Türk hemşirelerin ve hemşirelik öğrencilerinin kadına yönelik eş şiddetine ilişkin bilgi, tutum ve uygulamaları: sistematik derleme

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 3, 386 - 402, 29.12.2023

Gamze Ağartıoğlu Kundakçı Aynur Uysal Toraman

https://doi.org/10.56061/fbujohs.1228294

Öz

Bu çalışmada Türkiye’de kadına yönelik şiddet konusunda hemşirelerin ve hemşirelik öğrencilerinin bilgi, tutum ve uygulamalarını değerlendiren çalışmaların sistematik olarak derlenmesi amaçlanmıştır. Tanımlayıcı olarak planlanan bu araştırmada PubMed, EBSCOhost, Scopus, Web of Science, Proquest Central, CINAHL Complete, TR Dizin, Proquest Türkiye Veri Tabanı ve Ulusal Tez Merkezi taranmıştır. Belirlenen veri tabaları taramasında 3327 makaleye ulaşılmıştır. Dahil edilme ve dışlama kriterlerine göre 52 makalenin tam metni incelenmiş olup 27 nicel çalışma, 1 nitel çalışma senteze dahil edilmiştir. Çalışma yılları 2007-2020 arasında değişmektedir. Çalışmaların 18’inin örneklem grubunun içinde hemşirelik öğrencileri, 10’ununda hemşireler yer almıştır. Hemşirelerin yer aldığı çalışmaların dördü birinci basamak, ikisi birinci ve ikinci basamak, biri ikinci ve üçüncü basamak, üçü üçüncü basamak sağlık kurumunda yapılmıştır. Hemşirelerin ve hemşirelik öğrencilerinin kadına yönelik şiddete karşı çalışmalarda geleneksellikten uzak çağdaş bir görüşe eğilimleri olduğu ve şiddete karşı olumsuz tutuma sahip oldukları saptanmıştır. Genel olarak tüm çalışmalarda belirtileri tanımada ve uygulamalarda yetersiz oldukları belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hemşireler, hemşirelik öğrencileri, eş şiddeti, kadın, sistematik inceleme, nurses, nursing student, intimate partner violence, women, systematic review

Knowledge, attitudes, and practice of Turkish nurses and nursing students toward intimate partner violence: a systematic review

Öz

In this study, it is aimed to systematically compile studies evaluating the knowledge, attitudes and practices of nurses and nursing students on violence against women in Turkey. It is planned as descriptive. PubMed, EBSCOhost, Scopus, Web of Science, Proquest Central, CINAHL Complete, TR Index, Proquest Turkey Database and National Thesis Center were searched. 3327 articles were reached in the search of the determined databases. According to the inclusion and exclusion criteria, the full text of 52 articles were analyzed, and 27 quantitative studies and 1 qualitative study were included in the synthesis. Study years range from 2007 to 2020. Nursing students were included in the sample group of 18 of the studies and nurses were included in 10 of them. Four of the studies involving nurses were conducted in primary care, two in primary and secondary care, one in secondary and tertiary care, and three in tertiary health institutions. It has been determined that nurses and nursing students tend to a contemporary view that is far from traditional and have a negative attitude towards violence in studies against violence against women. In general, it was determined that they were insufficient in recognizing symptoms and practices in all studies.

