Frauds in Food and the Effect on Islamic Law

Yıl 2023, Sayı: 5, 1 - 21, 30.12.2023

Mustafa Boran

https://doi.org/10.61216/darulhadisdergisi.1390991

Öz

There are some frauds in food. They are mostly defined as imitation and adulteration. The religion of Islam gives great importance to halal earnings, truth and honesty, and demands the protection of values such as life, property, mind, generation and religion. Those who cheat is condemned in the verse. Our Prophet (Phub) also said that, "He who deceives us is not one of us". For this reason, cheating is not permissible, it is considered haram (unlawful). Some of the frauds can make halal food haram. Some make it suspicious. Cheating in food also threatens human health. Some tricks can be deadly. The fiqh (Islamic Law) provision of consuming fraudulent foods can be determined according to their health effects. Those who buy fraudulent goods is deceived. There is defect in the goods they buy; the quality of the goods is not suitable. The customer has the right to terminate the contract due to the right of option in the sense of his qualification and discretion. Penalties such as exposure, fines and imprisonment may be applied to prevent fraud acts. Fraud in food is increasing day by day due to reasons such as the development of technology, the emergence of problems in food on a global scale, and the increase in prices. In this study, it is aimed to raise awareness in terms of health as well as religion by drawing attention to food fraud. The effects of halal and haram have been tried to be analysed by examining the documents regarding fraud in food.

Anahtar Kelimeler

Fiqh, law, food, imitation, adulteration

Gıdalarda Yapılan Hileler ve Fıkhî Hükme Etkisi

Öz

Gıdalarda yapılan birtakım hileler vardır. Bu hileler daha çok taklit ve tağşiş terimleriyle ifade edilmektedir. İslam dini helal kazanca, doğruluğa, dürüstlüğe büyük önem vermiş, can, mal, akıl, nesil ve din gibi değerlerin korunmasını istemiştir. Hile yapanlar ayeti kerimelerde kınanmıştır. Peygamber Efendimiz de (s.a.v) “Bizi aldatan bizden değildir” buyurmuştur. Bu sebeple hile yapmak caiz görülmemiş, haram sayılmıştır. Hilelerin bir kısmı helal olan gıdayı haram hale getirebilmektedir. Bazıları şüpheli duruma düşürmektedir. Gıdalarda yapılan hileler insan sağlığını da tehdit etmektedir. Bazı hileler ölümcül olabilmektedir. Hileli gıdaları tüketmenin fıkhi hükmü sağlık açısından etkisine göre belirlenebilir. Hileli malı satın alan kimse aldatılmış olmaktadır. Aldığı malda kusur vardır, malın vasfı uygun değildir. Müşterinin vasıf ve kusur muhayyerliği sebebiyle sözleşmeyi feshetme hakkı vardır. Hile yapanlara teşhir etme, para, hapis gibi cezalar uygulanabilir.

Anahtar Kelimeler

Fıkıh, hüküm, gıda, hile, taklit, tağşiş

Etik Beyan

Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan olunur.

