Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi Bağlamında İç Sular, Karasuları ve Bitişik Bölgede Devletlerin Sorumlulukları

Yıl 2023, Cilt: 15 Sayı: 2, 232 - 255, 29.12.2023

Burak Kaya

https://doi.org/10.18613/deudfd.1331857

Öz

Bu çalışmada Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi’nde düzenlenen iç sular, karasuları ve bitişik bölgede devletlerin uluslararası sorumlulukları irdelenmiştir. Çalışmanın amacı Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi, Uluslararası Adalet Divanı ve Uluslararası Deniz Hukuku Mahkemesi kararları bağlamında devletlerin uluslararası tazminat sorumluluğu ile uluslararası bireysel ceza sorumluluğunu ortaya koyabilmek ve uluslararası sorumluluğa yönelik Sözleşme’de tespit edilebilen eksikliklere yönelik önerilerde bulunabilmektir. Bu bağlamda çalışmanın giriş bölümünde uluslararası sorumluluğun nedenlerine değinilmiştir. Bu nedenlerin uluslararası alanda giderilebilmesi için birçok uluslararası sözleşme imzalandığı ifade edilmiştir. Bu sözleşmelerden bir tanesi de Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi’dir. Çalışmanın gelişme bölümünde öncelikle uluslararası sorumluluk kavramı açıklanmıştır. Uluslararası sorumluluk kavramı uluslararası tazminat sorumluluğu ve uluslararası bireysel ceza sorumluluğu olarak ayrıştırılmıştır. Daha sonra Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi bağlamında devletlerin uluslararası tazminat sorumluluğu ve uluslararası bireysel ceza sorumluluğu irdelenmiştir. Bu bağlamda yabancı ticari gemilerin, bir devlete ait ticari gemilerin, kamu hizmetinde bulunan devlet gemilerinin ve savaş gemilerinin tazminat sorumluluğu ile bu gemilerle veya bu gemilerde suç oluşturan fiilleri işleyen kişilerin uluslararası bireysel ceza sorumluluğu ele alınmıştır. Çalışmanın sonuç bölümünde ise Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi’ne göre devletlerin uluslararası tazminat sorumluluğunun ve uluslararası bireysel ceza sorumluluğunun neler olduğu ortaya koyulmuş ve bu bağlamda Sözleşme’de tespit edilebilen eksikliklere yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi, Uluslararası Mahkeme Kararları, Uluslararası Sorumluluk, Uluslararası Tazminat Sorumluluğu, Uluslararası Bireysel Ceza Sorumluluğu.

Responsibilities of States in the Context of the United Nations Convention on the Law of the Sea, Inland Waters, Territorial Seas and the Contiguous Region

Öz

In this study the international responsibilities of states in the internal waters, territorial seas and adjacent region regulated in the United Nations Convention on the Law of the Sea are examined. The aim of the study is to reveal the international compensation responsibility of the states and the international individual criminal responsibility in the context of the United Nations Convention on the Law of the Sea, the International Court of Justice and the International Court on the Law of the Sea, and to make suggestions for the deficiencies that can be detected in the Convention on international responsibility. In this context, the reasons for international responsibility are mentioned in the introduction part of the study. It has been stated that many international agreements have been signed in order to eliminate these reasons in the international arena. One of these conventions is the United Nations Convention on the Law of the Sea. In the development part of the study, first of all, the concept of international responsibility is explained. The concept of international responsibility is separated into international compensation liability and international individual criminal liability. Then, in the context of the United Nations Convention on the Law of the Sea, states' international compensation responsibility and international individual criminal responsibility are examined. In this context, the compensation liability of foreign commercial ships, commercial ships belonging to a state, state ships in public service and warships, and the international individual criminal liability of those who commit criminal acts on or on these ships are discussed. In the conclusion part of the study, it has been revealed what the states' international compensation responsibility and international individual criminal responsibility are according to the United Nations Convention on the Law of the Sea, and in this context, suggestions are made for the deficiencies that can be detected in the Convention.

Anahtar Kelimeler

United Nations Convention on the Law of the Sea, International Court Judgments, International Liability, International Liability for Compensation, International Individual Criminal Liability.

