GEODESIGN PERSPEKTİFİNDEN DİRENÇLİ ŞEHİRLER: ŞANLIURFA İLİ ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 4, 146 - 167, 31.07.2023

Fred Ernst İbrahim Yenigün

Öz

Sanayi devrimi sonrası toplumlar, başlangıçta kentsel yaşamı zorunlu kabullenmiş sonraları ise modern yaşamın sunduklarıyla vazgeçilmez olarak görmüşlerdir. Ancak yaşam modelindeki bu hızlı değişim, bazı aksaklıkları ve olumsuzlukları da beraberinde getirmiştir. İnsanoğlunun sahip olduğu en güçlü yönlerden olan adaptasyon kabiliyeti, geçiş sürecindeki bu negatif etkileri en aza indirse de pek çok tehdide engel olamamıştır. Hali hazırda yaşanan ve yakın gelecekte boyutlarını daha da genişletecek olan riskler, gelecek adına bazı planlamaların yapılmasını zorunlu kılmıştır. Özellikle plansız yerleşimlerde daha yoğun olarak yaşanan deprem ve sel gibi afetlerin doğurduğu sonuçlar, bu zorunluluğun en büyük gerekçelerini teşkil etmiştir. Yakın tarihte Şanlıurfa ilinde yaşanan yüzyılın depremi ve şiddetli sel baskınları, yıkıcı etkileriyle söz konusu gereksinimin en güncel delillerini tüm dünya kamuoyuna acı bir şekilde göstermiştir. Yaşanan felaketlere bağlı 50.000’in üzerinde can kaybı olmuş, yaklaşık 200.000 konut yıkılmıştır. Bu durum, özellikle kentsel planlama/dönüşüm kavramlarını yeniden gündeme getirmiş, daha ağır bilançoların oluşmaması adına karar vericilerin hayati öncelikleri arasına alınmıştır. Bu kapsamdaki güncel ve çözümcül yaklaşımlardan olan “Geodesign”, şehirleri daha dirençli kılacak önemli bir bakış açısı olarak ele alınmıştır. Tüm bu gerekçelerden hareketle çalışmada; Şanlıurfa’da, Geomatik odaklı şehir planlamasındaki mevcut durum ve farklı Geodesign projeleri çerçevesinde bölgeye nasıl uygulandığı araştırılmış ve yeni araştırmalara yön vermesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Geodesign, Kentsel Planlama-Dönüşüm, Deprem, Sel, Şanlıurfa

