The Relationship Between the Traditionalist School and Intellectual Tradition in William Chittick

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 87 - 120, 30.04.2024

Abdulhamit Altuntaş Betül Saylan

Öz

William Chittick is one of the Western researchers who stands out with his studies in the field of Islamic Sufi thought and philosophy, focusing on Ibn al-'Arabî, Mevlânâ, and intellectuals coming from these two main traditions. Chittick, who is still continuing his research at New York State University, is a researcher who emphasizes “tradition” and is eager to continue the legacy left by Ibn al-'Arabî and Mevlânâ. According to general opinion, Chittick is seen by most researchers as one of the living representatives of traditionalists, also noted for the name “Traditionalist School.”.
Despite there being some common threads between the traditionalist school and Chittick's thoughts, Chittick's statements, such as “I am representative of no school,” reveal that he has a different world of thought. As a matter of fact, our research shows that Chittick tries to bring to the forefront what he calls “intellect” and often refers to as “intellectual tradition.”
In this study, we will reveal the understanding of “intellectual tradition," which includes Islamic civilization and Sufi teachings, which Chittick expresses under the leadership of Ibn al-'Arabî and Mevlânâ through his meaning attributed to the word “tradition” by determining his relationship with the traditionalist school. Our study will be presented in a general framework with a descriptive modality by using the document analysis method.

Anahtar Kelimeler

Sufism, William Chittick, Tradition, Traditionalist School, Intellectual Tradition, Ibn al-, Mevlânâ

William Chittick’te Gelenekselci Ekol ve Entelektüel Gelenek İlişkisi

Öz

William Chittick; İbnü’l-Arabî, Mevlânâ ve bu iki ana gelenek üzerinden gelen entelektüel kimseleri merkeze alarak İslâm’da tasavvuf ve İslam felsefesi alanında yaptığı çalışmalarla ön plana çıkan Batılı araştırmacılardan biridir. New York State Üniversitesinde çalışmalarına devam eden Chittick, İbnü’l-Arabî ve Mevlânâ ile onların bırakmış olduğu mirası devam ettirme gayretiyle “gelenek” vurgusunu dile getiren bir araştırmacıdır. Chittick, yaygın kanaate göre çoğu araştırmacı tarafından “Gelenekselci ekol” (Traditionalist school) adıyla meşhur gelenekselcilerin yaşayan temsilcilerinden olarak da görülmektedir.
Gelenekselci ekol ile Chittick’in düşünceleri arasında bazı ortak noktalar bulunsa da Chittick’in “Hiçbir ekolün temsilcisi değilim.” şeklindeki söylemleri, onun farklı bir düşünce dünyasına sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Nitekim yaptığımız araştırmalar, Chittick’in “intellect” (entelektüel) adını verdiği ve sık sık “entelektüel gelenek” şeklinde bahsettiği bir düşünceyi ön plana çıkarma gayretinde olduğunu göstermektedir.
Bu çalışmada Chittick’in “gelenek” kelimesine yüklediği manadan hareketle onun Gelenekselci ekol ile ilişkisi saptanarak İbnü’l-Arabî ve Mevlânâ öncülüğünde ifade ettiği İslâm medeniyeti ve tasavvufî öğretilerini içeren “entelektüel gelenek” anlayışı ortaya konulacaktır. Çalışma, doküman analizi yöntemini kullanılarak deskriptif bir metotla genel bir çerçeve halinde sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

William Chittick, Gelenek, Gelenekselci Ekol, Entelektüel Gelenek, Tasavvuf, İbnü’l-Arabî