Anahtar Kelimeler

nurses, nursing student, intimate partner violence, women, systematic review

Kaynakça

• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, & Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. (2015). Türkiye’de kadına yönelik aile içi şiddet araştırması. 19.01.2023 tarihinde http://www.openaccess.hacettepe.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11655/23338/KKSA-TRAnaRaporKitap26Mart.pdf?sequence=1&isAllowed=y adresinden alındı.
• Aksoy İl, D. (2019). Sağlık çalışanlarının kadına yönelik eş şiddeti konusunda tutumlarının belirlenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
• Aktaş, B., Kaya, F., & Daştan, N. B. (2019). Hemşirelik ve ebelik öğrencilerinin ailede kadına yönelik şiddete ilişkin tutumları. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 14(20), 1448–1474. https://doi.org/10.26466/opus.611843
• Alhalal, E. (2020). Nurses’ knowledge, attitudes and preparedness to manage women with intimate partner violence. International Nursing Review, 67(2), 265–274. https://doi.org/10.1111/inr.12584
• Ali, P. A., Dhingra, K., & McGarry, J. (2016). A literature review of intimate partner violence and its classifications. Aggression and Violent Behavior, 31, 16–25. https://doi.org/10.1016/j.avb.2016.06.008
• Aromataris, E., & Munn, Z. (2020). JBI manual for evidence synthesis. Joanna Briggs Institue. https://doi.org/10.46658/JBIMES-20-01
• Baysan Arabacı, L., & Karadağlı, A. (2006). Hemşire ve ebelerin kadına yönelik şiddet belirtilerini tanımalarına ilişkin ölçek geliştirme. Sağlık ve Toplum, 16(2), 101–112.
• Beccaria, G., Beccaria, L., Dawson, R., Gorman, D., Harris, J. A., & Hossain, D. (2013). Nursing student’s perceptions and understanding of intimate partner violence. Nurse Education Today, 33(8), 907–911. https://doi.org/10.1016/j.nedt.2012.08.004
• Belay, S., Astatkie, A., & Hinderaker, S. G. (2022). Health workers’ knowledge and attitude towards ıntimate partner violence: a descriptive study in sidama region, southern ethiopia. Journal of Multidisciplinary Healthcare, 15, 1175. https://doi.org/10.2147/JMDH.S361000
• Biçici Gezgin, B., & Uysal Toraman, A. (2014). Assessing the psychometric properties of the Turkish version of attitudes and practice of health care providers regarding intimate partner violence survey scale. Violence and Victims, 29(4), 688–700. https://doi.org/10.1891/0886-6708.VV-D-12-00112
• Blumling, A., Kameg, K., Cline, T., Szpak, J., & Koller, C. (2018). Evaluation of a standardized patient simulation on undergraduate nursing students’ knowledge and confidence pertaining to intimate partner violence. Journal of Forensic Nursing, 14(3), 174–179. https://doi.org/10.1097/JFN.0000000000000212
• Breiding, M. J., Basile, K. C., Smith, S. G., Black, M. C., & Mahendra, R. R. (2015). Intimate partner violence surveillance: uniform definitions and recommended data elements, Version 2.0. 19.01.2023 tarihinde https://www.cdc.gov/violenceprevention/pdf/ipv/intimatepartnerviolence.pdf adresinden alındı.
• Connor, P. D., Nouer, S. S., Speck, P. M., Mackey, S. N., & Tipton, N. G. (2013). Nursing students and ıntimate partner violence education: ımproving and ıntegrating knowledge ınto health care curricula. Journal of Professional Nursing, 29(4), 233–239. https://doi.org/10.1016/j.profnurs.2012.05.011
• Crombie, N., Hooker, L., & Reisenhofer, S. (2017). Nurse and midwifery education and intimate partner violence: A scoping review. Journal of Clinical Nursing, 26(15–16), 2100–2125. https://doi.org/10.1111/jocn.13376
