Üstün Yeteneği Tanılamaya Yönelik Alternatif Bir Model Önerisi

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 14, 287 - 299, 31.12.2023

Şule Demirel Dingeç

Öz

Üstün yeteneği tanılamak için zekâ testlerinin, başarı testlerinin, yetenek testlerinin yanı sıra ürün dosyalarının, proje ürünlerinin, dereceleme ölçeklerinin de kullanılması söz konusudur. Her birinin farklı güçlü ve zayıf yönleri bulunmaktadır. Bu çalışmada üstün yeteneklileri doğru şekilde tanılayabilmek için alternatif bir model önerilmiştir. Bu modelden tüm üstün yeteneklilere yönelik kullanılabileceği gibi özellikle dezavantajlı durum yaşayan bireylerde yararlanılabilir. Önerilen model Gagne’nin (2003, 2009) Ayrımsal Üstün Zekâ Üstün Yetenek Modeli ile dinamik değerlendirmeler yaklaşımlarını temel alarak hazırlanmıştır. Modelde potansiyeli belirleme, öğrenme-öğretme, son değerlendirme ve karar alma olmak üzere dört hipotetik aşama bulunmaktadır. Çalışmada modelin kuramsal kısmı paylaşıldıktan sonra aşamaların nasıl gerçekleştirilebileceği açıklanmış, ardından güçlü ve zayıf yönleri tartışmalı bir şekilde ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

üstün yetenek, tanılama, dinamik değerlendirme

Kaynakça

• Al-Hroub, A. (2013). Dynamic assessment applied to preschool children with learning difficulties. Procedia – Social and Behavioral Sciences, (2)1, 63-73. doi: 10.1016/j.sbspro.2014.01.169
• Bolig, E.E.& Day, D.J.(1993). Dynamic assessment and giftedness: The promise of assessing training responsiveness. Roeper Review, 16(2), 110-113.
• Borland, J. H. & Wright, L. (1994). Identifying young,potentially gifted, economically disadvantaged students. Gifted Child Quarterly, 38(4), 164-171.
• Brody, N. (2000). History of theories and measurement of intelligence. In R. J. Sternberg (Ed.). Handbook of intelligence (pp. 16-34). Cambridge University Press.
• Chaffey, G.W., Bailey, S.B.&Vine, K.W.(2003). Identifying high academic potential in Australian aboriginal children using dynamic testing. The Australasian Journal of Gifted Education, 12 (1), 42-55.
• Chessman, A. (2006). Identification of students from culturally diverse backgrounds: Coolabah Dynamic Assessment Model. New South Wales (CDAM).
• Csikszentmihalyi, M. (1990). Flow: The psychology of optimal experience. Harper Collins
• Douglas, D.(2004). Self-advocacy: encouraging students to become partners in differentiation. Roeper Review, 26(4), 223-228.
• Gagn, F. (2003). Transforming gifts into talents: The DMGT as a developmental theory. In N. Colangelo & G.A.Davis (Eds.), Handbook of gifted education (3rd ed.) (pp. 60-74). Allyn and Bacon.
• Gagn, F. (2004). Transforming gifts into talents: the DMGT as a developmental theory.High Ability Studies, 15(2), 119–147.