Kaynakça

• Altuntaş, Abdulhamit. William Chittick’te Gelenekselci Ekol ve Tasavvuf. Trabzon: Trabzon Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2022.
• Armağan, Mustafa. Gelenek ve Modernlik Arasında. İstanbul: Timaş Yayınları, 2013.
• Aslan, Adnan. “Geleneksel Ekolün Modernizm Eleştirisi ve İslâm Düşüncesine Yansımaları”. İslâm ve Modernleşme: II. Kutlu Doğum İlmî Toplantısı. 55-69. İstanbul: İSAM Yayınları, 1997.
• Aslan, Adnan. “Gelenekselci Ekol”. Doğudan Batıya Düşüncenin Serüveni: Medeniyet Projelerinin İnşa Sürecinde Çağdaş İslâm Düşüncesi. ed. Bayram Ali Çetinkaya.10/749-771. İstanbul: İnsan Yayınları, 2015.
• Ayverdi, İlhan. Misalli Büyük Türkçe Sözlük. 1. Cilt. İstanbul: Kubbealtı Yayınları, 2008.
• Burckhardt, Titus. Aklın Aynası: Geleneksel Bilim ve Kutsal Sanat Üzerine Denemeler. çev. Volkan Ersoy. İstanbul: İnsan Yayınları, 1994.
• Burckhardt, Titus. İslam Tasavvuf Doktrinine Giriş. çev. Fahreddin Arslan. İstanbul: Ribat Yayınları, 1982.
• Chittick, William-Murata, Sachiko. İslâm’ın Vizyonu: İnanç ve Uygulama. çev. Turan Koç İstanbul: İnsan Yayınları, 2019.
• Chittick, William. “Introduction”. The Self-Disclosure of God: Principles of Ibn al- ‘Arabî’s Cosmology. Albany: State University of New York Press, 1998.
• Chittick, William. “İbnü’l-Arabî: Entelektüel Geleneğe Açılan Kapı” çev. Mustafa Salih Edis, Sufiyye, 10/289-302. Haziran 2021.
• Chittick, William. “Mutluluğu Ararken Görevimizi Unuttuk”, Yeni Şafak. Erişim 28 Ağustos 2022.https://www.yenisafak.com/hayat/mutlulugu-ararken-gorevimizi-unuttuk-3386528
• Chittick, William. “Response to the Questions of Ahmet Faruk Çağlar”. Erişim 28 Ağustos 2022. http://www.williamcchittick.com/wp-content/uploads/2019/05/Response-to-Questions-Posed-by-Ahmet-Faruk-C%CC%A7ag%CC%86lar.pdf
• Chittick, William. “The Doorway to an Intellectual Tradition”. Journal of the Muhyiddin İbn ‘Arabi Society. 59. 2016.
• Chittick, William. “William Chittick ile Gelenekselcilik, Modernite ve Tasavvuf Üzerine, Sabah Ülkesi. Erişim 28 Ağustos 2022. https://www.sabahulkesi.com/2013/07/01/william-chittick-ile-gelenekselcilik-modernite-ve-tasavvuf-%C3%BCzerine-ahmet-faruk-%C3%A7a%C4%9Flar/
• Chittick, William. Âşığın Aynası: Kayıp Kalbin Peşinde. çev. Ömer Saruhanlıoğlu. İstanbul: Okuyan Us Yayınları, 2018.
• Chittick, William. Divine Love: Islamic Literature and the Path of God. New Haven-London: Yale University Press, 2013.
• Chittick, William. Hayal Âlemleri: İbn Arabî ve Dinlerin Çeşitliliği Meselesi. çev. Mehmet Demirkaya. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2016.
• Chittick, William. Ibn ‘Arabi: Heir to the Prophets. Oxford: Oneworld, 2005.
• Chittick, William. Imaginal Worlds: Ibn al-‘Arabî and the Problem of Religious Diversity. Albany: State University of New York Press, 1994.
• Chittick, William. İbn Arabî: Giriş Kitabı. çev. Kadir Filiz. İstanbul: Nefes Yayınları, 2018.
