Sınıf Öğretmenlerinin Yapılandırmacı Eğitim Modeline İlişkin Tutum Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2023, Sayı: 51, 101 - 111, 30.12.2023

Mutluhan Tanık Metin Elkatmış

Öz

Türkiye’de farklı dönmelerde çağın gerekleri ile paralel olarak eğitim sisteminde restorasyon çalışmaları yapılmıştır. Özellikle 2000’li yılların başında yapılan ulusal ve uluslararası sınavlarda Türk eğitim sisteminde bir takım eksikliklerin olduğu ortaya çıkmış bunun üzerine köklü bir değişime gidilmiştir. Bu doğrultuda yapılan değişiklikler ile eğitim felsefemiz de davranışçı anlayıştan yapılandırmacı eğitim anlayışına geçilmiştir. Ancak yalnız başına sistemin değişmesi yeterli kalmamakta,
öğretmenlerin de bu değişimi içselleştirmesi gerekmektedir. Dolayısıyla öğretmenlerin sistem tarafından benimsenen eğitim anlayışlarına karşı tutumları önem arz etmektedir. Bu yüzden bu araştırmada sınıf öğretmenlerinin yapılandırmacı eğitim anlayışına dair tutum düzeylerinin farklı değişkenlere ilişkin ele alınarak incelenmesi hedeflenmiştir. Tarama modeli kullanılan bu çalışmanın örneklemini, 2018–2019 eğitim-öğretim yılında Iğdır ilindeki ilkokullarda görev yapan 133 erkek ve 217 kadın, toplam 350 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Örnekleme dâhil edilen öğretmenler basit seçkisiz örneklem yönteminden faydalanılarak belirlenmiştir. Verilerin toplanması
için “Kişisel Bilgi Formu” ve “Yapılandırmacı Öğrenme Uygulamalarına Yönelik Öğretmen Tutumları Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde ise Mann–Whitney U ve Kruskal–Wallis H testlerinden faydalanılmıştır. Araştırma neticesinde sınıf öğretmenlerinin öğretim hayatlarında yapılandırmacı yaklaşımı uygulamaya dair tutumlarının oldukça düşük seviyede olduğu belirlenmiştir. Diğer taraftan yapılandırmacı öğrenme uygulamalarına yönelik öğretmen tutum düzeyleri, öğretmenlerin
cinsiyetlerinde erkek öğretmenler lehine, çalıştıkları kurum türünde devlet okullarında çalışan öğretmenler lehine ve son olarak ise mesleki kıdemlerinde kıdemleri fazla olan öğretmenler lehine anlamlı farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Ayrıca araştırmada ulaşılan sonuçlardan yola çıkarak yöneticilere, sınıf öğretmenlerine ve araştırmacılara ilişkin öneriler ileri sürülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen, sınıf öğretmeni, tutum, yapılandırmacılık

Kaynakça

• Abazoğlu, İ., Yıldırım, O., & Yıldızhan, Y. (2016). Geçmişten günümüze Türk eğitim sisteminde öğretmen yetiştirme. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(6), 143–160.
• AbuSharbin, E. (2002). Enhancing inservice teacher’s constructivist epistemology through the development and redesign of inquiry-based investigations together with their students. Journal of Science Education, 7(1).
• Açıkgöz, K. (2003). Aktif öğrenme. Eğitim Dünyası Yayınları.
• Adıgüzel, A. (2010). İlköğretim okullarında öğretim teknolojilerinin durumu ve sınıf öğretmenlerinin bu teknolojileri kullanma düzeyleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 1–17.
• Aksu, H. H. (2011). Öğretmenlerin demografik özellikleri ve yeni ilköğretim matematik programı. AHI Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 41–55.
• Arıkan, R. (2007). Araştırma teknikleri ve rapor hazırlama (6. Baskı). Asil yayın dağıtım.
• Arseven, A. D. (1994). Alan araştırma yöntemi. İlkeler teknikler örnekler. Gül Yayınevi.
• Aslan, D. (2009). İlköğretim yedinci sınıf sosyal bilgiler dersi öğretim programının yapılandırmacı yaklaşım bağlamında öğretmen görüşlerine göre değerlendirmesi (Tez No. 227466) [Yüksek lisans tezi, Yeditepe Ünive rsite si-İs tanbu l]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Bada, M., & Kırpık, C. (2021). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin yapılandırmacı yaklaşıma dair öz yeterlik algıları ve buna etki eden faktörlere ilişkin görüşleri. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 9, 462–480.
