Bağımsızlık Dönemi Azerbaycan’ında Radyo-Televizyon Alanında Kamu ve Devlet Yayıncılığının Gelişimi

Yıl 2016, Cilt: 4 Sayı: 1, 0 - 0, 18.04.2016

Dr. Vefalı Enserov Doç. Dr. Yusuf Yurdigül

https://doi.org/10.19145/guifd.41931

Öz

Sovyetler Birliği’nin çöküşünden sonra bağımsızlığını elde eden Azerbaycan’da, 1990’lı yıllardan itibaren devlete bağlı görsel-işitsel yayıncılık her ne kadar yeni dönemin gerektirdiği özgürlük anlayışı içerisinde yürütülmeye çalışılsa da, eski kapalı sistemin etkisinin devam ettiği görülmüştür. Bu anlamda Azerbaycan Devlet Radyo ve Televizyon Kurumu’nda bağımsızlığın getirdiği serbest düşünce ve yenilik havası seziliyor olsa da, aslında Sovyet döneminden kalma monotonluk ve resmiyetçilik yayınlarda halen kendini göstermektedir.

Azerbaycan Devlet Radyo ve Televizyonu’nun, ayrıca kamu yayıncılığı yapan İctimai Radyo ve Televizyonu’nun yayın politikaları, habercilik işlevleri, haber programları başta olmakla program çeşitleri ve içeriklerinin genel hatlarıyla incelendiği çalışmada, Azerbaycan’da kamu ve devlet sektöründe görsel-işitsel yayıncılık alanının 1990’lı yıllardan sonraki yeni dönemindeki genel durumuna açıklık getirilmektedir.

1990’lara kadar devlet tekelinde yayınlarını sürdüren Azerbaycan (Bakü) Radyosu ve Azerbaycan Televizyonu’nun (AzTV) ve 2005 yılından itibaren kamu yayıncılığı anlayışı ile faaliyete başlayan İctimai Radyo ve Televizyonu’nun bağımsızlık dönemindeki yayınlarının belli alt başlıklarla ele alındığı ve birtakım yasal düzenlemelerin de irdelendiği bu çalışmada,  devlet ve kamu sektörü ile özel sektör arasında izlenme oranları gibi bazı karşılaştırmalar da yapılmaktadır.   

Anahtar Kelimeler:  Azerbaycan radyo-televizyon yayıncılığı, habercilik, haber programları, kamu yayıncılığı, devlet yayıncılığı

Development of Public and State Radio-Television Broadcasting in Azarbaijan in The Period of Independence

Öz

It is observed that the effects of covered system continue since 1990s in state run broadcasting companies however they tried to work independently into freedom framework in Azerbaijan that gains its freedom after collapse of Soviet Union. The signs of Soviet type monotony and formalism still can be felt however the renovation and freedom of opinion in state run broadcasting can also be seen.   

General framework of program types and their contents prior to broadcasting policy, functions of news, news programs of Azerbaijan state run broadcasting and Public broadcasting were studied in this assay. Condition of audio and visual broadcasting company of public sector after 1990`s in Azerbaijan are also researched.

Until 1990s, Azerbaijan Radio (Baku) and Television (AzTV) worked on own publications as a part of a state monopoly, while starting from 2005, when Azerbaijan has become already independent, Ictimai Radio and Television started public broadcasting.  Within the period of independence, broadcasting of these televisions were  discussed under specific titles, and some of their legal regulations were examined in this study.  In addition, comparison of ratings of governmental (public) and private sector was made.   

Key Words:  Azerbaijan radio and television broadcasting, news reporting, news programs, public broadcasting, state run broadcasting.

