Alternatif Medya Kavramı Tartışmaları Ekseninde Türkiye’deki Ağ Tabanlı Alternatif Medya Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 2, 99 - 118, 07.01.2024

Alparslan Erimli Mehmet Özçağlayan

https://doi.org/10.55796/dusuncevetoplum.1284758

Öz

Bu çalışmada, alternatif medyanın kavramsallaşmasına dair tartışmaların ışığı altında, özellikle İnternet ve yeni iletişim teknolojilerinin gelişimiyle alternatif medyanın baskın bir şekilde katılımcılık boyutu üzerinden karakterize edilişi eleştirel bir yaklaşımla incelenmiştir. Türkiye’deki ağ tabanlı alternatif medyanın ele alındığı çalışmada, alternatif medyanın katılımcılık ilkesiyle kavramsallaştırılmasına yapılan eleştirel bakış, İnternet’in sahip olduğu yapısal sorunlar ekseninde International Press Institute (Uluslararası Basın Enstitüsü) tarafından 2020 yılında hazırlanan Türkiye Dijital Medya Raporu üzerinden ele alınmıştır. Türkiye’de dijital mecrada faaliyet gösteren muhalif, bağımsız medyanın potansiyeline ve İnternet’te avantajlı bir konumda gözüken sermaye sahibi anaakım medya karşısında yaşadığı güçlük ve engellere dair bulgular sunan Türkiye Dijital Medya Raporu’ndaki ağ tabanlı alternatif medya organları odağındaki verilerin betimsel analizi yapılmıştır. Ayrıca yapılan analiz Saran (2021) ve Bulut’un (2019) Türkiye’de çeşitli ana akım ve alternatif medya kuruluşlarında çalışan SEO (Search Engine Optimisation/arama motoru optimizasyonu) birimleri ve gazetecilerle yaptıkları mülakatlarla desteklenmiştir. Yapılan analizler sonucunda, İnternet’in ekonomi politiğinin sebep olduğu yapısal sorunların alternatif medyanın demokratik ve özgürleştirici bir medya ekosistemi yaratmasında engeller çıkardığını söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Alternatif Medya, Katılımcı Medya, Dijital Gazetecilik, Ağ Tabanlı Medya, Filtre Balonları

An Analysis of Networked Alternative Media in Turkey in the Context of Alternative Media Concept Debates

Öz

In this study, in the light of the debates on the conceptualization of alternative media, especially with the development of the Internet and new communication technologies, the characterization of alternative media through the predominantly participatory dimension is examined with a critical approach. In the study where networked alternative media in Turkey is discussed, the critical view on the conceptualization of alternative media with the principle of participation is examined through the Turkey Digital Media Report. A descriptive analysis of the data focused on networked alternative media outlets in the Turkey Digital Media Report, which presents findings on the potential of oppositional, independent media operating in the digital medium in Turkey and the difficulties and obstacles faced by the capital-owning mainstream media that seem to be in an advantageous position on the Internet, was conducted. In addition, the analysis was supported by interviews conducted by Saran (2021) and Bulut (2019) with SEO units and journalists working in various mainstream and alternative media organizations in Turkey. As a result of the analysis, it is possible to say that the structural problems caused by the political economy of the Internet create obstacles for alternative media to create a democratic and liberating media ecosystem.

Anahtar Kelimeler

Alternative Media, Participatory Media, Digital Journalism, Networked Media, Filter Bubbles

Kaynakça

• Abel, R. (1996). An alternative press. Why? Publishing Research Quarterly, 12(4), 78-84. https://doi. org/10.1007/BF02680577
• Atton, C. (2006). Alternative media. Sage Publications.
• Bailey, O. G., Cammaerts, B. ve Carpentier, N. (2015).
• Alternatif medyayı anlamak. (Çev. Ç. Öztürk)
• İstanbul: Kafka. (Orijinal yayın tarihi, 2007)
• Bulut, S. (2019). Dijital medyada haber: Gazetecilikte arama motoru optimizasyonu uygulaması üzerine bir araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(4), 1087-1105. https://doi.org/10.16953/ deusosbil.507546
• Castells, M. (2016). İletişim gücü. (Çev. E. Kılıç,) İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. (Orijinal yayın tarihi, 2009)
• Christians, C. G., Glasser, T. L., McQuail, D., Nordenstreng, K. ve White, R. A. (2009). Normative theories of the media: Journalism in democratic societies. Urbana-Chicago: University of Illinois Press.
• Couldry, N. (2003). Beyond the hall of mirrors? Some theoretical reflections on the global contestation of media power. N. Couldry, ve C. James (Ed.), Contesting Media Power: Alternative Media in a Networked World içinde (39–54. ss.). Mayland: Rowman & Litdefield Publishers.
• Dijk, J. V. (2016). Ağ toplumu. (Çev. Ö. Sakin). İstanbul: Kafka Yayınları. (Orijinal yayın tarihi, 1999)
• Downing, J. D., Ford, T. V., Gil, G. ve Stein, L. (2001). Radical media: Rebellious communication and social movements. California: Sage Publications.
• Dutton, W. (2009). The fifth estate emerging through the network of networks. Prometheus, 27(1), 1-15. https://doi. org/10.1080/08109020802657453
• Habermas, J. (2018). Kamusallığın yapısal dönüşümü. (Çev. T. Bora ve M. Sancar). İstanbul: İletişim Yayınları. (Orijinal yayın tarihi, 1962) International Press institute. (t.y.). About IPI: The global network for media freedom. Erişim adresi https://ipi.media/about/ adresinden alndı.
• Kızılkaya, E. ve Ütücü, B. (2021). Türkiye dijital medya raporu. International Press Institute. Erişim adresi https://freeturkeyjournalists.ipi.media/ tr/ipi-turkiye-dijital-medya-raporu/
• Mills, C. W. (1959). The power elite. New York: Oxford University Press.
• McQuail, D. (1983). Mass communication theory. SAGE Publications.
• McQuail, D. (2010). McQuail’s mass communication theory. London: SAGE Publications Ltd.
• O’Sullivan, T., Hartley, J., Saunders, D., Montgomery, M. ve Fiske, J. (2006). Key concepts in communication and cultural studies. Taylor & Francis e-Library.
• Özçağlayan, M. ve Uyanık, F. (2010). Social media and journalism. M. G. Nalbant ve T. Kara (Ed.), International Conference of New Media and Interactivity içinde (59-67. ss.). İstanbul: Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi.
• Rigel, N. (2000). İleti tasarımında haber. İstanbul: Der Yayınları.
• Pariser, E. (2011). The filter bubble: What the ınternet is hiding from you. New York: Penguin Press.
• Sandoval, M. ve Fuchs, C. (2010). Towards a critical theory of alternative media. Telematics and Informatics, 27(2), 141-150. https://doi. org/10.1016/j.tele.2009.06.011
• Saran, C. (2021). Algoritmalar, arama motorları ve gazetecilik: Türkiye’de haber siteleri, kullanıcı etkileşimi ve haber üretim süreçleri. N. Güngör (Ed.), Dijital Çağda iletişim Eğitimi Sempozyumu içinde (596-613. ss. ). İstanbul: Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi.
• Uluk, M. (2018). Hakikat sonrası çağda yeni medya & yalan haber. Eskişehir: Dorlion Yayınları .
• Ward, S. ve Wasserman, H. (2010). Towards an open ethics: Implications of new media platforms for global ethics discourse. Journal of Mass Media Ethics: Exploring Questions of Media Morality, 25(4), 275-292. https://doi.org/10.1080/0890 0523.2010.512825