• Chittick, William. Kozmos’un Hakîkati- İlm-i Kâinat, İlm-i Nefs: İslâm Kozmolojisi. çev. Ömer Çolakoğlu. İstanbul: İnsan Yayınları, 2017.
• Chittick, William. Science of the Cosmos, Science of the Soul: The Pertinence of Islamic Cosmology in the Modern World. Oxford: Oneworld Publications, 2007.
• Chittick, William. Seyyid Hüseyin Nasr’ın Temel Düşünceleri. çev. Nurullah Koltaş. İstanbul: İnsan Yayınları, 2012.
• Chittick, William. Sûfi’nin Aşk Yolculuğu: Mevlânâ’nın Mânevî Öğretisi. çev. Ömer Saruhanlıoğlu. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2016.
• Chittick, William. Tasavvuf: Kısa Bir Giriş. çev. Turan Koç. İstanbul: İz Yayıncılık, 2019.
• Chittick, William. The Sufi Path of Knowledge: Ibn al- ‘Arabi’s Metaphysics of Imagination. Albany: State University of New York Press, 1989.
• Chittick, William. Varolmanın Boyutları. çev. Turan Koç. İstanbul: İnsan Yayınları, 2019.
• Cürcânî, Seyyid Şerîf. Tarifat-Arapça/Türkçe Terimler Sözlüğü. çev. Arif Erkan. İstanbul: Bahar Yayınları, 1997.
• Eaton, Gai. King of the Castle: Choice&Responsibility in the Modern World. Londra: The Bodley Head, 1977.
• Eminrezavî, Mehdi. “Seyyid Hüseyin Nasr’ın İlmî Katkıları”. çev. Aysel Danacı. Söyleşiler. red. Mahmut Erol Kılıç. 21-31. İstanbul: İnsan Yayınları, 1996.
• Encyclopedia. “Tradition”. (Erişim 25 Ağustos 2022).
• Guénon, René. Doğu Düşüncesi. çev. Lütfi Fevzi Topaçoğlu. İstanbul: İz Yayıncılık, 1997.
• Guénon, René. Doğu ve Batı. çev. Fahrettin Arslan. İstanbul: Yeryüzü Yayınları, 1980.
• Guénon, René. İslâm Maneviyatı ve Taoculuğa Toplu Bakış. çev. Mahmut Kanık. İstanbul, İnsan Yayınları, 1989.
• Guénon, René. Manevî İlimlere Giriş. çev. Lütfi Fevzi Topaçoğlu. İstanbul: İnsan Yayınları, 1997.
• Guénon, René. Modern Dünyanın Bunalımı. çev. Mahmut Kanık. İstanbul: Verka Yayınları, 1999.
• Gürel, Musa. Gelenekselci Ekolün Sanat Anlayışı. Afyonkarahisar: Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• https://www.williamcchittick.com/cv/ (Erişim 25 Ağustos 2022).
• İbn Manzûr. Lisânu’l-Arab. Beyrut: Daru’s-Sadr, t.y..
• Karadayı, Osman Nuri. İbnü’l-Arabî’de İbâreden İşârete İşârî ve Gâî Yorum Kitâbu’l-Gâyât, İstanbul: İnsan Yayınları, 2022.
• Kasay, Abdullah. Çağdaş Türk Düşüncesinde Gelenekselci Ekol’ün (Tradisyonalizm) Eleştirisi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Koltaş, Nurullah. Gelenekselci Ekol ve İslâm. İstanbul: İnsan Yayınları, 2013.
• Kot Tan, Zeynep. “Gelenekselci Ekol ve Dinlerin Aşkın Birliği”. Doğudan Batıya Düşüncenin Serüveni: Medeniyet Projelerinin İnşa Sürecinde Çağdaş İslâm Düşüncesi. ed. Bayram Ali Çetinkaya. 10/811-827. İstanbul: İnsan Yayınları, 2015.
• Kur’ân Yolu. Erişim 27 Ağustos 2022.https://kuran.diyanet.gov.tr/Tefsir/
