2018 Ortaöğretim 9. Sınıf Kimya Dersi Öğretim Programı Kazanımlarının 21. Yüzyıl Becerileri Açısından İncelenmesi

Yıl 2023, Sayı: 51, 75 - 90, 30.12.2023

Ebru Demir Abdullah Aydın

Öz

21. yüzyılda küreselleşen dünyada, çağın gerektirdiği bilgi ve teknolojinin ışığında her ülkenin eğitim sistemini dolayısıyla öğretim programlarını 21. yüzyıl becerileri odaklı düzenlemesi oldukça önemli görülmektedir. Bu araştırmada 2018 yılı Ortaöğretim 9. Sınıf Kimya Dersi Öğretim Programı kazanımlarının 21. yüzyıl becerileri açısından incelenmesi ve bu becerileri ne ölçüde yansıttığının belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Bu bağlamda 2018 yılı Ortaöğretim 9. Sınıf Kimya Dersi Öğretim Programı kazanımları P21 çerçevesinde belirlenen 21. yüzyıl becerileri açısından incelenmiştir. Araştırmanın verileri, betimsel analiz yöntemiyle çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda 9. Sınıf Kimya Dersi Öğretim Programı kazanımlarında 21. yüzyıl becerilerinden en çok eleştirel düşünme ve problem çözme, iletişim ve bilgi okuryazarlığı becerilerine yer verildiği; bilgi ve iletişim teknolojileri (ICT) okuryazarlığı, girişimcilik ve özyönetim, üretkenlik ve sorumluluk ile medya okuryazarlığı becerilerine daha az yer verildiği; en az seviyede ise yaratıcılık ve yenilenme, işbirliği, esneklik ve uyum, sosyal ve kültürlerarası beceriler, liderlik ve sorumluluk becerilerine yer verildiği belirlenmiştir. Buradan hareketle 9. Sınıf Kimya Dersi Öğretim Programı kazanımlarında
21. yüzyıl becerilerine yer verildiği ancak dengeli bir dağılım yapılmadığı anlaşılmıştır. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda öğretim programlarının hazırlık aşamasında 21. yüzyıl becerilerinin tüm kazanımlarda olabildiğince dengeli bir dağılım göstermesi hususuna dikkat edilmesi önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Kazanım, kimya, öğretim programı, 21. yüzyıl becerileri

Kaynakça

• Özdemir, O. (2021). 2018 ortaöğretim kimya dersi öğretim programlarının fen liseleri ve diğer lise türleri açısından incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(1), 84–124. [CrossRef]
• Akça, D. (2020). Coğrafya öğretim programında 21. yüzyıl becerilerinin kullanımı ve geliştirilmesi. Kapadokya Coğrafya Dergisi, 1(1), 1–24.
• Akpınar, M., & Bilgili, A. S. (2018). Sosyal bilgiler 6. sınıf öğretim programı, kazanım, beceri ve kavram ı̇lişkisi. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 855–882. [CrossRef]
• Ananiadou, K., & Claro, M. (2009). 21st century skills and competences for new millennium learners in OECD countries. OECD Education Working Papers (No.41). OECD Publishing. [CrossRef]
• Atlı, K. (2019). Biyolojı̇ dersı̇ öğretı̇m programının 21. yüzyıl becerı̇lerı̇nden yaratıcılık becerı̇sı̇ açısından değerlendı̇rı̇lmesı̇. Anadolu Öğretmen Dergisi, 3(1), 85–104 [CrossRef]
• Aydın, E., & Tunagür, M. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretim programı’nın 21. yüzyıl becerileri açısından incelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(32), 349–374. [CrossRef]
• Bağcı Kılıç, G., Haymana, F., & Bozyılmaz, B. (2008). İlköğretim fen ve teknoloji dersi öğretim programı’nın bilim okuryazarlığı ve bilimsel süreç becerileri açısından analizi. Eğitim ve Bilim, 33(150), 52–63.
