Yahya Kemal’in Bazı Şiirlerinin Yapay Zekâ Teknolojisiyle Görselleştirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 211 - 235, 29.10.2023

Ahmet Karadoğan Fetullah Uyumaz

https://doi.org/10.53046/ijotem.1374035

Öz

Günümüzde neredeyse her alanda kullanılan yapay zekânın edebi türlerden şiire bakışının ele alınmasının literatürde bir boşluğu dolduracağını düşünmekteyiz. Bu bağlamda çalışmada, edebiyat ürünlerinden şiirlerin yapay zekâ ile nasıl görselleştirileceği ve oluşturulan görsellerin şiir ile bağlantılı olup olmayacağı konusunu inceledik. Bu amaçla Türk edebiyatında önemli bir yere sahip olan Yahya Kemal’in Gurbet, Bir Yıldız Aktı, Uçuş, Ziyaret, Sessiz Gemi, Maltepe, Akşam Musikisi, Gece, Mevsimler isimli şiirlerini seçtik. Dall. E ve Artbreeder uygulamalarını kullanarak şiirler için görseller elde ettik. Çalışmada içerik analizi yöntemini kullanarak görsellerin şiir ile ne kadar uyumlu olduğunu incelendik. Sonuç olarak; yapay zekâ şiirlerdeki kelime, tema ve duyguya uygun görseller üretti. Yapay zekanın ürettiği görsellerin renk ve şekil bakımından şiirleri anımsattığını belirledik.

Anahtar Kelimeler

Yahya Kemal, yapay zekâ, sayısal sanat, şiir görselleştirme

Visualisation of Some Poems of Yahya Kemal with Artificial Intelligence Technology

Öz

We think that addressing the view of artificial intelligence, which is used in almost every field today, from literary genres to poetry will fill a gap in the literature. In this context, in this study, we examined how to visualise poems from literary products with artificial intelligence and whether the visuals created will be related to poetry. For this purpose, we selected Yahya Kemal's poems titled Gurbet, Bir Yıldız Aktı, Uçuş, Ziyaret, Siliz Gemi, Maltepe, Akşam Musikisi, Gece, Mevsimler, which have an important place in Turkish literature. We obtained visuals for the poems using Dall. E and Artbreeder applications. In the study, we examined how compatible the visuals were with the poems by using the content analysis method. As a result; artificial intelligence produced visuals suitable for the words, themes and emotions in the poems. We determined that the visuals produced by artificial intelligence were reminiscent of poems in terms of colour and shape.

Anahtar Kelimeler

Yahya Kemal, artificial intelligence, digital art, poetry visualization

Kaynakça

• Abdul‐Rahman, A., Lein, J., Coles, K., Maguire, E., Meyer, M., Wynne, M., ... & Chen, M. (2013, June). Rule‐based visual mappings–with a case study on poetry visualization. In Computer Graphics Forum (Vol. 32, No. 3pt4, pp. 381-390). Oxford, UK: Blackwell Publishing Ltd. https://doi.org/10.1111/cgf.12125
• Artut, S. (2019). Yapay zekâ olgusunun güncel sanat çalışmalarındaki açılımları, İnsan&İnsan, (6),22, 767-783.
• Aydoğdu Çelik, M. ve Çelik, Y. (2023). İngiliz Romantik şiirinin yapay zekâ teknolojisiyle görselleştirilmesi. Humanitas, 11 (INCSOS VIII Özel Sayısı), 21-36.
• Ballı, Ö. (2020). Yapay zekâ ve sanat uygulamaları üzerine güncel bir değerlendirme. Sanat ve Tasarım Dergisi, 277-306. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sanatvetasarim/issue/58750/848330
• Bostrom, N. (2018). Süper zekâ: Yapay zekâ uygulamaları, tehlikeler ve stratejiler. (F. B. Aydar, Çev.). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Çelik, Y. (2022). Kurumsal iletişimde yapay zekâ kullanımı. H. Çiftçi ve H. Ö. Ilgın (Ed.) A’dan Z’ye iletişim çalışmaları-7 içinde (s. 91-114). İksad Yayınevi.
• Delmonte, R. (2015, June). Visualizing poetry with SPARSAR–visual maps from poetic content. In Proceedings of the Fourth Workshop on Computational Linguistics for Literature (pp. 68-78).
• Ergen, M. (2019). What is artificial intelligence? Technical considerations and future perception. The Anatolian Journal of Cardiology, 22(2), 5-7.
• Kaya, İ. ve Engin, O. (2005). Kalite iyileştirme sürecinde yapay zekâ tekniklerinin kullanımı. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 11(1), 103-114.
• Köse, U. (2018). Are we safe enough in the future of artificial intelligence? A discussion on machine ethics and artificial intelligence safety. Broad Research in Artificial Intelligence and Neuroscience, 9(2), 184-197.
• McCurdy, N., Lein, J., Coles, K., & Meyer, M. (2015). Poemage: Visualizing the sonic topology of a poem. IEEE transactions on visualization and computer graphics, 22(1), 439-448. DOI: 10.1109/TVCG.2015.2467811
• Öztürk, D. (2020). Cumhuriyet şiirine yön veren şair: Yahya Kemal Beyatlı. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (24), 147-162. https://dergipark.org.tr/en/pub/igdirsosbilder/issue/66831/1045159
• Say, C. (1998). Akla Doğru. Cogito Yayınları, Sayı: 13.
• Yengin, D. (2022). Dijital hastalık olarak phantom vibration. A. Övür (Ed.) Dijital devrim içinde (s. 93-108). Der Yayınları.