Kaynakça

• Armstrong D. (2009). International Law. p. 106. Abingdon: Routledge. Aydın, D. (2011). Ceza kanunlarının yer yönünden uygulanması. TBB Dergisi, (94), 131-148.
• Aydın, H. (2008). Devletler ve İslam Hukukunda Deniz. s. 120, İstanbul: Rağbet Yayınları.
• Aydın, H. (2003). Karasularının genişliği, sınırlandırılması ve hukuki statüsü. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(2), 93-123.
• Bozatay, Ş.A. ve Turan, Ş. (2021). Yabancılık unsurlu özel hukuk uyuşmazlıklarına uygulanacak hukukun tespiti: Kanunlar ihtilafı kuralları. Uluslararası Medeniyet Çalışmaları Dergisi, 6(1), 33-47.
• Büyüktanır, D. (2010). Dış ilişkiler kapsamında Avrupa Birliği’nin tüzel kişiliği ve Lizbon antlaşması. Uluslararası İlişkiler Akademik Dergi, 7(27), 87-110.
• Caşın, M.H. (2019). Modern Uluslararası Hukukun Temel Esasları. s. 391, İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Yayınevi.
• Cryer, R., Friman, H., Robinson, D. ve Wilmshurst, E. (2014). An Introduction to International Criminal Law and Procedure. p. 16, Cambridge: Cambridge University Press.
• Doğan, İ. (2008). Devletler Hukuku. s. 52, Ankara, Seçkin Yayınevi.
• Ece, J.N. (2011). The Black Sea International. E. Başar (Ed.), Uluslararası Deniz Hukuku’nda Kıyı Devletinin Gemilere El Koyma Yetkisinin Sınırları, (s.65-82). Ankara: ORSAM.
• Ece, J.N. (2017). Doğu Akdeniz’de münhasır ekonomik bölge: Sınırlandırma anlaşmaları. Journal of ETA Maritime Science, Paydaşlar ve Stratejiler, 5(1): 81-94.
• Erkiner, H.H. (2017). Bir uluslararası örgütün uluslararası hukuka aykırı bir davranışından ötürü bir üye devletin uluslararası sorumluluğu. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 23(2), 61-86.
• Erkiner, H.H. ve Kavak, M.H. (2022). Uluslararası sorumluluk hukukunda devletlerarası zararlara yönelik tazminatın belirlenmesi. Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, 1(1), 1-30.
• Gök, A. (2017). Uluslararası hukuka göre devletlerin açık denizlerde müdahale yetkileri: Mavi Marmara olayı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(51), 280-288.
• Gözlügöl, S.V. (2013). Uluslararası deniz hukukunda kıyı devletinin kesintisiz takip hakkı. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 62(2), 473-500.
• Holmes, J.T. (1999). The International Criminal Court: The Making of the Rome Statute Issues, Negotiations, Results. R.L. See (Ed.), The Principle of Complementarity (s.41-78), Hague: Kluwer Law International. International Court of Justice. (1949). Birleşik Krallık/Arnavutluk Davası. https://www.icj-cij.org/public/files/case-related/1/001-19490409-JUD- 01-00-EN.pdf, Erişim Tarihi: 22.05.2023.
• International Court of Justice. (1951). Birleşik Krallık/Norveç Davası. https://www.icj-cij.org/public/files/case-related/5/005-19511218-JUD- 01-00-EN.pdf, Erişim Tarihi: 22.01.2023.
• International Court of Justice. (1982). Case Concerning the Continental Shelf (Tunusia/Libyan Arab Jamahiriya). https://www.icjcij. org/public/files/case-related/63/063-19820224-JUD-01-00-EN.pdf, Erişim Tarihi: 23.05.2023.
• International Tribunal for the Law of the Sea. (2013). Arctic Sunrise Davası. https://www.itlos.org/fileadmin/itlos/documents/cases/case_no.22/C22_R equest_Netherlands.pdf, Erişim Tarihi: 07.01.2023.
• International Tribunal for the Law of the Sea. (2013). Arctic Sunrise Davası. https://www.itlos.org/fileadmin/itlos/documents/press_releases_english/P R_205_E.pdf, Erişim Tarihi: 07.01.2023.
• International Tribunal for the Law of the Sea. (2022). Heroic Idun Davası. https://www.itlos.org/fileadmin/itlos/documents/press_releases_english/P R_323_en.pdf, Erişim Tarihi: 07.01.2023.
• International Tribunal for the Law of the Sea. (2019). Ukrayna/Rusya Davası (Geçici Tedbirler). https://www.itlos.org/fileadmin/itlos/documents/cases/26/C26_Request_o f_Ukraine_for_Provisional_Measures.pdf, Erişim Tarihi: 27.05.2023.
• Kaya, B. (2020a). Uluslararası sözleşmelerde mülkilik ilkesi. İktisadi ve İdari Yaklaşımlar Dergisi, 2(1), 31-59.
• Kaya, B. (2020b). Uluslararası Ceza Hukuku’nda evrensellik ilkesi. Uluslararası Hukuk ve Sosyal Bilim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 46-60.
• Özer, D.K. (2007). Denizden gelen sığınmacılar ve uluslararası hukuk. Uluslararası Hukuk ve Politika, (10), 75-96.
• Özgenç, İ. (2012). Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler. s. 866, Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Özman, A. (1984). Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi. İstanbul: İstanbul Deniz Ticaret Odası Yayınları.
• Öztürk, C. (2016). Açık denizlerde düzen ve güvenlik. Journal of Academic Projection, 1(1), 112-132.
• Paleri, P. (2014). Integrated Maritime Security Governing the Ghost Protocol. p. 190, New Delhi: Vij Books.
• Pazarcı, H. (2015). Uluslararası Hukuk. s. 409, Ankara: Turhan Kitabevi.
• Shaw, M.N. (2008). International Law. p. 572, Cambridge: Cambridge University Press.
• Sur, M. (2013). Uluslararası Hukukun Esasları. s. 261, İstanbul: Beta Yayınevi.
• T.C. İçişleri Bakanlığı Sahil Güvenlik Komutanlığı (2021). Türk Karasularını İhlal Eden Yunan Sahil Güvenlik Botu Karasularımızdan Çıkarılmış ve Karasularımıza Geri İttiği 8 Düzensiz Göçmen Kurtarılmıştır. https://www.sg.gov.tr/turk-karasularini-ihlal-eden-yunansahil- guvenlik-botu-karasularimizdan-cikarilmis-ve-karasularimiza-geriittigi- 8-duzensiz-gocmen-kurtarilmistir, Erişim Tarihi: 11.06.2023.
• Tezcan, D., Erdem, M.R. ve Önok, M. (2012). Ceza Özel Hukuku. s. 49, Ankara: Seçkin Yayınları.
• Tezcan, D., Erdem, M.R. ve Önok, M. (2014). Uluslararası Ceza Hukuku. s. 25, Ankara: Seçkin Yayınları.
• Tutak, E. (2022). Uluslararası deniz hukukunda deniz uyuşmazlıklarının çözümüne ilişkin en etkin başvuru yolunun bulanık AHP yaklaşımıyla belirlenmesi. Paradigma: İktisadi ve İdari Araştırmalar Dergisi, 11(1), 1- 20.