• Bal, M. (2018). Türkçe dersinin 21. yüzyıl becerileri açısından incelenmesi. Turkish Studies, 13(4), 49–64. [CrossRef]
• Bektaş, M., Sellüm, F. S., & Polat, D. (2019). 2018 hayat bilgisi dersi öğretim programı'nın 21. yüzyıl öğrenme ve yenilikçilik becerileri açısından ı̇ncelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 9(1), 129–147. [CrossRef]
• Belet Boyacı, Ş. D., & Güner Özer, M. (2019). Öğrenmenin geleceği: 21. yüzyıl becerileri perspektifiyle Türkçe dersi öğretim programları. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 9(2), 708–738. [CrossRef]
• Berkant, H. G., & Varki, E. (2022). Öğretmen adaylarının çok boyutlu 21. yüzyıl becerileri ile yaratıcı düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Journal of Social, Humanities and Administrativite Sciences, 8(58), 1661–1680. [CrossRef]
• Bernhardt, P. E. (2015). 21st century learning: Professional development in practice. Qualitative Report, 1(20), 1–19. [CrossRef]
• Binkley, M., Erstad, O., Herman, J., Raizen, S., Ripley, M., Miller-Ricci, M., & Rumble, M. (2012). Defining twenty-first century skills. In P. Griffin, B. McGaw & E. Care (Eds.), Assessment and teaching of 21st century skills (pp. 17–66). Springer. [CrossRef]
• Çakır, H., Delialioğlu, Ö., & Özgül, E. (2019). Bilgi teknolojileri sertifika eğitim programlarının 21. yüzyıl becerileri açısından değerlendirilmesi. Journal of Human Sciences, 16(4), 998–1013. [CrossRef]
• Candaş, B., Kıryak, Z., Kılınç, A., Güven, O., & Özmen, H. (2019). 2013 ve 2018 fen bilimleri öğretim programlarının genel eğilimler ve yaklaşımlar açısından karşılaştırılması. Yuzunci Yil Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi, 16(1), 1668–1697. [CrossRef]
• Castells, M. (2010). The rise of the network society: The information age: Economy, society, and culture (2nd ed). Wiley-Blackwell.
• Çelebi, M., & Altuncu, N. (2019). 21. yüzyıl becerilerinin İngilizce öğretim programındaki yeri. In M. Kılıç & M. Eraslan (Eds.), 6. Uluslararası Multidisipliner çalışmaları kongresi bildiriler kitabı içinde (ss. 231–244). Asos Yayınları.
• Çelebi, M., & Sevinç, Ş. (2019). Öğretmenlerin 21. yüzyıl becerilerine ilişkin yeterlik algılarının ve bu becerileri kullanım düzeylerinin belirlenmesi. In M. Kılıç & M. Eraslan (Eds.), 6. Uluslararası Multidisipliner çalışmaları kongresi bildiriler kitabı içinde (ss. 157–172). Asos Yayınları.
• Çetin, M., & Çetin, G. (2021). 21. yüzyıl becerileri açısından MEB okul öncesi eğitim programına eleştirel bir bakış. Yaşadıkça Eğitim, 35(1), 235–255. [CrossRef]
• Chu, S. K. W., Reynolds, R. B., Tavares, N. J., Notari, M., & Lee, C. W. Y. (2017). Teachers’ professional development. In S. K. W. Chu, R. B. Reynolds, N. J. Tavares, M. Notari & C. W. Y. Lee (Eds.). 21st century skills development through inquiry-based learning (pp. 109–129). Springer.
• Çiftci, S., Yayla, A., & Sağlam, A. (2021). 21. yüzyıl becerileri bağlamında öğrenci, öğretmen ve eğitim ortamları. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (24), 718–734. [CrossRef]
• Çoban, O., & Akşit, İ. (2018). 2005 ve 2017 sosyal bilgiler öğretim programlarının öğrenme alanı, kazanım, kavram, değer ve beceri boyutları açısından karşılaştırılma sı/Co mpari son of 2005 and 2017 social studies curriculum in terms of learning area, acquisition, concept, value and skill. Journal of History Culture and Art Research, 7(1), 479–505. [CrossRef]
• Çubukçu, Z., & Gültekin, M. (2006). İlköğretimde öğrencilere kazandırılması gereken sosyal beceriler. Bilig, 37, 155–174.
