İmam-Hatip ve Müezzin-Kayyımların Yaşam Doyumu Düzeyleri: İstanbul Örneği

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 3, 53 - 67, 14.12.2023

Latif Akça

Öz

Araştırmanın konusunu, İstanbul örneğinde imam-hatip ve müezzin-kayyımların demografik özelliklerinin yaşam doyumu ile olan ilişkisi oluşturmaktadır. İmam-hatipler namaz kıldırmak, Kur’an okumak, vaaz etmek, hutbe iradı; müezzin-kayyımlar ise ezan ve salaların okunması, salavat, kamet, tesbihat gibi görevleri yerine getirmekte, cami hizmetlerinin yanında toplumun birçok kesimiyle temas halinde olup din hizmetleri sunmakta, cenaze, mevlit ve nikâh gibi cemiyetlere katılarak buralarda birtakım görevleri icra etmektedirler. Ayrıca başta yaz Kur’an kursları olmak üzere yaygın din eğitimi faaliyetlerinde de görev almaktadırlar. Her bireyi olduğu gibi imam-hatip ve müezzin-kayyımları yakından ilgilendiren yaşam doyumu kişinin yaşamına duyduğu memnuniyet durumu ile ilgilidir. Başka bir ifade ile yaşam doyumu bireyin genel olarak tüm yaşantılarındaki doyumudur. Çalışmanın amacı imam-hatip ve müezzin-kayyımların demografik özelliklerinin (yaş, kadro, medeni hal, öğrenim durumu, hafızlık, yetiştiği çevre, meslekte çalışma süresi, görev yeri ve ikamet edilen mesken durumları) yaşam doyumu ile olan ilişkisinin tespit edilmesidir. İstanbul’da vazife yapan 863 cami görevlisinin online (çevrimiçi) ortamda katılımıyla bir anket yapılmıştır. Anket kapsamında katılımcıların demografik özellikleri ile yaşam doyum düzeyleri arasındaki ilişki ölçülmüştür. Evli veya bekâr olan katılımcıların yaşam doyum düzeylerinin boşanmış olan katılımcılara göre daha iyi olduğu saptanmıştır. Bu sonuçlar, imam-hatip ve müezzin-kayyımların demografik özelliklerinin yaşam doyum düzeylerini etkilediğini göstermektedir. Bu nedenle, imam-hatip ve müezzin kayyımların yaşam doyumlarının korunması ve geliştirilmesi için gerekli önlemlerin alınması önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, İmam-Hatip, Müezzin-Kayyım, Yaşam Doyum