• Çatak, A. T. (2016). Birinci basamakta çalışan hekim, ebe ve hemşirelerin kadına yönelik aile içi şiddeti tanıma ve bildirim konusundaki tutum ve davranışları [Uzmanlık Tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Çetin, H. (2011). Ergenler için şiddete yönelik tutum ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. İlköğretim Online, 10(1), 68–79.
• Dağlar, G., Bilgiç, D., & Demirel, G. (2017). Ebelik ve hemşirelik öğrencilerinin kadına yönelik şiddete ilişkin tutumları. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 10(4), 220-228.
• Daniel Mengistu, H. Z. (2015). Assessment of nurses preparedness and identify barriers to care women exposed to ıntimate partner violence in East Gojjam Zone, Ethiopia, 2014. Journal of Nursing & Care, 4(3), 1-9. https://doi.org/10.4172/2167-1168.1000250
• Davas Aksan, H. A., & Aksu, F. (2007). The training needs of Turkish emergency department personnel regarding intimate partner violence. BMC Public Health, 7(1), 1–10. https://doi.org/10.1186/1471-2458-7-350
• Demir, Ö. (2017). Hemşirelik öğrencilerinin kadına yönelik şiddete ilişkin tutumları ve etkileyen faktörler [Yüksek Lisans Tezi]. Okan Üniversitesi.
• Dikmen, H. A., & Marakoğlu, K. (2019). Hemşirelik öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rolleri ile kadına yönelik şiddete ilişkin tutumlarının incelenmesi. Genel Tıp Dergisi, 29(2), 73-39.
• Efe, Ş., & Taşkın, L. (2012). Emergency nurses’ barriers to intervention of domestic violence in Turkey: A qualitative study. Sexuality & Disability, 30(4), 441–451. https://doi.org/10.1007/s11195-012-9269-1
• Ertekin Pınar, S., & Sabancıoğulları, S. (2019). Nursing and midwifery students’ attitudes towards violence against women and recognizing signs of violence against women. International Journal of Caring Sciences, 12(3), 1520–1529.
• Gömbül, Ö. (2000). Hemşirelerin ailede kadına eşi tarafından uygulanan şiddete ve şiddette mesleki role ilişkin tutumları. Hemşirelik Araştırma Dergisi, 1, 19–32.
• Günal, N. T. (2016). Öğrenci hemşirelerin kadına uygulanan şiddete ilişkin tutumları ve etkileyen faktörler [Yüksek Lisans Tezi]. Ege Üniversitesi.
• Gurkan, O. C. (2020). The effect of a domestic violence course on nursing students’ recognition of violence symptoms against women and their attitudes toward violence. Journal of Psychiatric Nursing, 11(1), 57–63. https://doi.org/10.14744/phd.2019.82712
• Gürkan, Ö., & Kömürcü, N. (2017). The effect of a peer education program on combating violence against women: A randomized controlled study. Nurse Education Today, 57, 47–53. https://doi.org/10.1016/j.nedt.2017.07.003
• Haj-Yahia, M. M., & Uysal, A. (2011). Toward an integrative theoretical framework for explaining beliefs about wife beating: a study among students of nursing from Turkey. Journal of Interpersonal Violence, 26(7), 1401–1431. https://doi.org/10.1177/0886260510369135
• Hançer Tok, H. (2019). Hemşirelerin kadına yönelik şiddete ilişkin tutumlarının belirlenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Düzce Üniversitesi.
• Hewitt, L. N. (2015). Intimate partner violence: The role of nurses in protection of patients. Critical Care Nursing Clinics of North America, 27(2), 271–275. https://doi.org/10.1016/j.cnc.2015.02.004
• Hür, G. (2021). PRISMA Kontrol Listesi 2020 Güncellemesi. Online Türk Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(4), 603–605. https://doi.org/10.26453/otjhs.1001606
• Kalra, N., Hooker, L., Reisenhofer, S., Di Tanna, G. L., & García-Moreno, C. (2021). Training healthcare providers to respond to intimate partner violence against women. Cochrane Database of Systematic Reviews, 5. https://doi.org/10.1002/14651858.CD012423.pub2
• Kanbay, Y., Aslan, Ö., Işık, E., & Tektaş, P. (2017). İSKEBE Kadına yönelik şiddet tutum ölçeği. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 18(5), 453–459. https://doi.org/10.5455/apd.256374
• Kaya, B. (2019). Aile sağlığı merkezlerindeki sağlık çalışanlarının kadına yönelik eş şiddeti konusunda tutum ve uygulamaları: Mardin ili örneği [Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Koçak, B. T., Türkkan, N. Ü., & Harmancı Seren, A. K. (2014). Hemşirelik öğrencilerinin özsaygı düzeyleri ve aile içi şiddete yönelik tutumları arasındaki ilişki. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi 1(2), 81-88.
• Li, Q., Liu, H., Chou, K.-R., Lin, C.-C., Van, I.-K., Davidson, P. M., & Campbell, J. C. (2020). Nursing research on intimate partner violence in China: A scoping review. The Lancet Regional Health - Western Pacific, 2, 100017. https://doi.org/10.1016/j.lanwpc.2020.100017
• McKibbin, A., & Gill-Hopple, K. (2018). Intimate partner violence: what health care providers should know. nursing clinics of North America, 53(2), 177–188. https://doi.org/10.1016/j.cnur.2018.01.007
• Moher, D., Liberati, A., Tetzlaff, J., & Altman, D. G. (2009). Preferred reporting items for systematic reviews and meta-analyses: The Prisma statement. PLoS Medicine, 6(7). https://doi.org/10.1371/journal.pmed.1000097
• Nahcivan, N., & Seçginli, S. (2017). Sistematik derlemeye dahil edilen nicel araştırmaların metodolojik kalitesi nasıl değerlendirilir? Türkiye Klinikleri Halk Sağlığı Hemşireliği - Özel Konular, 3(1), 10–19.
• Orhan, A. S., & Gölbaşı, Z. (2011). Birinci basamak sağlık kurumlarında çalışan sağlık personelinin kadına yönelik aile içi şiddet konusundaki görüş ve uygulamaları. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 13(3), 21–32.
• Özbey Yıldırım, L. G. (2019). Hemşirelerin kadına yönelik eş şiddetine ilişkin tutum ve uygulamaları [Yüksek Lisans Tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Özcan, N. K., Günaydın, S., & Çitil, E. T. (2016). Domestic violence against women ın turkey: a systematic review and meta analysis. archives of psychiatric nursing, 30(5), 620–629. https://doi.org/10.1016/j.apnu.2016.04.013
• Page, M. J., McKenzie, J. E., Bossuyt, P. M., Boutron, I., Hoffmann, T. C., Mulrow, C. D., Shamseer, L., Tetzlaff, J. M., Akl, E. A., Brennan, S. E., Chou, R., Glanville, J., Grimshaw, J. M., Hróbjartsson, A., Lalu, M. M., Li, T., Loder, E. W., Mayo-Wilson, E., McDonald, S., … Moher, D. (2021). The PRISMA 2020 statement: An updated guideline for reporting systematic reviews. Journal of Clinical Epidemiology, 134, 178–189. https://doi.org/10.1016/j.jclinepi.2021.03.001
• Reiswig, J. (2010). Mendeley. Journal of the Medical Library Association : JMLA, 98(2), 193–194. https://doi.org/10.3163/1536-5050.98.2.021
• Sahin, N. H., & Dişsiz, M. (2009). Sağlık çalışanlarında aile içi şiddete yönelik tutum ölçeği geliştirme çalışması. Uluslararası İnsan Bilileri Dergisi, 6(2), 263–274.
• Sarıbıyık, M. (2012). Malatya merkez sağlık ocaklarında çalışan hekim, hemşire ve ebelerin şiddet deneyimleri ve kadına yönelik şiddetle ilgili tutum ve davranış düzeyleri [Yüksek Lisans Tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Shaqiqi, W., Cuthill, F., & Brennan, G. (2022). Nursing students’ knowledge, attitudes, preparedness and practice towards intimate partner violence against women: a scoping review and thematic synthesis. Nurse Education Today, 116, 105452. https://doi.org/10.1016/j.nedt.2022.105452
• Simsek, H. G., & Ardahan, M. (2020). The level of recognition of the symptoms of violence against women by senior year nursing and midwifery students. Contemporary Nurse, 56(1), 23–33. https://doi.org/10.1080/10376178.2020.1737554
• Sprague, S., Slobogean, G. P., Spurr, H., McKay, P., Scott, T., Arseneau, E., Memon, M., Bhandari, M., & Swaminathan, A. (2016). A scoping review of ıntimate partner violence screening programs for health care professionals. PLOS ONE, 11(12), e0168502. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0168502
• Taher, Z. O. (2020). Hemşirelik öğrencilerinin duygusal öz- yeterlikleri ile kadına yönelik şiddete ve şiddette mesleki rollerine ilişkin tutumları [Yüksek Lisans Tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Tambağ, H., & Turan, Z. (2015a). Ability of nursing students to recognize signs of violence against women. International Journal of Nursing Knowledge, 26(3), 107–112. https://doi.org/10.1111/2047-3095.12050
• Taşkın Yılmaz, F., Sabancıoğulları, S., Ar, E., & Çakmaktepe, G. (2016). Hemşirelik öğrencilerinin kadına yönelik şiddete ve şiddette mesleki role ilişkin tutumları, benlik saygıları ve etkileyen faktörler. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 13(1), 267–275. https://doi.org/10.5222/HEAD.2016.267
• The International Council of Nurses. (2018). Transformation and Innovation. 2016-2017 Biennal Report. 19.01.2023 tarihinde https://www.icn.ch/node/1272 adresinden alındı.
• Tunç, G. Ç., Bilgin, N. Ç., & Kılınç, F. E. (2018). Awareness level of nursing students regarding violence against women – example from Turkey. International Journal of Eurasia Social Sciences, 9(33), 1605–1622.
• United Nations Office on Drugs and Crime. (2021). Killings of women and girls by their intimate partner or other family members. Global estimates 2020. 19.01.2023 tarihinde https://www.unodc.org/documents/data-and-analysis/statistics/crime/UN_BriefFem_251121.pdf adresinden alındı.
• World Health Organization. (2012). Intimate Partner Violence. 19.01.2023 tarihinde https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/77432/WHO_RHR_12.36_eng.pdf adresinden alındı.
• World Health Organization. (2016). Global Plan of Action: Health systems address violence against women and girls. 19.01.2023 tarihinde https://apps.who.int/iris/handle/10665/251664 adresinden alındı.
• World Health Organization. (2017). Violence Info. 19.01.2023 tarihinde https://apps.who.int/violence-info/intimate-partner-violence/ adresinden alındı.
• World Health Organization. (2020). State of the world’s nursing 2020: investing in education, jobs and leadership. https://www.who.int/publications/i/item/9789240003279
• World Health Organization. (2021). Addressing violence against women in health and multisectoral policies: a global status report. 19.01.2023 tarihinde https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/350245/9789240040458-eng.pdf?sequence=1 adresinden alındı.
• World Health Organization. (2022). Studies of intimate partner violence consequences. 19.01.2023 tarihinde https://apps.who.int/violence-info/_embed/consequences-of-intimate-partner-violence/ adresinden alındı.
• Yağız, R., Sevil, Ü., & Guner, Ö. (2020). The effect of university students’ violence tendency on their attitude towards domestic violence and the factors affecting domestic violence attitudes. Journal of Injury and Violence Research, 12(1), 39–46. https://doi.org/10.5249/jivr.v12i1.1224
• Yayla, İ. D. (2009). Heki̇m ve hemşi̇releri̇n kadina yöneli̇k şi̇ddet i̇le i̇lgi̇li̇ bi̇lgi̇, tutum ve davranış düzeyleri̇ [Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Yilmaz, E. B., & Yüksel, A. (2020). Factors affecting nursing students’ attitudes towards violence against women: A cross-sectional study. Central European Journal of Nursing and Midwifery, 11(2), 85–93. https://doi.org/10.15452/CEJNM.2020.11.0013
• Yılmaz, E. (2019). Kadına yönelik şiddet konusunda hemşirelik öğrencilerinin tutumlarının değerlendirilmesi ve bir atölye çalışması [Yüksek Lisans Tezi]. Afyonkarahisar Sağlık Bilimleri Üniversitesi.