• Dede, C. (2009). Comparing frameworks for “21st century skills”. Harvard Graduate School of Education.
• Demir, E. (2021). 2018 ortaöğretim kimya dersi öğretim programı ve 2018 ortaöğretim fen lisesi kimya dersi öğretim programı’nın temel ögeler açısından karşılaştırılması. Türkiye Kimya Derneği Dergisi Kısım C, 6(2), 171–207. [CrossRef]
• Demir, E., & Nakiboğlu, C. (2021). 2018 yılı fen bilimleri dersi öğretim programı’nın kimya konuları bağlamında incelenmesi. Türkiye Kimya Dernegi Dergisi Kısım C, 6(1), 23–70. [CrossRef]
• Deveci, İ. (2018). Türkiye’de 2013 ve 2018 yılı fen bilimleri dersi öğretim programlarının temel öğeler açısından karşılaştırılması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 799–825. [CrossRef]
• İ., & Çepni, S. (2017). Examination of science education curriculum (5–8 gr®ades) in terms of entrepreneurial characteristics. Alan Eğitimi Araştırmaları Dergisi (ALEG), 3(2), 52–74.
• Deveci, İ., Konuş, F. Z., & Aydız, M. (2018). 2018 yılı fen bilimleri dersi öğretim programı kazanımlarının yaşam becerileri açısından incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 47(2), 765–797. [CrossRef]
• Doğru, M., Çelik, M., & Yıldırım Kırbacı, G. (2021). Science curriculum in Turkey from 21st century skills’ perspective. Socialinis ugdymas. Social Education, 55(1), 42–48. [CrossRef]
• Dökmen, Ü. (2005). İletişim çatışmaları ve empati (32. baskı). Sistem Yayıncılık.
• Ecevit, T., & Kaptan, F. (2021). 21. yüzyıl becerilerinin kazandırılmasına yönelik tasarlanan argümantasyon destekli araştırma-sorgulamaya dayalı öğretim modelinin betimlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(2), 470–488. [CrossRef]
• Eker, C., & Akar Elekoğlu, A. (2020). Ortaokul Türkçe dersi öğretim programı kazanımlarının 21. yüzyıl becerileri açısından incelenmesi. Journal of International Education Science, 2(7), 1–19. [CrossRef]
• Ekici, G., Abide, Ö. F., Canbolat, Y., & Öztürk, A. (2017). 21. yüzyıl becerilerine ait veri kaynaklarının analizi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 6(1), 124–134.
• Erdamar, G., & Barası, M. (2021). 21. yüzyıl becerileri açısından ortaokul Türkçe dersi öğretim programı. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 19(1), 312–342. [CrossRef]
• Eryılmaz, S., & Uluyol, Ç. (2015). 21. yüzyıl becerileri ışığında FATİH projesi değerlendirmesi. GEFAD/GUJGEF, 35(2), 209–229. [CrossRef]
• Eskicumalı, A., Demirtaş, Z., Gür Erdoğan, D., & Arslan, S. (2014). Fen ve teknoloji dersi öğretim programları ile yenilenen fen bilimleri dersi öğretim programlarının karşılaştırılması. International Journal of Human Sciences./Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 11(1), 1077–1094. [CrossRef]
• Gültekin, C., & Nakiboğlu, C. (2016). 9. ve 10. sınıf kimya dersi öğretim programlarının beceri ve ı̇çerik kazanımları ile ölçme- değerlendirme yaklaşımlarının grafikler açısından analizi. AHI Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 17(1), 163–184.
• Gümüş, N., Akyol, C., Avcı, G., & Dikicigil, Ö. (2019). Sosyal bilgiler dersi öğretim programındaki becerilerin 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitabında yer alan etkinlikler kapsamında ı̇ncelenmesi. Journal of Academic Social Science Studies, 77, 219–229. [CrossRef]
• Gündoğan, A. (2017). 2015 Hayat bilgisi öğretim programının sosyal beceriler bağlamında ı̇ncelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 437–456.
