Doktorların Uyku, İş Yaşam ve Diyet Kalitelerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 60 - 73, 30.04.2024

Başak Zeynep Nursal Esen Yeşil

Öz

Amaç: Bu çalışma doktorların uyku, iş yaşam ve diyet kalitelerini değerlendirmek ve arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmak amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Çalışmaya, Eylül - Kasım 2022 tarihleri arasında Başkent Üniversitesi Ankara Hastanesinde görev yapan 159 hekim (86 kadın, 73 erkek) dahil edilmiştir. Çalışma verileri yüz yüze görüşme tekniği kullanılarak toplanmıştır. Anket formu ile doktorların sosyo-demografik özellikleri sorgulanmıştır. Ayrıca bireylerden 24 saatlik hatırlatma yöntemiyle besin tüketim kaydı alınmıştır. Doktorların uyku kalitesini değerlendirmek için Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi (PUKİ), iş yaşam kalitesini değerlendirmek için iş Yaşam Kalitesi Ölçeği (İYKÖ) uygulanmış ve Uluslar Arası Diyet Kalitesi (DKİ-U) ile saptanmıştır.
Bulgular: Çalışmaya 86 (% 54,1) kadın, 73 (%45,9) erkek olmak üzere toplam 159 hekim katılmıştır. Hekimlerin yaş ortalamaları 35,0±9,98 yıldır. Erkek ve kadın hekimlerin PUKİ puanı sırasıyla; 5,0±2,79 ve 6,7±3,48 olarak saptanmıştır. Kadınların uyku kalitesi puanı erkeklere göre daha yüksek bulunmuştur (p<0,05). Hekimlerin diyet kalitesi arttıkça uyku kalitelerinin de arttığı saptanmıştır (p<0,05). Hekimlerin iş yaşam kalitesi ölçeği (İYKÖ) puanlarına göre erkek ve kadın hekimlerin İYKÖ puanı sırasıyla; 63,9±14,18 ve 69,6±15,26 olarak belirlenmiştir (p<0,05). İYKÖ‟nin uyku kalitesi ile arasında negatif; yaş ile arasında pozitif ilişki bulunmuştur (p<0,05). Hekimlerin yaşı arttıkça uyku ve iş yaşam kalitelerinin arttığı saptanmıştır (p<0,05).
Sonuç: Hekimlerin diyet kalitesinin uyku kalitelerini etkilediği belirlenmiştir. İYKÖ‟nin uyku kalitesi ile arasında negatif; yaş ile arasında pozitif ilişki saptanmıştır. Hekimlerin yaşı arttıkça iş kalitelerinin arttığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Diyet kalitesi, doktor, iş yaşam kalitesi, uyku kalitesi