Kaynakça

• Aydın, Ragıb (2019). Çalışan Bireylerde Yaşam Doyumu, Mesleki Tükenmişlik ve Dini Başa Çıkma Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi.
• Ayten, Ali (2012). Tanrıya Sığınmak: Dinî Başa Çıkma Üzerine Psiko-Sosyal Bir Araştırma. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Batan, Sabriye Nazlı (2016). Yetişkinlerde Psikolojik Dayanıklılık ve Dini Başa Çıkmanın Yaşam Doyumuna Etkileri. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Baykoçak, Canan (2002). Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Mesleki Sorunları ve Tükenmişlik Düzeyleri (Bursa İli Uygulaması). Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi.
• Budak, Selçuk (2000). Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Çakan, İsmail Lütfi (2012). Dini Hitabet. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
• Çanakçı, Ahmet Ali (2014). Yaygın Din Eğitiminde Din Görevlilerinin Rolü. Bursa: Emin Yayınları.
• Demir, Lokman (2020). Din Görevlilerinin Mesleki Yeterlilik Algıları ile Yaşam Doyumu ve Duygusal Zekâ Düzeyleri Arasındaki İlişkilerinin İncelenmesi (İstanbul Örneği). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Biruni Üniversitesi.
• Diner, E. vd. (1985). “The Satisfaction With Life Scale”. Journal of Personality Assessmen. İngiltere: Taylor and Francis Group.
• Eraslan, Ebubekir (2019). Hitabet. İstanbul: Akademik Kitaplar.
• Gavcar, Erdoğan vd. (2020). “Boşanmayı Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma (Muğla İli Fethiye İlçesi Örneği)”. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 10, S. 2, s. 730-745. https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.762172 (Erişim: 14.10.2023).
• Kara, Mustafa (2017). Kur’an Ve Sünnet Ekseninde Hitabet. İstanbul: Üniversite Yayınları.
• Karaköse, Şaban (2018). Etkili Din Görevlisi. İstanbul: TİDEF Yayınları.
• Karaman, Hayrettin vd. (2015). Din Görevlisi Rehberi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Karasar, Niyazi (2007). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler, Teknikler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kaya, Mahmut (1998). “Hitabet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 18, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi Yayınları, s. 1586-16058. https://islamansiklopedisi.org.tr/hitabet (Erişim: 17.11.2023).
• Kayadibi, Fahri (2000). Yaygın Din Eğitiminde Cami ve Görevlileri. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Kayıklık, Hasan (2008). “Din Görevlilerinde Yaşamdan Memnuniyet ve Mesleki Doyum -Adana Örneği-”. I. Din Hizmetleri Sempozyumu (3-4 Kasım 2007), C. 1, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, s. 34-46.
• Keser, Aşkın (2011). “Çalışma Yaşamı ile Yaşam Doyumu İlişkisine Teorik Bakış”. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, C. 55, S. 1, s. 897-913. (Erişim: 17.11.2023).
• Küçükaşcı, Mustafa Sabri (2000). “İmam”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 22, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi Yayınları, s. 178-181. https://islamansiklopedisi.org.tr/imam (Erişim: 17.10.2023).
• Küçükaşcı, Mustafa Sabri (2020). “Müezzin”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 31, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi Yayınları, s. 489-495. https://islamansiklopedisi.org.tr/muezzin (Erişim: 17.10.2023).
• Özer, Melek ve Özlem Özsoy Karabulut (2003). “Yaşlılarda Yaşam Doyumu”. Turkish Journal of Geriatrics, C. 6, S. 2, s. 72-74.
• Özmel, İsmail (2022). “Kayyım”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 25, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi Yayınları, s. 107-108. https://islamansiklopedisi.org.tr/kayyim (Erişim: 17.10.2023).
• Şimşek, Ümit (1996). Araştırma Teknikleri. İstanbul: Nesil Yayınları.
• Tezcan, Fatih (2021). “Damgalanan Bir Yaşam Tarzı Olarak Bekârlık”. Sosyoloji Dergisi, S. 41-42, s. 81-115.
• Timur, Hasan (2013). “Din Eğitimi ve Hizmetlerinin Yürütülmesinde Müezzinlik Kurumunun Statüsü ve Fonksiyonları”. Yecder III. Ulusal Din Görevlileri Sempozyum Tebliğleri (13 Mayıs 2012). İstanbul: Pelikan Basım, s. 248-257.
• Türk, Ali Rıza (2022). Covıd-19 Pandemisi Sürecinde Sağlık Personelinin Stres ve Tükenmişlik Düzeyleri ile Yaşam Doyumlarının Değerlendirilmesi. Tıpta Uzmanlık Tezi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Türkdoğan, Orhan (2000). Bilimsel Araştırma Metodolojisi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Ümmet, Durmuş (2012). Üniversite Öğrencilerinde Özgecilik Davranışının Transaksiyonel Analiz Ego Durumları ve Yaşam Doyumu Bağlamında İncelenmesi. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Üstdal, Muzaffer ve Kural Gülbahar (1997). Bilimsel Araştırma Nasıl Yapılır Nasıl Yazılır. İstanbul: Beta Basım.
• Yazıcı, Hikmet (2019). “Evliliğin Niteliği Olarak Evlilikte Bireyselleşme ve Bütünleşme”. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, C. 30, S. 2, s. 606-622. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tsh/issue/45523/572226 (Erişim: 17.10.2023).
• Yüce, Abdulhakim (2011). Konuşma Sanatı Hitabet. İstanbul: Işık Yayınları.
• Yücel, İrfan (2000). “İmam”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 22, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi Yayınları, s. 178-181. https://islamansiklopedisi.org.tr/imam (Erişim: 12.10.2023).
• Zülfikar, Haluk (2021). “Nicel Araştırma Yöntemleri”. Sosyal Bilimler Ansiklopedisi, 17546. İstanbul: Tübitak Bilim Yayınları. https://ansiklopedi.tubitak.gov.tr/ansiklopedi/nicel_arastirma_yontemleri (Erişim: 17.10.2023).