İngiltere’de İslâmî Yargı Kurumları

Yıl 2023, Sayı: 5, 144 - 160, 30.12.2023

Hakan Aydın

https://doi.org/10.61216/darulhadisdergisi.1350096

Öz

İslâm toplumunun adil yapısını gözler önüne seren en önemli faktörlerden birisi olan “fıkıh”, aynı zamanda “İslam hukuku” diye de ifade edilmektedir. Normal şartlarda fıkıh ve hukuk kavramları arasında çok yakın bir ilişki bulunmakla birlikte hukuk, fıkıhtan daha dar bir anlama sahiptir. Bunun en temelinde ise hukukun ahlak ve ibadetlerle ilgili konularla bir bağlantısının bulunmuyor olması yatmaktadır. Fakat İslam hukuku kavramı ibadetlerle ilgili konularla yakından ilgilidir. Çağın gereklilikleri neticesinde İslâm hukuku aile hukuku, şahıs hukuku, eşya hukuku, borçlar hukuku, ceza hukuku ve anayasa hukuku şeklinde birçok farklı dala ayrılmıştır. 20. Yüzyılın ortalarına kadar bazı devletlerde İslam hukuku bir bütün şeklinde yürürlükte kalmaya devam etmiştir. Fakat daha sonraları birçok ülke bundan vazgeçmiş, sadece kısmî anlamda İslâm hukukunun yürürlükte kalmasına müsaade etmişlerdir. Yürürlükte kalan İslâm hukuku alanlarının başında da “aile hukuku” ve “miras hukuku” konuları gelmektedir. Bizim bu çalışmamız, Birleşik Krallık ülkelerinde uzun yıllardan beri varlığını devam ettiren İslâmî yargı kurumları hakkında detaylı bilgi sunmayı amaçlamaktadır. Günümüzde Birleşik Krallık sınırları içerisinde Müslümanların hukukî problemlerini çözüme kavuşturmak için başvurabileceği temelde iki farklı kurum bulunmaktadır. Bu kurumlar “Şeriat Konseyleri” ve “İslâm Tahkim Mahkemeleri” dir.

Anahtar Kelimeler

Fıkıh, İslam Hukuku, Konsey, Mahkeme, Tahkim

Limits/Functions of Islamic Judicial Institutions in the UK

Öz

"Fiqh", which is one of the most important factors revealing the fair structure of Islamic society, is also expressed as "Islamic law". Although there is a very close relationship between the concepts of fiqh and law under normal conditions, law has a narrower meaning than fiqh. At the bottom of this is the fact that the law has no connection with the issues related to morality and worship. However, the concept of Islamic law is closely related to matters related to worship. As a result of the necessities of the age, Islamic law has been divided into many different branches such as family law, personal law, property law, law of obligations, criminal law and constitutional law. Until the middle of the 20th century, Islamic law remained in force in some states as a whole. But later on, many countries gave up on this and only partially allowed Islamic law to remain in force. “Family law” and “inheritance law” are the leading areas of Islamic law that remain in force. Our study aims to provide detailed information about the Islamic judicial institutions that have existed in the UK countries for many years. Today, within the borders of the United Kingdom, there are basically two different institutions that Muslims can apply to solve their legal problems. These institutions are “Sharia Councils” and “Islamic Arbitration Courts”.