• Bağcı, H. (2007). Türkçe öğretmeni adaylarının yazılı anlatım derslerine yönelik tutumları ile yazma becerileri üzerine bir araştırma (Tez No. 206909) [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Balım, A. G., Kesercioğlu, T., İnel, D., & Evrekli, E. (2009). Fen öğretim adaylarının yapılandırmacı yaklaşıma yönelik görüşlerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. On Dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 55–74.
• Bircan, M. A., & Gökbulut, Y. (2014). İlkokul 1.sınıf Türkçe öğrenci çalışma kitabı ve öğretmen kılavuz kitabı’nın yapılandırmacı öğrenme yaklaşımına uygunluk düzeyi. Cumhuriyet International Journal of Education-CIJE, 3(4), 49–60.
• Bostan, A. H. (2018). Sınıf öğretmenlerinin yapılandırmacı yaklaşımın niteliklerine ve uygulamalarına ilişkin görüşleri (Tez No. 529826) [Yüksek lisans tezi, Amasya Üniversitesi-Amasya]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Çakır, Ö. (2005). Anadolu üniversitesi açık öğretim fakültesi İngilizce öğretmenliği lisans programı (İÖLP) ve eğitim fakülteleri İngilizce öğretmenliği lisans programı öğrencilerinin mesleğe yönelik tutumları ve mesleki yeterlik algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(6), 27–42.
• Çayak, S. (2014). İlkokul öğretmenlerinin yapılandırmacı yaklaşımı uygulamaya yönelik tutumları ile özyeterlikleri arasındaki ilişki. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 88–110.
• Çiftçi, S., Sünbül, A. M., & Köksal, O. (2013). Sınıf öğretmenlerinin yapılandırmacı yaklaşıma göre düzenlenmiş mevcut programa ilişkin yaklaşımlarının ve uygulamalarının eğitim müfettişlerinin görüşlerine göre değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 281–295.
• Çınar, O., Teyfur, E., & Teyfur, M. (2006). İlköğretim okulu öğretmen ve öğrencilerinin yapılandırmacı eğitim yaklaşımı ve programı hakkındaki görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(7), 47–64.
• Coşkun Cımbız, T. (2016). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin yapılandırmacı yaklaşıma dayalı sınıf içi uygulamalarına yönelik görüşleri (Tez No. 445622) [Yüksek lisans tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi-Tokat]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Damlapınar, G. (2008). İlköğretim 1. kademe öğretmenlerinin yapılandırmacı öğrenme yaklaşımına ilişkin görüşlerinin incelenmesi (Tez No. 218655) [Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi-Konya]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Demirel, Ö. (2005). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme (7. Baskı). Pegem-A yayıncılık.
• Demirhan, E., & Emir, S. (2021). Tarama araştırması. In S. Emir (Ed.), Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (ss. 141–164). Vize Akademik.
• Dündar, A. (2018). İlkokullarda öğrencilerin akademik başarılarına yönelik öğretmen tutum ve davranışları (Tez No. 535046) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Duru, S. (2014). Yapılandırmacı ve geleneksel öğrenme ortamlarının öğretmen adaylarının eğitim inançları üzerine etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 15–28.
• EBSAM. (2010). Öğretmenlerin sosyo-demografik, sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel durumları. Eğitim Bir Sen. http: //ebs .org. tr/eb s/arastirm a/ebs am17o gretm enler insos yo.pd f
• Elizabeth R. Griffin Research Foundation. (2015). Öğretmen Politikalarında mevcut durum ve Zorluklar. Eğitim Reformu Girişimi. http: //www .egitimref ormug irisi mi.or g/wp- conte nt/up loads /2017 /03/E RG_%C3%96% C4%9F retme n-Pol itika lar%C 4%B1n da-Me vcut- Durum -ve-Zorluk lar.p df
• Erdem, E. (2001). Program geliştirmede yapılandırmacılık yaklaşımı (Tez No. 100359) [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Erden, M. (1998). Öğretmenlik mesleğine giriş. Alkım Yayınları.
