023.