• Kutluer, İlhan. “René Guénon’dan Seyyid Hüseyin Nasr’a: Gelenekselci Ekol’e Ait Öğretilerin Türkiye’ye İntikali ve Algılanış Biçimleri”. Türkiye’de İslâmcılık Düşüncesi ve Hareketi Sempozyum Tebliğleri. ed. İsmail Kara-Asım Öz. 404-448. İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, 2013.
• Kutluer, İlhan. Yitirilmiş Hikmeti Ararken. İstanbul: İz Yayıncılık, 2017.
• Lings, Martin. Tasavvuf Nedir. çev. Harun Şencan. İstanbul: Akabe Yayınları, 1986.
• Mütercim Âsım Efendi, Kâmûsu’l-Muhît Tercümesi. ed. Mustafa Koç. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2013.
• Nasr, Seyyid Hüseyin. “İslâm Geleneğini Yeniden Keşfetmek”. çev. Akif Emre. Söyleşiler. red. Mahmut Erol Kılıç. 103-111. İstanbul, İnsan Yayınları, 1996.
• Nasr, Seyyid Hüseyin. Bilgi ve Kutsal. çev. Yusuf Yazar. İstanbul: İz Yayıncılık, 2001.
• Nasr, Seyyid Hüseyin. Bir Kutsal Bilim İhtiyacı. çev. Şehabeddin Yalçın. İstanbul: İnsan Yayınları, 1995.
• Nasr, Seyyid Hüseyin. Knowledge and the Sacred. Albany: StateUniversity of New York Press, 1989.
• Nasr, Seyyid Hüseyin. Tasavvufi Makaleler. çev. Sadık Kılıç. İstanbul: İnsan Yayınları, 2002.
• Omar, Mohamed. “Interview with Dr. William Chittick”. Erişim 28 Ağustos 2022. http://www.williamcchittick.com/wp-content/uploads/2019/05/Interview-with-Mohamed-Omar-originally-published-online-in-Swedish.pdf
• Saruhanlıoğlu, Ömer. “Editörlerin Önsözü”. Âşığın Aynası: Kayıp Kalbin Peşinde. ed. Meltem Türkeri. 11-14. İstanbul: Okuyan Us Yayınları, 2018.
• Saz, Süleyman. Titus Burckhardt ve İslâm Sanatı Yorumu. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi. 2019.
• Schuon, Frithjof. İslâm ve Ezelî Hikmet. çev. Şahabeddin Yalçın. İstanbul: İz Yayıncılık, 2013.
• Sungur, Erol. Nasr’a Göre Gelenek ve Modernlik. Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları, 2014.
• Şimşek, İsmail- Yitiz Recep. “İbnü’l Arabi Düşüncesinde Dinlerin Aşkın Birliği Sorunu”. Uluslararası İbnü’l Arabi Sempozyumu: İnsanlığın Hakikat Arayışı ve İbnü’l Arabi. 1/ 323-338. Malatya, İnönü Üniversitesi Yayınevi, 2018.
• Yalçın, Şahabeddin. “Giriş”. Varlık, Bilgi ve Din. ed. İsmail Taşpınar. İstanbul: İnsan Yayınları, 1997.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Vücûd”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi.43/136-137. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Yılmaz, Hüseyin. “Dinlerin Aşkın Birliği-Gelenekselcilerin Din Anlayışı”. Doğudan Batıya Düşüncenin Serüveni: Medeniyet Projelerinin İnşa Sürecinde Çağdaş İslâm Düşüncesi. ed. Bayram Ali Çetinkaya. 10/773-810. İstanbul: İnsan Yayınları, 2015.
• Yılmaz, Hüseyin. “Gelenek, Gelenekçilik ve Gelenekselcilik”. Muhafazakâr Düşünce 1/3, (2005), 39-53.
• Yılmaz, Hüseyin. Ezelî Hikmet ve Dinler: Dinler Tarihinde Tradisyonel Perspektif. İstanbul: İnsan Yayınları, 2003. Zengin, Celil. Seyyid Hüseyin Nasr’ın Düşüncesinde Modernizm Eleştirisi. Afyonkarahisar: Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.