Kaynakça

• Akpınar, A. (2014). “Peyzaj tasarımında yeni bir süreç: GeoTasarım”. SDÜ Orman Fakültesi Dergisi. 15: 189-195.
• Arciniegas, G., Šileryté, R., Dąbrowski, M., Wandl, A., Dukai, B., Bohnet, M., and Gutsche, J.-M. (2019). “A Geodesign Decision Support Environment for Integrating Management of Resource Flows in Spatial Planning”. Urban Planning (ISSN: 2183–7635) 2019, Volume 4, Issue 3, Pages 32–51 DOI: 10.17645/up.v4i3.2173
• Ballal, H. (2015). “Collaborative planning with digital design synthesis”. Doctoral dissertation. University College London.
• BBC NEWS Türkçe (2023). Şanlıurfa ve Adıyaman’da sel felaketi: Can kaybı 20’ye yükseldi. 15.3.2023. https://www.bbc.com/turkce/articles/c2j7kjj4r49o cles/c2j7kjj4r49o.
• Campagn, M., Steinitz, C., Di Cesare, E.A., Cocco, C., Ballal, H., Canfield, T. (2016). “Collaboration in planning: The Geodesign approach”. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, 35: 55–72.
• Debnath, R.; Pettit, C.; Leao, S.Z. (2022). Geodesign Approaches to City Resilience Planning: A Systematic Review. Sustainability 14, 938. https://doi.org/10.3390/su14020938
• Ellen Soward1and Jianling Li, (2021). “ArcGIS Urban: an application for planassessment”. Computational Urban Science (2021) 1:15, pp. 1 – 10, https://doi.org/10.1007/s43762-021-00016-9
• Ernst FB, Erdoğan S, Yılmaz M, Ulukavak M, Şenol Hİ, Memduhoğlu A, Çullu MA. “Geodesign for Urban Planning: A Case Study from Harran University’s Campus Master Plan”. International Journal of Environmental Trends (IJENT). 17-30, 3(1), (2019). ISSN: 2602-4160.
• Ernst, B., F. & Çullu, A., M. & Benek, S. & Siverekli, E. & Erdoğan, S. & Aydemir, A. & Yenigün, İ. & Memduhoğlu, A. & Karabulut, İ., A. & Yıldırım, A., Ö. & Karagöz, M. G. (2020). “Design of Development Scenarios for Şanlıurfa Region Based on Geodesign”. GSI Journals Serie C: Advancements.
• Ernst, F.B., Çullu, M. A., Benek, S., Siverekli, E., Erdoğan, S., Aydemir, A., Yenigün, İ., Memduhoğlu, A., Karabulut, A. İ., Yıldırım, Ö. A., Karagöz, G. M. (2021). DESIGN OF DEVELOPMENT SCENARIOS FOR ŞANLIURFA REGION BASED ON GEODESIGN in Tom Fisher, Brian Orland, Carl Steinitz (Ed.), IGC Book: The International Geodesign Collaboration Changing Geography by Design. Redlands. CA, ESRI Press.
• ESRI. (2020b). What is ArcGIS Urban? Accessed 6 Oct 2020 fromhttps://doc.arcgis.com/en/urban/get-started/get-started-what-is-urban.htm
• Fisher, F. (2001a). “Building bridges between citizens and local governments to work more effectively together through participatory planning”. Part I Concept and strategies. UN-HABITAT, 140 pp.
• Fisher, F. (2001b). “Building bridges between citizens and local governments to work more effectively together through participatory planning”. Part II. Toolkit. UNHABITAT, 83 pp.
• Halvorsen, K. E. (2001). “Assessing public participation techniques for comfort, convenience, satisfaction, and deliberation”. Environmental Management. 28(2), pp. 179–186. Doi: 10.1007/s002670010216.
• Harris, B. & Batty, M. (1993). “Locational Models, Geographic Information and Planning Support Systems”. Journal of Planning, Education and Research. 12 (1993), pp. 184-198. Doi: 10.1177/0739456X9301200302.
• Hawkings, J. & Dawkins, R. (2021). “A Thousand Brains: A New Theory of Intelligence”. Basic Books.
• Healey, P. (1997). Collaborative Planning. Shaping Places in Fragmented Societies. Hampshire: McMillan Press Limited.
• Innes, J. & Booher, D. E. (2004). “Reframing public participation: strategies for the 21st century”. Planning Theory & Practice. 5(4), pp. 419–436. Doi: 10.1080/1464935042000293170.
• International research activities by Small and Medium-sized Enterprises IraSME, 2022, WHAT IS IRASME? https:// ira-sme.net
• Kelly, T., (2021). “Chapter 35 CityEngine: An Introduction to Rule-Based Modeling”. In: W. Shi et al. (eds.), Urban Informatics, The Urban Book Series, https://doi.org/10.1007/978-981-15-8983-6_35
• Kim, M. (2017). “Teaching Coastal Resilience Using Geodesign: A Study of Virginia Beach”. Journal of Digital Landscape Architecture. 2. 279-286.
• Kingston, R. (2007). “Public participation in local policy decision-making: the role of web-based mapping”. The Cartographic Journal. 44(2), 138–144. Doi: 10.1179/000870407X213459.
• Klostermann, R.E. (1997). “Planning Support Systems: A New Perspective on Computer-aided Planning”. Journal of Planning, Education and Research. 17 (1), 45-54.
• Kommunalinfo Mannheim (2017). “Der soziale Wohnungsbau in der Bundesrepublik Deutschland seit 1945 – eine Chronologie”. Der soziale Wohnungsbau in der Bundesrepublik Deutschland seit 1945 – eine Chronologie – Kommunalinfo Mannheim (kommunalinfo-mannheim.de)
• Moura, A. C. M. and Vieira, F. C. D. V. and Morais, C. F. D. (2021). “Geodesign as a support for proposing actions to fulfil the Sustainable Development Goals. Proceedings of the International Cartographic Association, 4, 2021”. 30th International Cartographic Conference (ICC 2021), 14–18 December 2021, Florence, Italy. This contribution underwent single-blind peer review based on submitted abstracts. https://doi.org/10.5194/ica-proc-4-75-2021
• Moura, A.C., Marino, T., Ballal, H., Ribeiro, S., Motta, S. (2016). “Interoperability and visualization as a support for mental maps to face differences in scale in Brazilian Geodesign processes”. Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna. 35, 89–102.
• Nedjeljko, F. (2011). “Public Participation Geographic Information Systems”. Kartografija i Geoinformacije. 10(15). 178.
• Nyerges T, Ballal H, Steinitz C, Canfield T, Roderick M, Ritzman J, Thanatemaneerat W (2016). “Geodesign Dynamics for Sustainable Urban Watershed Development”. Sustainable Cities and Society. 3(25), 13-24. https://doi.org/10.1016/j.scs.2016.04.016
• Pettit, C. J., Cartwright, W., Berry, M. (2006). GEOGRAPHICAL VISUALIZATION: A PARTICIPATORY PLANNING SUPPORT TOOL FOR IMAGINING LANDSCAPE FUTURES. APPLIED GIS, 2 (3), Victoria, Australia: MONASH UNIVERSITY EPRESS, Clayton 3800.
• Rivero, R.; Smith, A.; Ballal, H.; Steinitz, C. (2015). Promoting Collaborative Geodesign in a Multidisciplinary and Multiscale Environment. Coastal Georgia 2050, USA. In: Peer reviewed proceedings of Digital Landscape Architecture 2015 at Anhalt University of Applied Sciences. Berlin: Wichmann, pp. 42–58. Retrieved July 21, 2020 from http://gispoint.de/fileadmin/user_upload/paper_gis_open/53755 5005.pdf
• Steinitz, C. A. (2012). “Framework for Geodesign”. Redlands, CA; ESRI Press. Sunesson, K., Allwood, C.M., Paulin, D., Heldal, I., Roupé, M., Johansson, M.,
• Westerdahl, B. (2008). “Virtual Reality As a New Tool in the City Planning Process”, Tsinghua Science & Technology, Volume 13, Supplement 1, 2008, pp. 255-260, https://doi.org/10.1016/S1007-0214(08)70158-5.
• The Sun (2023). 7.8 Magnitude earthquake causes building to collapse in Şanlıurfa, Turkey. https://www.youtube.com/watch?v=VuPVUvyHEw4
• UNFPA (2007). “State of World Population 2007, Unleashing the Potential of Urban Growth”. State of World Population 2007 (unfpa.org)
• URL 1 https://www.internethaber.com/sanliurfa-ve-adiyamani-repremden-sonrasel-vurdu-olu-sayisi-artiyor-son-gelismeler-2292926h.htm (Erişim tarihi: 27.04.2023)
• Yeh, A.G.O. (1999). “Urban Planning and GIS”. In Longley, P.A., Goodchild, M., Maguire, D. & Rhind, D. (Eds.), Geographical Information Systems: Principles, Techniques, Applications, and Management. Second Edition (pp. 877-888). New York: John Wiley.