Anahtar Kelimeler

Fıkq, Islamic Law, Council, Court, Abritration

Kaynakça

• Abdüsselâm eş-Şeyhî, Sâlim. Nazariyyetü’l-kazâi’ş-şerʻî hârice diyâri’l-İslâm te’sîlen ve tenzîlen (Tatbîkât alâ baʻzı ahkâmi’t-tefrîki’l-kazâî fî Britanya). Meclisü’l-Avrubî li’l-iftâi ve’l-buhûs, ts.
• Ak, Ayhan. İslâm Kamu Hukuku. Samsun: Üniversite Yayınları, 2020.
• Ali Himmet Berki, İslam Şeriatinde Kaza (Ankara: Yargıçoğlu Matbaası, 1962).
• Coste, Abel Alex. “Muslim Arbitration Tribunal and Sharia Courts – Objectives and legal jurisdiction within England and Canada”.
• Gözler, Kemal. Hukuka Giriş. Bursa: Ekin Basın Yayın Dağıtım, 2017.
• Gözler, Kemal. Hukukun Temel Kavramları. Bursa: Ekin Basın Yayın Dağıtım, 2022.
• Hayreddin Karaman, Mukayeseli İslâm Hukuku (İstanbul: İz Yayıncılık, 2016), 3.
• https://www.bbc.com/arabic/worldnews/2012/01/120115_british_muslims_sharia (BBC Arabî, 16 Ocak 2012.)
• https://www.civitas.org.uk/press/sharia-courts-should-not-be-recognised-under-the-arbitration-act (Erişim 17 Ekim 2023.)
• https://www.economist.com/international/2010/10/14/whose-law-counts-most (4 Haziran 2023.)
• https://en.wikipedia.org/wiki/Council (3 Haziran 2023.)
• https://iceurope.org/business-islamic-finance/business/ (4 Haziran 2023.)
• https://www.insamer.com/tr/avrupada-muslumanlar-goc-dalgalari-yerlesikler-ve-azinlik-bilinci-uzerine_2280.html (31 Mayıs 2023.
• https://www.insamer.com/tr/birlesik-krallik-ve-muslumanlar_1671.html (31 Mayıs 2023.)
• https://www.insamer.com/tr/ulke-profili-ingiltere/ (3 Haziran 2023.)
• https://www.islamic-sharia.org/aboutus/ (4 Haziran 2023.)
• https://www.shariahcouncil.org/ (4 Haziran 2023.)
• http://www.matribunal.com/history.php (22 Mayıs 2023.)
• https://www.theguardian.com/uk/2010/mar/14/non-muslims-sharia-law-uk (4 Haziran 2023.)
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Diyubendi (3 Haziran 2023.)
• Mehmet Erdoğan. Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğu. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2016.
• Mustafa Ertürk, Arabuluculuk Sözleşmesi (Kırıkkale Üniversitesi: Kırıkkale Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2019), 8.
• Odorisio, Emanuele. “The Müslim Arbıtration Trinubal (MAT)”. Comparative Law Review 11/1 (2010).
• Oruç, Cemil. “İngiltere’de Okul Öncesi ve İlköğretim Okullarında Resmî Din Eğitimi: ‘Müslüman Okulu’ Örneği”. Talim Dergisi 1/1 (2017), 55-87.
• Uğur Pektaş, “Hechter’in İç Sömürgecilik Kuramı ve Bangladeş’in Bağımsızlık Süreci: Çevre’nin Ulusal Kimlik İnşası”, The Turkish Yearbook of International Relations 49 (2018), 152.
• Uddin, Muhammad Nezam. Bangladeş Medeni Hukukunun Gelişimi ve İslam Hukuku Açısından Değerlendirilmesi. Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
• Ülker, İbrahim. “Türkiye’de Tahkimde İslam Hukuku Kuralları Uygulanabilir Mi?” Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 28/3 (2020), 1083-1110.
• Yargı, Mehmet Ali. “Nazariyyetü’l-kazâi’ş-şerʻî hârice diyâri’l-İslâm te’sîlen ve tenzîlen (Tatbîkât alâ baʻzı ahkâmi’t-tefrîki’l-kazâî fî Britanya)”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/12 (2020).
• Yıldırım, Mustafa. “Tahkîm”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C. 39. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Yılmaz Elif, “Uzlaşma Müessesinin Hukuki Niteliği ve Temel Vergilendirme İlkeleri Açısından Değerlendirilmesi”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 8/1-2 (2009), 322.
• Yvonne, Prief. “Muslim Legal Practice in the United Kingdom: the Muslim Arbitration Tribunal”. Legal Pluralism in Muslim Contexts. Boston, 2019.
• Zülfiye Zeynep Bakır, “Birleşik Krallık ve Müslümanlar”, İhh İnsani ve Sosyal Araştırmalar Merkezi, (2018), 16.