Kaynakça

• Artık, Nevzat. Gıdalarda taklit ve tağşiş. Ankara: Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü Yayınları, ts.
• Boran, Mustafa. Yiyecek ve İçeceklerimizde Helal Haram Ölçüleri. İstanbul: Ravza Yayınları, 2019.
• Dıraman, Harun- Tüğen, Aslıhan. “Helal Bir Gıda Kaynağı Olarak: Natürel Zeytinyağlarında Taklit ve Tağşiş Tespit Çalışmaları”. Helal ve Etik Araştırmalar Dergisi 4/2 (Aralık 2022).
• Erdoğan, Mehmet. Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Ensar Yayınları. 4. Baskı. 2013.
• Erdoğan, Süleyman. Bir İnsan Hakları Sorunu Olarak Gıda Güvenliği. Ankara: Hayat Yayınları, 2014.
• Ertaş, Erdal- Topal, Bahar. Gıda Hileleri Konusunda Toplum Olarak Yeterince Bilinçli miyiz? Bilim ve Teknik Dergisi, (Ağustos 2009).
• https://www.haberturk.com/bursa-da-sahte-ickiden-3-uncu-olum-sahte-icki-olumleri-3538779 (Erişim, 14.04.2023)
• https://www.hurriyet.com.tr/gundem/akil-alir-gibi-degil-camasir-suyu-ile-yikanan-etleri-vatandasa-yedirdiler-42276581 (Erişim, 01.06.20223)
• https://utkubilgili.com.tr/ekmekte-yapilan-hileler/ (Erişim, 15.06.2023)
• https://www.aykiri.com.tr/et-kullanmadan-kiymasiz-kofte-yapti-gundem-oldu/41674/ (Erişim, 08.12.2023).
• https://www.tarimorman.gov.tr/Konu/1438/Kamuoyu-Duyurulari (Erişim, 10.12.2023)
• İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî (ö. 852/1449), Fetḥu’l-bârî bi-şerḥi Ṣaḥîḥi’l-Buḫârî . by: Dâru’t-tayyibe, ty. 5/616, 617.
• İbn Melek. Şerḥu Menâri’l-envâr. İstanbul: Salah Bilici Kitabevi, 1965, 169-174.
• Haddâd, Ebû Bekir (ö. 800/1397). el-Cevheretü’n-neyyire. İstanbul: Fazilet Neşriyat ve Matbaacılık A.Ş., 1978. Karaman, Fikret vd. Dini Kavramlar Sözlüğü. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2006.
• Kâsânî, Alâuddîn Ebû Bekr b. Mes’ûd (v.587/1191), Bedâiu’s-sanâî fî tertîb’ş-şerâî (thk. Ali Muhammed Muavviz, Adil Ahmed Abdülmevcud). Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1997.
• Kesmen, Zülal vd. Gıdalarda Hile Amacıyla Kullanılan Bazı Bitki Kaynaklı Bileşenlerin Gerçek Zamanlı Pzr ile Tespiti. Gıda The Journal Of Food, Gıda 42/3 (2017), 305-314.
• Köse, Saffet. “Hile”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 18/28-29. İstanbul: TDV Yayınları,1998.
• Mevsılî, Abdullah b. Mahmud. el-İḫtiyâr li-taʿlîli’l-Muḫtâr. İstanbul: Pamuk Yayınları, 1989.
• Molla Hüsrev, Mevlânâ el-Kadı Muhammed b. Ferâmûz (v.885/1481). Dureru’l-Hukkâm fî Şerh-i Gureru’l-Ahkâm, İstanbul: Fazilet Neşriyat, 1979.
• Öğüt, Salim. “At”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 4/32. İstanbul: TDV Yayınları, 1991.
• Özer, Kemal. Yediklerimizin İçinde N(E)Var? A’dan Z’ye Tüm Katkı Maddeleri. İstanbul: Hayykitap, 2. Baskı, 2013.
• Rado, Şevket. Hayat Büyük Türk Sözlüğü. İstanbul: Hayat Yayınları, ts.
• Râzî, Fahreddin Muhammed b. Ömer b. el-Huseyn (v.606/1210). Mefâtîhu’l-gayb (et-Tefsîru’l-kebîr). Beyrut: Dâru İhyai't-Turâsi'l-Arabî,3. Baskı, ts.
• Serahsî, Ebû Bekr Muhammed b. Ebî Sehl (v. 483/1091). el-Mebsût, Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, ts.
• Sırıken, Fatih vd. “Bir Derleme: Gıda Dolandırıcılığı”. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi 6/1 (2021), 48-60.
• Şimşek, Harun. Gıda Katkı Maddeleri Rehberi. İstanbul: Fazilet Neşriyat ve Tic. A.Ş, 2. Baskı, 2011.
• Tarım ve Orman Bakanlığı Denetim ve Tahlilleri. Kamuoyu duyuru tarihi, 12.10.2019.
• Küçük, Raşit vd. Temel İslam Ansiklopedisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı İSAM, 5. Baskı, 2021.
• Türkmen, Soner- Ataseven, Yener. “Türkiye’de Taklit ve Tağşiş Yapılan Gıdalara İlişkin Yasal Düzenlemelerin ve Uygulamaların Değerlendirilmesi”. Tarım Ekonomisi Araştırmaları Dergisi, 6/1 (2020), 65-75.
• Yaman, Ahmet- Çalış, Halit. İslam Hukuku. Ankara: BİLAY, 2. Baskı, 2018.
• Yazır, Elmalılı M. Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. İstanbul: Eser Neşriyat ve Dağıtım, 1971.