• Güneş, F. (2012). Bologna süreci ile yükseköğretimde öngörülen beceri ve yetkinlikler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2(1), 1–9. [CrossRef]
• Hamarat, E. (2019). 21. yüzyıl becerileri odağında Türkiye'nin eğitim politikaları. Seta Yayıncılık.
• Kalaycı, N., & Yıldırım, N. (2020). Türkçe dersi öğretim programlarının karşılaştırmalı analizi ve değerlendirilmesi (2009–2017-2019). Trakya Eğitim Dergisi, 10(1), 238–262. [CrossRef]
• Kalemkuş, F., & Bulut Özek, M. (2021). 21. yüzyıl becerileri konusunda araştırma eğilimleri: 2000-2020 (ocak ayı). MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(2), 878–900. [CrossRef]
• Kalemkuş, J. (2021). Fen bilimleri dersi öğretim programı kazanımlarının 21. yüzyıl becerileri açısından incelenmesi. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 11(1), 63–87. [CrossRef]
• Karaboğa, M. T. (2019). Bilgi toplumunda eleştirel düşünme eğitiminin önemi ve gerekliliğine ilişkin bir çalışma. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 8(3), 37–49.
• Karalı, Y., & Aydemir, H. (2020). Sınıf öğretmeni adaylarının 21. yüzyıl öğreten ve öğrenen becerileri arasındaki ı̇lişkinin alt boyutlar açısından ı̇ncelenmesi. USBAD Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, 2(3), 364–376.
• Karaşah Çakıcı, Ş., & Yakışan, M. (2020). Sorgulama temelli öğrenme yönteminin öğrencilerin 21. yüzyıl becerilerine ve yansıtıcı düşünme düzeylerine etkisi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(3), 344–360. [CrossRef]
• Kayhan, E., Altun, S., & Gürol, M. (2019). Sekizinci sınıf Türkçe öğretim programı (2018)’nın 21. yüzyıl becerileri açısından değerlendirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 20–35.
• Kereluik, K., Mishra, P., Fahnoe, C., & Terry, L. (2013). What knowledge is of most worth: Teacher knowledge for 21st century learning. Journal of Digital Learning in Teacher Education, 29(4), 127–140. [CrossRef]
• Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 170–189.
• Köğce, D., Özpınar, İ., Mandacı Şahin, S., & Aydoğan Yenmez, A. (2014). Öğretim elemanlarının 21. yüzyıl öğrenen standartları ve yaşam boyu öğrenmeye ilişkin görüşleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 185–213.
• Kotluk, N., & Kocakaya, S. (2015). 21. yüzyıl becerı̇lerı̇nı̇n gelı̇şı̇mı̇nde dı̇jı̇tal öykülemeler: Ortaöğretı̇m öğrencı̇lerı̇nı̇n görüşlerı̇nı̇n ı̇ncelenmesı̇. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 354–363.
• Kurudayıoğlu, M., & Çetİn, Ö. (2015). Temel beceriler ve Türkçe öğretimi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(3), 1–19. [CrossRef]
• Kurudayıoğlu, M., & Soysal, T. (2019). 2018 Türkçe dersi öğretim programı kazanımlarının 21. yüzyıl becerileri açısından incelenmesi. AHI Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 483–496. [CrossRef]
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis (2. baskı). Sage Publications.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2011). MEB 21. yüzyıl öğrenci profili. Millî Eğitim Basımevi.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2018). 2023 Vizyon Belgesi. https ://20 23viz yonu.meb.g ov.tr /doc/ 2023_ EGITI M_VIZ YONU. pdf, 05.09.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) (2018a). Ortaöğretim kimya dersi (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar) öğretim programı. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Mutluer, C. (2013). Sosyal bı̇lgı̇ler programlarında yer alan becerı̇ler hakkında sosyal bı̇lgı̇ler öğretmen görüşlerı̇ (İzmı̇r Menemen örneğı̇). Turkish Studies, 8(7), 355–362. [CrossRef]
• Otuz, B., Görkaş Kayabaşı, B., & Ekici, G. (2018). 2017 sosyal bilgiler dersi öğretim programının beceri ve değerlerinin anahtar yetkinlikler açısından analizi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi [Journal of Theoretical Educational Science], 11(4), 944–972. [CrossRef]
• Özata Yücel, E., & Kanyılmaz, B. M. (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programında yer alan yaşam becerilerinin ilkokul öğrencilerine kazandırılmasına yönelik öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 6(3), 10–33. [CrossRef]
• Özden, Y. (2003). Öğrenme ve öğretme (5. baskı). Pegem A Yayıncılık.