• Erdoğan, D. G., & Tuncel, M. K. (2008). Eğitim fakültesi son sınıf öğrencilerine göre ilköğretim öğretmenlerinde yapılandırmacı öğrenme ile ilgili gözlenen yeterlilikler. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, 91–107.
• Ergün, M. (2004). Eğitimin felsefi temelleri: Öğretmenlik mesleğine giriş. PegemA Yayıncılık.
• Eskici, M. (2013). İlköğretim öğretmenlerinin yapılandırmacı yaklaşıma ilişkin öz yeterlik algıları ile tutumları (Tez No. 336313) [Doktora tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi-Bolu]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Gömleksiz, M. N. (2005). Yeni ilköğretim programının uygulamadaki etkililiğinin değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 339–384.
• Gömleksiz, M. N., & Bulut, İ. (2006). Yeni sosyal bilgiler dersi öğretim programının uygulamadaki etkililiğinin değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 47(47), 393–421.
• Gürdal, A. (2007). Görsel sanatlar dersinde yapılandırmacı yaklaşıma dayalı öğretim uygulamalarına ilişkin öğretmen görüşleri (Tez No. 211684) [Yüksek lisans tezi, Anadolu Ünive rsite si-Es kişeh ir]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• İnceoğlu, M. (2011). Tutum ve algı. Siyasal kitabevi.
• İnel, D., Evrekli, E., & Balım, A. G. (2011). Öğretmen adaylarının fen ve teknoloji dersinde eğitim teknolojilerinin kullanılmasına ilişkin görüşleri. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 4(2), 128–150.
• İzci, F. (2008). Biyoloji öğretmenlerinin yapılandırmacı eğitime yönelik yaklaşımlarının incelenmesi (Tez No. 218484) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Kabaca, A. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının yapılandırmacı yaklaşıma, biyoloji dersine yönelik tutumları ile bazı biyoloji konularına ilişkin başarıları (Tez No. 324647) [Yüksek lisans tezi, Balıkesir Ünive rsitesi-Ba lıkes ir]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Karadağ, E., Deniz, S., Korkmaz, T., & Deniz, G. (2008). Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımı: Sınıf öğretmenleri görüşleri kapsamında bir araştırma. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 383–402.
• Karakaya, İ. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. In A. Tanrıöğen (Ed.), Bilimsel araştırma yöntemleri (ss. 57–83). Anı Yayınları.
• Karasar, N. (2020). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kasapoğlu, K., & Duban, N. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının yapılandırmacı yaklaşımı uygulamaya yönelik öz yeterlik inançlarını yordayan bir faktör olarak yapılandırmacı yaklaşıma yönelik tutumları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 85–96.
• Kavcar, C. (2002). Cumhuriyet döneminde dal öğretmen yetiştirme. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 32(1–2), 1–14.
• Kaya, N. (2013). Sınıf öğretmenlerinin yapılandırmacılığa yönelik tutumları ve yapılandırmacılığı uygulamaya ilişkin öz-yeterlik inançları (Tez No. 348011) [Yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Ünive rsite si-Af yonka rahis ar]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Kırmızı, F. S., & Beydemir, A. (2012). İlköğretim 5. sınıf Türkçe dersinde yaratıcı yazma yaklaşımının yazmaya yönelik tutumlara etkisi. AHI Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3), 319–337.
• Koç, G. (2002). Yapılandırmacı öğrenme yaklaşımının duyuşsal ve bilişsel öğrenme ürünlerine etkisi (Tez No. 113407) [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Küçük, Ö. (2015). Ortaokullardaki branş öğretmenlerinin yapılandırmacı öğrenme kuramını uygulama düzeyleri (Tez No. 407065) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Aydın Ünive rsite si-İs tanbu l]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Kurtdede Fidan, N. (2010). Sınıf öğretmenlerinin yapılandırmacı yaklaşımın gerektirdiği niteliklere sahip olma düzeylerinin değerlendirilmesi (Tez No. 278187) [Doktora tezi. Gazi Üniversitesi-Ankara]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Little, D. (1995). Learning as dialogue: The dependence of learner autonomy on teacer autonomy. System, 23(2), 175–181. [CrossRef]
• Matthews, M. R. (2002). Constructivism and science education: A further appraisal. Journal of Science Education and Technology, 11(2), 121–134. [CrossRef]
• Moussiaux, J., & Norman, J. T. (1997). Constructivist teaching practices: Perceptions of teachers and students. Puplications. AETS Conference Papers and Summaries of Presentation, 901(5), 661–687.