Kaynakça

• AHMETLİ, Nasir (2004). Dışa Yönelik Siyasi Propaganda Sisteminde Kitle İletişim Araçları, Bakü: Bakü Üniversitesi Yayınları.
• ALİBEYLİ, Elçin (2005). Azerbaycan Televizyonu, Bakü: MBM Yayınları.
• ALİBEYLİ, Elçin (2006). “Televizyonun Medeniyet Sisteminde Yeri”, Medeni Maarif Dergisi, 5 (183), 10.
• ALİZADE, M. Yalçın ve MUHARREMLİ M. Gulu (2006). Azerbaycan Efiri (Yayını), Tarih ve Çağdaşlık, Bakü: Nurlan Yayınları.
• ALLAHVERDİYEVA, H. (2007). “İlkin Sonuçlar AzTV’de Doğru Yol Seçildiğini Gösterdi”, TV Plyus Dergisi, 5, s.11.
• DARAFERİN, Rahim (2007). “Azerbaycan Televizyonculuğunda İlk Rakamsal Formatlı Yayın”, TV Plyus Dergisi, 1, s.25.
• DARAFERİN, Rahim (2007). “Azerbaycan Televizyonu Teknik Bakımdan Oldukça Modernleşmektedir”, TV Plyus Dergisi, 9, s.21.
• GULİYEV, Elşad (2004). Televizyon: Kuramsal, Gelişim Eğilimleri, Bakü: Şark- Garp Yayınları.
• HUDİYEV, Nizami (2002). Radyo, Televizyon ve Edebi Dil, Bakü: Azerbaycan Devlet Neşriyatı Yayınları.
• KNYAZGIZI, Gültekin (2005). “İTV’nin Seviyesi Şimdilik Çok Aşağıdır”, Azatlık Gazetesi, 4.
• MEMMEDLİ, Cihangir (1996). “Yaslandığımız Dayanaklar”, Edebiyat Gazetesi, 1 (2973), s.430-431.
• METLEBOĞLU, Vüsal (2007), “Bilim Adamlarımız Ülkemizde Televizyonların Faaliyetini Nasıl Değerlendiriyorlar”, TV Plyus Dergisi, 8, s.76.
• MUHARREMLİ, Gulu (2005). Televizyon Gazeteciliğinin Temelleri, Bakü: Bakü Üniversitesi Yayınları.
• MUHARREMLİ, Gulu (2003). İçtimai Televizyon, Prensipler, Gerçekler, Perspektifler, Bakü: BaküNeşr Yayınları.
• MUHARREMOV, Gulu (1999). Radyo Dalgalarında, Bakü: Azerbaycan Devlet Yayınları.
• MUHARREMOV, Gulu (1996). Televizyon Hakkında Etütler, Bakü: Azerbaycan Devlet Yayınları.
• MURAT, (Haz.) (2007). “80 ve 50 Yıl Önceki ‘Konuşuyor ve Gösteriyor Bakü’ Realitesi”, TV Plyus Dergisi, 1, s.18.
• SOLMAZ, Hatıra (2007). “Bizim Radyo”, TV Plyus Dergisi, 1, s.55.
• VELİYEV, Mehman (2007). “Uluslararası Radyonun Dünya Azerbaycanlılarının Teşkilatlanmasında Rolü”, Ekran Efir Gazetesi, 33 (2608), 12.
• IATB, (2005). Azerbaycan’da Enformasyon Araçlarının Genel Değerlendirilmesi, Bakü: İnternyus Azerbaycan Toplumsal Birliği Yayınları.
• “4 Uyduyla Avrupa, Asya ve Amerika’da” (2007), TV Plyus Dergisi, 1, s.19.
• NAJAFOVFUND (2005), “Necef Necefov Fon’u ‘İçtimai Televizyon Araştırması’ Projesinin 1 Eylül – 30 Eylül 2005 Yılı Döneminin Sonuçları”, http://www.najafovfund.org/, Erişim Tarihi: 24. 11. 2007.
• NAJAFOVFUND (2006), “İçtimai Televizyon Araştırması Projesinin 1 Eylül-30 Eylül 2006 Yılı Döneminin Sonuçları”, http://www.najafovfund.org/, Erişim Tarihi: 24. 11. 2007.
• FACEMARK (2012), “Azerbaycan Televizyon Kanallarının Reytingi”, FMR Anket, http://www.facemark.az/, Erişim tarihi: 23.01.2015.