Kadın ve Aile İlmihallerinin Tespiti ve Bunlara Yapılan Eleştirilerin Değerlendirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 250 - 284, 31.12.2023

Fetullah Yılmaz Ayşegül Bülbül

https://doi.org/10.61272/duid.1380765

Öz

Bu makalede avamdan olan Müslümanların başucu kitabı niteliğinde olan kadın ve aile ilmihalleri fıkıh literatürünün bir alanı olarak değerlendirilmekte ve fıkıh ilmi açısından incelenmektedir. Makale iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde önce ilmihal kavramı ve ilmihallerin çeşitleri üzerinde kısaca durulmaktadır. Ardından fıkıh edebiyatı içinde önemli bir yer işgal eden kadın ve aile ilmihallerinin tespitine çalışılmaktadır. Tespit edilen kadın ve aile ilmihalleri yazıldıkları dönemler esas alınmak suretiyle kayıt edilmektedir. Bu dönemler cumhuriyet öncesi ve sonrasıdır. Ayrıca ilgili eserler genel aile ilmihalleri ile özel konuları işleyen eserler şeklinde sınıflandırılmaktadır. Tespit edilen her bir eser kısaca tanıtılarak hakkında bilgi verilmektedir. Yine bu kısımda, kadın ve aile ilmihallerinin yazılma nedenleri üzerinde durulmaktadır. İkinci bölümde ise kadın ve aile ilmihallerine yönelik yapılan değerlendirmeler ve tenkitler incelenmiştir. Bu tenkitler şu bakımlardan yapılmıştır: Dil ve üslup, görsellik, aileye görelik, işlevsellik, kaynaklara uygunluk, eğitsellik, benzerlik ve yazarların cinsiyeti. Sonuç kısmında da genel olarak varılan neticeler belirtilmiş ve yazılacak ilmihaller için bazı tavsiyelerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Fıkıh, Fıkıh Literatürü, İlmihal, Aile İlmihali, Kadın İlmihali

Determination of Women and Family Catechisms and Evaluation of Criticisms Made on Them

Öz

In this article, the women's and family catechisms, which are the bedside books of the common Muslims, are evaluated as a field of fiqh literature and analysed in terms of the science of fiqh. The article consists of two parts. In the first part, the concept of catechism and the types of catechisms are briefly emphasised. Then, an attempt is made to identify women's and family catechisms, which occupy an important place in fiqh literature. The identified women's and family catechisms are recorded on the basis of the periods in which they were written. These periods are before and after the Republic. In addition, the related works are classified as general family catechisms and works dealing with special subjects. Each identified work is briefly introduced and information about it is given. In this section, the reasons for the writing of women and family catechisms are emphasised. In the second part, the evaluations and criticisms made against women's and family catechisms are analysed. These criticisms were made in the following respects: Language and style, visuality, relevance to the family, functionality, suitability to the sources, education, similarity and gender of the authors. In the conclusion part, the general conclusions are stated and some recommendations are made for the future of the catechisms to be written.

Anahtar Kelimeler

Fiqh, Fiqh literature, Family catechism, Women, Catechism

Kaynakça

• Bağdatlı İsmail Paşa. Hediyyetü’l-ârifin esmâü’l-müellifîn ve âsâru’l-musannifîn, haz. İbnülemin Mahmud Kemal İnal – Avni Aktuç. İstanbul: Maarif Vekâleti Yayınları, 1955.
• Bozkurt, Ramazan. Cumhuriyet Dönemi İlmihal Çalışmaları ve Problemleri. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• Davudoğlu, Ahmed. Fıkıh Usulü Dersleri. haz. Fetullah Yılmaz. İstanbul: Şamil Yayınevi, 2023.
• Dikmen, Mehmet. Aile İlmihali. İstanbul: Demlik Yayınları, 2020.
• Döndüren, Hamdi. Delilleriyle Aile İlmihali. İstanbul: Erkam Yayınları, 2016.
• Güman, Osman. “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e İlmihal Literatürü” Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 17/26 (2017) 97-198.
• Habibullah - Muallime Kamer, Ramazan Orucu. Dersaadet: Âlem Matbaası, 1313.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Abdurrahman. Ahkâmu’n-nisâ. thk. Amr Abdulmün’im Selim. Kahire: Mektebetü İbn Teymiye, 1417/1997.
• Kahraman, Abdullah. “Cumhuriyet Dönemi İlmihalleri”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 12/24 (2014) 29-32.
• Kara, Ali. Ayet ve Hadisler Işığında Aile İlmihali. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2013.
• Karaman, Hayrettin. Aile İlmihali. İstanbul: Timaş Yayınları, 2015.
• Arpaguş, Hatice Kelpetin. “İlmihal”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 10 Aralık 2021.
• Muallime Kamer, Namaz Hocası. Dersaadet: Ahmed Kamil Matbaası, 1341.
• Okur, Hüseyin. (ed.) Aile İlmihali Dersleri. İstanbul: Semerkand Yayınları, 2018.
• Öztürk, Mehmet. (2019) Aile ve Çocuk İlmihallerinin Tanıtımı ve Din Eğitimi Açısından Değerlendirilmesi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Gürkan, Senem – Perşembe, Erkan. “İslâm Kadın İlmihallerinde Kadının Toplumsal Hayattaki Yeri: Kadın Ve Erkek İlmihal Yazarları Üzerine Bir Karşılaştırma”. Turkısh Studies – Comparative Religious Studies 15/2 (2020) 221.
• Urhan, N. İbnu’l Cevzi ve “Ahkâmu’n Nisâ” Adlı Eseri. İstanbul: Marmara Yayınları.
• Uysal, Asım - Uysal, Mürşide. Kadın İlmihali. İstanbul: Uysal Yayınevi, 2008.
• Vanlıoğlu, Hüsamettin vd. Aile İlmihali. İstanbul: İsmailağa Yayınları, 2019.
• Yıldırım, Adem. “Osmanlı Türkçesiyle Yazılan İlmihal Eserleri ve Muhteviyâtı (II)”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 9/46 (Ekim 2016), 30-48.