• Ocak, G. (2010). Yapılandırmacı öğrenme uygulamalarına yönelik öğretmen tutumları. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(3), 835–857.
• Özbay, A. F. (2009). Yapılandırmacılık kuramına dayalı olarak İngilizce dersinin işlenişine ilişkin öğretmen görüşleri (Tez No. 239482)
• [Yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Ünive rsite si-Af yonka rahis ar]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Özdemir, İ. (2013). İlköğretim ikinci kademe öğretmenlerinin epistemolojik inançları ile yapılandırmacı yaklaşıma yönelik tutumları arasındaki ilişki (Tez No. 357097) [Yüksek lisans tezi, Pamukkale Ünive rsite si-Pa mukka le]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Saban, A. (2002). Öğrenme öğretme süreci. Nobel yayın dağıtım.
• Saydam, G. (2009). Sınıf öğretmenlerinin yapılandırmacı öğretim uygulamalarına ilişkin görüş ve tutumları (Tez No. 240703) [Yüksek lisans tezi, Adnan Menderes Üniversitesi-Aydın]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Şekerci, H. (2021). Yapılandırmacı yaklaşım kavramına ilişkin sınıf öğretmeni adaylarının görüşlerinin metaforlar aracılığı ile incelenmesi. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 766–795.
• Şimşek, B. (2018). Sınıf öğretmeni adaylarının yapılandırmacı öğrenme inançları ve öğretmenliğe hazır olma durumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi (Tez No. 531502) [Yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi- Elazığ]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Şirin, A. (2008). Oluşturmacılığın kuramsal temelleri. Marmara Coğrafya Dergisi, 17, 196–206.
• Tafrova-Grigorova, A. T., Boiadjieva, E., Emilov, I., & Kirova, M. (2012). Scıence teachers’ attıtudes towards constructıvıst envıronment: A bulgarıan case. Journal of Baltic Science Education, 11(2), 184–193. [CrossRef]
• Temel, S. (2018). İlkokul öğrencilerinin yazılı anlatım becerileri, yazmaya yönelik tutumları ve yazma kaygıları arasındaki ilişki (Tez No. 542269) [Yüksek lisans tezi, Kırıkkale Ünive rsite si-Kı rıkka le]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Tezci, E., & Gürol, A. (2003). Oluşturmacı öğrenme tasarımı ve yaratıcılık. Turkish Online Journal of Educational Technology, 2(1), 50–55.
• Ulaş, A. H., & Ozan, C. (2010). Sınıf öğretmen eğitim teknolojileri açısından yeterlilik düzeyi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 63–84.
• Ünal, C. (1981). Genel tutumların veya değerlerin psikolojisi üzerine bir araştırma. Ankara üniversitesi dil ve tarih coğrafya fakültesi Yayınları.
• Uzunoğlu Yegül, B. (2013). Yapılandırmacı yaklaşım temelli müzik öğretiminin öğretmen adaylarının ders öğretme-öğrenme süreçlerine etkisi (Tez No. 372342) [Doktora tezi, Marmara Ünive rsite si-İs tanbu l]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Yalçın, A. S., & Yalçın, S. (2011). Yeni ilköğretim müfredatının uygulamasına ilişkin ilköğretim öğretmenlerinin görüşleri. Milli Eğitim Dergisi, 41(190), 92–101.
• Yaşar, Ş. (1998). Yapılandırmacı kuram ve öğrenme-öğretme süreci. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1–2), 68–75.
• Yazıcıoğlu, Y., & Erdoğan, S. (2014). Spss uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Detay Yayıncılık.
• Yıldırm, F. S. (2011). İlköğretimde fen ve teknoloji öğretmenlerinin yapılandırmacı öğrenme ortamına ilişkin görüşleri (Tez No. 280674) [Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi-Konya]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Yurdakul, B. (2005). Yapılandırmacılık. In Ö. Demirel (Ed.), Eğitimde yeni yönelimler (7. Baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.