Sultan-Paşa Kroniklerini Yeniden Düşünmek: Mustafa es-Safavî el-Kal‘âvî ve Eseri Üzerine Bir İnceleme
Öz
Mısır XVIII. yüzyılın son çeyreği ile XIX. yüzyılın ilk çeyreğinde önemli gelişmelere tanıklık etmiştir. Memlük beylerinin yönetimde öne çıkarak söz sahibi oldukları yüzyılın son çeyreği 1798’de Mısır topraklarının Fransızlar tarafından işgaliyle farklı bir boyuta geçmiştir. İşgal süreci ve sonrasındaki kaotik durum 1805’te Kavalalı’nın vali olmasına kadar sürmüştür. Mehmed Ali Paşa dönemi ise Mısır’ın hiçbir zaman şahit olmadığı birçok hızlı ve yıkıcı gelişmeyi beraberinde getirmiştir. Bu makale, geçiş döneminin görgü tanığı olan Mısırlı tarihçi Mustafa es-Safavî el-Kal‘âvî ve Safvetü’z-Zamân fî men Tevellâ alâ Mısr min Emîr ve Sultân isimli eserini muhteva ve yazım usulü açısından ele almaktadır. Araştırmamız bu eserin sultan-paşa kronik geleneğinin son halkası olduğunu ileri sürmekte ve bu tarz kroniklerin güçlü ve zayıf yönlerini tartışmaya açmaktadır. Çalışma aynı zamanda sultan-paşa kronik geleneğinin muhtemel siyasi ve zihni arka planını ortaya koymayı hedeflemektedir.
Anahtar Kelimeler
Mustafa el-Kal‘âvî Safvetü’z-Zamân fî men Tevellâ alâ Mısr min Emîr ve Sultân Mısır tarihyazımı sultan-paşa kronikleri
Kaynakça
- Abu-’Uksa, Wael, Freedom in the Arab World: Concept and Ideologies in Arabic Thought in the Nineteenth Century, Cambridge: Cambridge University Press, 2016.
- Ahmed, Leylâ Abdüllatîf, Dirâsât fî târîh ve müerrihî Mısr ve’ş-Şâm ibbâne’l-asri’l-Osmânî, Kahire: Mektebetü’l-Hancî, 1980.
- Bağdâtlı İsmâil Paşa, Hediyyetü’l-ârifîn, I-II, Beyrut: Dârü’l-ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1951-55.
- Baytâr, Abdürrezzâk b. Hasan, Hilyetü’l-beşer fî târîhi’l-karni’s-sâlis aşer, nşr. Muhammed Behcet el-Baytar, I-III, Beyrut: Dâru Sadr, 1993.
- Broadbridge, Anne F., “Academic Rivalry and the Patronage System in Fifteenth-Century Egypt: al-’ayni, al-Makrizi, and Ibn Hajar al-Askalani”, Mamlûk Studies Review, 3 (1999): 85-107.
- Brockelmann, Carl, History of the Arabic Written Tradition: Supplement, trc. Joep Lameer, I-II, Leiden: Brill, 2016.
Öz
شهدت مصر تطورات مهمة في الربع الأخير من القرن الثامن عشر والربع الأول من القرن التاسع عشر. الربع الأخير من القرن ، عندما برز أمراء المماليك في المقدمة وكان لهم رأي في الإدارة ، اتخذ بعدًا مختلفًا مع احتلال الفرنسيين للأراضي المصرية عام 1798. واستمرت حالة الفوضى أثناء الاحتلال وبعده حتى أصبح محمد علي واليًا عام 1805. من ناحية أخرى ، جلبت فترة محمد علي باشا العديد من التطورات السريعة والمدمرة التي لم تشهدها مصر من قبل. تتناول هذه الورقة المؤرخ المصري مصطفى الصفاوي القلعاوي ، شاهد عيان على الفترة الانتقالية ، ومؤرخه صفوت الزمان في من تولى على مصر من أمير وسلطان ، من حيث المضمون وأسلوب الكتابة. يجادل بحثنا بأن هذا التأريخ هو الرابط الأخير لتقليد تأريخ السلطان باشا ويناقش نقاط القوة والضعف في مثل هذه السجلات. تهدف الدراسة أيضًا إلى الكشف عن الخلفية السياسية والعقلية المحتملة لتقاليد سجلات السلطان باشا
Anahtar Kelimeler
مصطفى الصفاوي القلعاوي صفوت الزمان في من تولى على مصر من أمير وسلطان مصر التأريخ سجلات السلطان باشا
Kaynakça
- Abu-’Uksa, Wael, Freedom in the Arab World: Concept and Ideologies in Arabic Thought in the Nineteenth Century, Cambridge: Cambridge University Press, 2016.