Kaynakça

• Agargün, M.Y, Kara H, Anlar O. (1996). ‘’Pittsburgh Uyku Kalite İndeksinin Geçerliliği ve Güvenirliği’’, Türk Psikiyatri Dergisi, 7: 107-115.
• Akar, H.,Üstüner, M. .İş. (2017) .Yaşam Kalitesi Ölçeğinin Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (2) , 159-176 . DOI: 10.17679/inuefd.302675.
• Alkhulaifi F, Darkoh C.(2022). Meal Timing, Meal Frequency and Metabolic Syndrome. Nutrients. 2 Apr 21;14(9):1719. doi: 10.3390/nu14091719. PMID: 35565686; PMCID: PMC9102985.
• Avcı, K. , Pala K. (2004).Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesinde Çalışan Araştırma Görevlisi ve Uzman Doktorların Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 30(2): 81-85. Baysal, A.(2009). Beslenme, Hatiboğlu Yayınları, Ankara.
• Buysse, D.,Reynolds C., Monk T, Berman SR, Kupfer DJ. (1989).The Pittsburgh Sleep Quality İndex: A New İnstrument For Psychiatric Practice And Research. Psychiatry Res 28:193-213.
• Cappuccio, FP, Taggart FM, Kandala NB, Currie A, Peile E, Stranges S, Miller MA.(2008).“Meta-analysis of short sleep duration and obesity in children and adults’’, Sleep, 31(5): 619-626.
• De Rocha MCP, De Martino MMF.(2010). Stress And Sleep Quality Of Nurses Working Different Hospital Shifts. RevEscEnfermUSP 44(2):279-85.
• Easton S, Van Laar D.(2012). User Manuel forTheWork-RelatedQuality of Life Scale, University of Portsmouth, Portsmouth, United Kingdom, 1-53.
• Engin E, Özgür G.Yoğun. (2004). bakım hemşirelerinin uyku düzen özelliklerinin iş doyumu ile ilişkisi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 20(2): 45-55.
• Erginer A.(2003). İş yaşamının niteliği yönetimde çağdaş yaklaşımlar. (2. bs). Ankara: Anı Yayıncılık.,
• Ertekin Ş., Doğan O.(1999).Hastanede yatan hastalarda uyku kalitesinin değerlendirilmesi. VII. Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı. Erzurum, 222-227.
• Gong Y, Han T, Chen W, Dib HH, Yang G, Zhuang R, et al. (2014) .Prevalence of anxiety and depressive symptoms and related risk factors among physicians in China: a cross-sectional study. Harper DM, editor. PLoSOne. 9:e103242.
• Guyton A, Hall J. (2001).Tıbbi Fizyoloji. In: 2001st ed. Yüce&Nobel Tıp.
• Güçlü A.,Kurşun Ş.(2018). Cerrahi Kliniklerinde Çalışan Hemşirelerin İş Yaşam Kalitesi Ve İlişkili Faktörler, FNJN Florence Nightingale Journal Of Nursing 26(3): 187-197
• Güllü Z, İtı̇l O, Öztura İ, et al.(2002). Kronik obstrüktif akciğer hastalığı ve obstrüktif uyku apnesendromu birlikteliği (Overlapsendromu). Toraks Dergisi. 3(2):161-167.
• Holmbäck I.,Ericson U., Gullberg B., Wirfält E. (2010).A higheatingfrequency is associatedwith an overallHealthy life style in middle-aged men andwomenandreducedlikelihood of general andcentralobesity in men. Br. J. Nutr. 104:1065–1073.doi: 10.1017/S0007114510001753.
• Howard SK, Gaba DM, Rosekind MR, Zarcone VP.(2002). The Risk andImplications of ExcessiveDay time Sleepiness in ResidentPhysicians. AcademicMedicine. 77(10):1019-1025.
• Karagözlü, S., Çabuk S., Tahta Y, Temel F.(2007). Hastanede yatan yetişkin hastaların uykusunu etkileyen bazı faktörler. Toraks Dergisi, 8(4):234-240.
• Kaya, G. (2022).Edirne Uzunköprü Devlet Hastanesinde vardiyalı ve vardiyasız çalışan sağlık personellerinin uyku düzeni ve kalitesi ile sağlıklı yeme indeks (SYİ) skoru arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi).Edirne: Trakya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Kim, S.,Haines PS, Siega-Riz AM, Popkin BM.(2003). The diet quality index international (DQI-I) provides an effective tool for cross national comparison of diet quality as illustrated by China and the United States. J Nutr. 133(11):3476-8.
• Kılıç, R. ve Keklik, B.(2012). Sağlık çalışanlarında iş yaşam kalitesi ve motivasyona etkisi üzerine bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi, İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(14), 147– 158.
• Miller, P. E.,Mitchell, D. C., Harala, P. L., Pettit, J. M., Smiciklas-Wright, H., Hartman.. Development andevaluation of a method for calculating the Healthy Eating Index-2005 using the Nutrition Data System for Research. Public health nutrition, 2011;14 (2), pp. 306-313.
• Nursing.(2004).Sweet dreams:understanding circadianrhythms.Nursin 34,10-10.
• Önler E. ve Yılmaz A.(2008). Cerrahi Birimlerde Yatan Hastalarda Uyku Kalitesi. İstanbul Üniversitesi Hemşirelik Dergisi. 16(62):114-121.
• Özçelik, A.(2000).Sağlık personelinin beslenme alışkanlıkları üzerine bir araştırma. Gıda, 25(2), 93-99,
• Royuela V., Lopez-Tamay, J., &Surinach J.(2009). Results of a quality of work life ındex in Spain. A comparison of surveyResultsandaggregatesocialindicators. SocialIndicators Research,90(2), 225–241.
• Rodriguez-Monforte M.,Sánchez E., Barrio F., Costa B., Flores-Mateo G. (2017).Metabolic syndrome and dietary patterns: A systematic reviewand meta-analysis of observationa lstudies. Eur.J.Nutr. 56:925–947.doi: 10.1007/s00394-016-1305-y.
• T.L. Rangel, T. Saul, R. Bindler, J.K. Roney, R.A. Penders, R. Faulkner, L. Miller, M.Sperry, L. James, M.L. Wilson.(2023).Exercise, diet, and sleep habits of Nurses Working full-time during the COVID-19 pandemic: An observational study, Applied Nursing Research, Volume 69, 151665.