• Partnership for 21st Century Skills P21 (2019). Framework for 21st century learning. https ://ww w.bat telle forki ds.or g/net works /p21, adresinden 13.11.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Marin, S., & Recipient, G. (2011). Changing skills and educational strategies in the knowledge society. Review of Artistic Education, 1(2), 123–127.
• Salas-Pilco, S. Z. (2013). Evolution of the framework for 21st century competencies. Knowledge Management and E-Learning, 5(1), 10–24.
• Şen, Ö., & Mirasyedioğlu, Ş. (2020). Matematik dersi öğretim programının matematik öğretmenlerinin görüşleri açısından analizi: Matematiksel süreç becerileri, öğretim yaklaşımları ve ölçme-değerlendirme boyutu. Mediterranean Journal of Educational Research, 14(32), 284–307. [CrossRef]
• Şengül, S., Erçoban, M., & Öztürk Zora, L. (2021). Matematı̇k dersı̇ ortaokul programlarının 21. yüzyıl becerı̇lerı̇ kapsamında ı̇ncelenmesı̇. Pearson Journal of Social Sciences & Humanities, 6(16), 145–166. [CrossRef]
• Silva, E. (2009). Measuring skills for 21st-century learning. Phi Delta Kappan, 90(9), 630–634. [CrossRef]
• Stephens, M., & Keqiang, R. X. (2014). Using a framework of 21st century competencies to examine changes between China's 2001 and 2011 mathematics curriculum standards for basic education. Journal of Mathematics Education, 5(2), 9–15. [CrossRef]
• Temiz, B. K., & Tan, M. (2003). İlköğretim fen öğretiminde temel bilimsel süreç becerileri. Eğitim ve Bilim, 28(127), 18–24.
• Toffler, A. (1970). Future shock. Random House.
• Toffler, A. (2018). Üçüncü dalga bir fütürist ekonomi analizi klasiği. Koridor Yayıncılık.
• Topdemir, H. G., & Unat, Y. (2020). Bilim tarihi ve felsefesi (2. baskı). Pegem Akademi.
• Trilling, B., & Fadel, C. (2009). 21st century skills: Learning for life in our times. Jossey-Bass A Wiley Imprint.
• TTKB (2017). Müfredatta Yenileme ve Değişiklik Çalışmalarımız Üzerine...https ://tt kb.me b.gov .tr/m eb_iy s_dos yalar /2017 07/1 81600 03_basin_a cikla masi- program.pdf, 20.09.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Voogt, J., & Roblin, N. P. (2012). A comparative analysis of international frameworks for 21st century competences: Implications for national curriculum policies. Journal of Curriculum Studies, 44(3), 299–321. [CrossRef]
• Yalçın, S. (2018). 21. yüzyıl becerileri ve bu becerilerin ölçülmesinde kullanılan araçlar ve yaklaşımlar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 51(1), 183–201. [CrossRef]
• Yalı, S. (2021). 21. yüzyıl becerileri perspektifinden tarih eğitiminin yönü. İnsan & İnsan, 27, 209–233. [CrossRef]
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. baskı). Seçkin Yayıncılık.
• Zevfi, R. (2015). Ortaokul Türkçe ders kitaplarının Türkçe dersi öğretim programında yer alan temel beceriler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay