CONTENT AND DISCOURSE ANALYSIS OF NEWS REGARDING THE 100TH ANNIVERSARY OF THE REPUBLIC IN THE NATIONAL PRESS

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 2, 97 - 133, 01.05.2024

Mevlüt Altıntop

https://doi.org/10.5281/zenodo.10975715

Öz

This study focuses on the centennial anniversary of the Republic of Türkiye and examines how the celebrations were reflected in the national press. The aim is to demonstrate the representation of the republic phenomenon, which has become a subject of debate and struggle over the hundred-year period since its establishment, in the headlines and front pages of national newspapers with different ideological backgrounds and values. For this purpose, twelve newspapers have been selected and classified into four groups: left/secular, right/conservative, and center-right/liberal. The news related to the establishment of the republic for each group has been analyzed in terms of visual and written elements. The examined newspaper copies belong to the day after the Republic Day, dated October 30, 2023. Content, discourse, and critical discourse analysis methods have been employed as the research methodology, and the obtained data/findings have been compared to investigate conformity with the classification. The research results can be briefly summarized in two main points. Firstly, there is a significant conformity with the classification based on the analysis results indicating ideological orientation. Secondly, it is observed that different ideological classifications have turned the ownership and positioning of the republic into a struggle.

Anahtar Kelimeler

Media, Newspaper, Republic, Left, Secular, Right, Conservative, Center-Right, Mainstream, 100th Year

ULUSAL BASINDA CUMHURİYET’İN 100. YILINA YÖNELİK HABERLERİN İÇERİK VE SÖYLEM ANALİZİ

Öz

Bu çalışma Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100. yılı ve kutlamalarının ulusal basına nasıl yansıdığını ele almaktadır. Kuruluşundan bu yana geçen yüz yıllık süreç içinde tartışma odağı ve mücadele alanı hâline gelen cumhuriyet olgusunun farklı düşünsel zemin ve değerlere sahip ulusal gazetelerin manşet ve ilk sayfalarındaki yansımasının gösterilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla on iki gazete seçilmiştir. Seçilen gazeteler sol/laik, sağ/muhafazakâr ve merkez sağ/liberal şeklinde dörtlü gruplarda tasnif edilmiştir. Her bir grubun cumhuriyet’in kuruluşuyla ilgili haberleri görsel ve yazılı unsurları açısından analiz edilmiştir. İncelenen gazete nüshaları 29 Ekim 2023 tarihli Cumhuriyet Bayramı’nın bir sonraki gününe, 30 Ekim 2023 tarihine aittir. Yöntem olarak içerik, söylem ve eleştirel söylem analizi kullanılmış ve elde edilen veriler/bulgular karşılaştırılarak tasnife uygunluğu araştırılmıştır. Araştırma sonucunu kısaca iki başlıkta ele almak mümkündür. Birincisi, ideolojik hareket edildiğine yönelik analiz sonuçlarına göre yapılan tasnife büyük oranda uygunluk saptanmıştır. İkincisi, farklı ideolojik tasniflerin Cumhuriyet’i sahiplenme ve yer kapma mücadelesine dönüştürdüğü görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Medya, Gazete, Cumhuriyet, Sol, Laik, Sağ, Muhafazakâr, Merkez Sağ, Anaakım, 100. Yıl

Etik Beyan

Bu çalışmanın, hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere bu aşamalarda bilimsel etik ilke ve kurallarına uyduğumu; çalışmanın özgün olduğunu ayrıca çalışma kapsamında elde edilen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterildiğini ve bu kaynakların kaynakçada yer aldığını; bu verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı kabul eder, etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim. Çalışmayla ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durum saptanırsa, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm.

Kaynakça

• Acar, B., Ünal, B., Çelik, G., Demir, E., & Yaman, Ö. M. (2023). Suç ve Şiddet İçerikli 3. Sayfa Haberlerinde ‘Kadın’ Temsili: Hürriyet, Sözcü, Yenişafak Gazeteleri. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 68-83.
• Aktaşlı, H. U. (2011). Türk Muhafazakarlığı ve Kemalizm: Diyalektik Bir İlişki. Doğu Batı, s. 147-162.
• Alanka, D. (2024). Nitel Bir Araştırma Yöntemi Olarak İçerik Analizi: Teorik Bir Çerçeve. Kronotop İletişim Dergisi, 1(1), 62-82.
• Alkan, M. Ö. (2017). Fes İnklabından Şapka Devrimine: Fes-Kalpak-Kabalak. Atlas Tarih(45), 116-123.
• Althusser, L. (2002). Devletin İdeolojik Aygıtları. (Y. Alp, & M. Özışık, Çev.) İletişim Yayınları.
• Altıntop, M. (2023a). "İngiltere Medyasının Monarşiye Bakışının Uluslararası Yayıncılık Bağlamında BBC Türkiye Örneği: Kraliçe II. Elizabeth’in Ölüm ve Defin Haberlerinin Eleştirel Söylem Analizi”. BELGÜ(8), 22-39.
• Altıntop, M. (2023b). İletişim Yayınları’nın Kent ve Konut Konulu Kitap Kapaklarının Göstergebilimsel Analizi. Türk Dünyası Araştırmaları, 135, 255-284.
• Altıntop, M., & Bak, G. (2023a). Teun Adrian Van Dijk’in Eleştirel Söylem Analizi Anlayişi ve Haber Analiz Modeli. Y. L. Mert içinde, Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Temel Alanında Akademik Çalışmalar - I (s. 95-110). Artikel Akademi.
• Altıntop, M., & Bak, G. (2023b). Medya, Kamuoyu ve İdeoloji. A. Ç. Ceylan, & S. Batal içinde, Sosyal ve Beşerî Bilimlerde Uluslararası Araştırma ve Derlemeler-Cilt II (s. 1-15). Serüven Yayınevi.
• Aristoteles. (2004). Retorik. (M. H. Doğan, Çev.) Yapı Kredi Yayınları.
• Arklan, Ü., & Rençber, H. (2018). 16 Nisan 2017 Anayasa Referandumu Öncesi Sürecin Türk Yazılı Basınındaki Yansıması: Hürriyet, Sabah ve Sözcü Örneği. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(1), 224-249.
• Aygül, Z. (2016). Türkiyeli Erkeklerin Karşılıklı Gündelik Konuşmalarında Erkek Olmak' Üzerine Anlam Kuruşlarının İncelenmesi. S. A. Arkonaç içinde, Söylem Araştırmaları (s. 31-84). Hiperlink Yayınları.
• Aziz, A. (2014). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri ve Teknikleri. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Aziz, A. (2020). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri ve Teknikleri. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Bauman, Z. (2017). Hermenötik ve Sosyal Bilimler. (H. Oruç, Çev.) Ayrıntı Yayınları.
• Baykal, Ö. (2022). Türk Siyasetinin Sol Yüzü: Kemalizm Hegemonyasında Politika. O. Bilgin içinde, Kültürel İktidar (s. 117-166). Diplomasi Vakfı Yayınları.
• Beneton, P. (1991). Muhafazakârlık. (C. Akalın, Çev.) İletişim Yayınları.
• Bilgin, N. (2006). Sosyal Bilimlerde İçerik Analizi. Siyasal Kitabevi.
• Bora, T. (2003). Türk Sağının Üç Hali. Birikim Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2021). Eğitimde Bilimsel Araştırma Teknikleri. Pegem Akademi.
• Can, A. H. (2013). Frankofoninin Modern Cezayir Edebiyatındaki Rolü. İstanbul Üniversitesi Şarkiyat Mecmuası(22), 77-91.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri. (Kolektif, Çev.) Siyasal Kitabevi.
• Çakır, A. (2014). Söylem Analizi. Palet Yayınları.
• Dursun, O. (2011). Medyada (Basın) Eğlenceyle Sunulan İdeoloji. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi(37), 65-87.
• Gambetti, Z. (2015). Siyaset Bilimi Siyasi midir? E. Hamzaçebi, E. Akçay, U. Kocagöz, & F. Adaman içinde, Sosyal Bilimler Ne İşe Yarar (s. 151-178). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Gordon, S. (2015). Sosyal Bilimler Tarihi ve Felsefesi. (H. Kösebalan, & Ü. Tatlıcan, Çev.) Küre Yayınları.
• Güngör, N. (2016). İletişim Kuramlar Yaklaşımlar. Siyasal Kitabevi.
• Herman, E., & Chomsky, N. (2012). Rızanın İmalatı Kitle Medyasının Ekonomi Politiği. (E. Abadoğlu, Çev.) BGST Yayınları.
• Heywood, A. (2010). Siyasî İdeolojiler. (A. Bayram, Ö. Tüfekçi, H. İnaç, Ş. Akın, & B. Kalkan, Çev.) Adres Yayınları. https://www.ntv.com.tr/n-life. (2022, 10 28). 'Cumhuriyeti Biz Böyle Kazandık' adlı fotoğrafın çekildiği makine müzede sergilenecek. 2023 tarihinde https://www.ntv.com.tr/galeri/n-life/kultur-ve-sanat/cumhuriyeti-biz-boyle-kazandik-adli-fotografin-cekildigi-makine-muzede-sergilenecek,faYdjuqm_0yydeydXRrIgA/I2AjSfPBw0uuuWoJ0n0yIQ adresinden alındı
• İlhan, A. (2011). Hangi Sol. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Jeanrond, W. G. (2007). Teolojik Hermenötik. (E. Kuşçu, Çev.) İz Yayıncılık.
• Karpat, K. H. (2015). Türk Siyasi Tarihi. Timaş Yayınları.
• Keane, J. (1999). Medya ve Demokrasi. (H. Şahin, Çev.) Ayrıntı Yayınları.
• Keat, R., & Urry, J. (2001). Bilim Olarak Sosyal Teori. (N. Çelebi, Çev.) İmge Kitabevi Yayınları.
• Koçak, R. (2013). Rejim Krizi. İletişim Yayınları.
• Koçu, R. E. (1969). Türk Giyim Kuşam ve Süslenme Sözlüğü. Sümerbank Kültür Yayınları.
• Kubilay, Ç. (2021). Türkiye’de İletişim Çalışmaları Alanında Eleştirel Söylem Çözümlemeleri Lisansüstü Tezler Üzerine Bir İnceleme. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, 455-476.
• Kümbetoğlu, B. (2008). Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma. Bağlam Yayıncılık.
• Mango, A. (2000). Atatürk. (F. Doruker, Çev.) Sabah Kitapları.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü. (O. Akınhay, & D. Kömürcü, Çev.) Bilim ve Sanat Yayınları.
• Mert, N. (2006). Muhafazakarlık ve Laiklik. M. Gültekingil, & T. Bora içinde, Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce Muhafazakarlık (s. 314-217). İletişim Yayınları.
• Narlı, N. (2007). Türkiye'de Laikliğin Konumu. Cogito, Laiklik, s. 23-32.
• Ongun, Ö. (2014). Uluslararası Habercilik ve Söylem: Türkiye'deki Gazetelerin Suriye İç Savaşını Yansıtma Biçimleri. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi(20), 77-97.
• Övülmüş, S. (1991). İçerik Çözümlemesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 24(1), 213-228.
• Özel, E. K., & Deniz, Ş. (2016). Türk Medyasının İntihar Haberlerini Sunumunda Etik Sorunlar: Cem Garipoğlu ve Mehmet Pişkin İntiharları. Bilig(77), 233-270.
• Özer, Ö. (2011). Haber Söylem İdeoloji. Literatürk Yayınları.
• Özer, Ö. (2015). Teun Adrian van Dijk Örneğinde Eleştirel Söylem Çözümlemesi. B. Yıldırım içinde, İletişim Araştırmalarında Yöntemler (s. 197-287). Literatürk Academia Yayınları.
• Rifat, M. (2009). Göstergebilimin ABC'si. Say Yayınları.
• Sleman, R. (2021). Tanzimat Döneminde Osmanlı-Fransa Askerî İlişkileri. ESAM Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1), 1-29.
• Sözen, E. (2017). Söylem. Profil Kitap.
• Subaşı, N. (2023). Türk Aydınının Din Anlayışı. Mahya Yayıncılık.
• Tavşancıl, E., & Aslan, E. (2001). İçerik Analizi ve Uygulama Örnekleri. Epsilon Yayıncılık.
• Türk Dil Derneği. (2012). Türkçe Sözlük. Dil Derneği Yayınları.
• Türk Dil Kurumu. (2005). Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu.
• Türkiye Diyanet Vakfı. (2020). Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (Cilt 13). Türkiye Diyanet Vakfı.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2023). Yerel Seçim Sonuçları. https://biruni.tuik.gov.tr/secimdagitimapp/yerel.zul adresinden alındı
• Ünür, E., & Apak, D. (2021). İletişim ve Medya Kavramları Sözlüğü. Gazi Kitabevi.
• Volkan, V. D., & Itzkowitz, N. (2008). Ölümsüz Atatürk. Bağlam Yayıncılık.
• Williams, R. (2012). Anahtar Sözcükler. (S. Kılıç, Çev.) İletişim Yayınları.
• Yalçınkaya. (2022). Gazetelerin Siyasi Partilere Yaklaşımı: Sözcü Gazetesi Üzerine Bir İnceleme. International Social Mentality And Researcher Thinkers Journal, 8(63), 1732-1751.
• Yaylagül, L. (2019). 31 Mart 2019 Mahallî İdareler Seçiminin Sabah ve Sözcü Gazetelerindeki Sunumunun İncelenmesi. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi(32), 323-339.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yüksel, E. (2012). Haber Yapısı ve Türleri. H. İ. Gürcan içinde, Haberciliğin Temel Kavramları (s. 68-92). Anadolu Üniversitesi.