- Ahmed, Leylâ Abdüllatîf, Dirâsât fî târîh ve müerrihî Mısr ve’ş-Şâm ibbâne’l-asri’l-Osmânî, Kahire: Mektebetü’l-Hancî, 1980.
- Bağdâtlı İsmâil Paşa, Hediyyetü’l-ârifîn, I-II, Beyrut: Dârü’l-ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1951-55.
- Baytâr, Abdürrezzâk b. Hasan, Hilyetü’l-beşer fî târîhi’l-karni’s-sâlis aşer, nşr. Muhammed Behcet el-Baytar, I-III, Beyrut: Dâru Sadr, 1993.
- Broadbridge, Anne F., “Academic Rivalry and the Patronage System in Fifteenth-Century Egypt: al-’ayni, al-Makrizi, and Ibn Hajar al-Askalani”, Mamlûk Studies Review, 3 (1999): 85-107.
- Brockelmann, Carl, History of the Arabic Written Tradition: Supplement, trc. Joep Lameer, I-II, Leiden: Brill, 2016.
Öz
Egypt has witnessed important developments in the last quarter of 18th century and first quarter of the 19th century. The last quarter of the century, when the Mamluk beys came to the fore and had a say in the administration, took a different dimension with the occupation of the Egyptian lands by the French in 1798. The chaotic situation during and after the occupation continued until Muhammed Ali became the governor in 1805. The period of Muhammed Ali Pasha, on the other hand, brought many rapid and destructive developments that Egypt had never witnessed. This paper deals with the Egyptian historian Mustafa al-Safawi al-Qal‘awi, eyewitness to the transition period, and his chronicle, Safwat al-Zamān fī man Tawalla ʿala Misr min Amīr wa-Sultān, in terms of content and writing style. Our research argues that this chronicle is the last link of the sultan-pasha chronicle tradition and discusses the strengths and weaknesses of such chronicles. The study also aims to reveal the possible political and mental background of the tradition of sultan-pasha chronicles.
Anahtar Kelimeler
Mustafa al-Safawi al-Qal‘awi Safwat al-Zamān fī man Tawalla ʿala Misr min Amīr wa-Sultān Egypt historiography sultan-pasha chronicles
Kaynakça
- Abu-’Uksa, Wael, Freedom in the Arab World: Concept and Ideologies in Arabic Thought in the Nineteenth Century, Cambridge: Cambridge University Press, 2016.
- Ahmed, Leylâ Abdüllatîf, Dirâsât fî târîh ve müerrihî Mısr ve’ş-Şâm ibbâne’l-asri’l-Osmânî, Kahire: Mektebetü’l-Hancî, 1980.
- Bağdâtlı İsmâil Paşa, Hediyyetü’l-ârifîn, I-II, Beyrut: Dârü’l-ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1951-55.
- Baytâr, Abdürrezzâk b. Hasan, Hilyetü’l-beşer fî târîhi’l-karni’s-sâlis aşer, nşr. Muhammed Behcet el-Baytar, I-III, Beyrut: Dâru Sadr, 1993.
- Broadbridge, Anne F., “Academic Rivalry and the Patronage System in Fifteenth-Century Egypt: al-’ayni, al-Makrizi, and Ibn Hajar al-Askalani”, Mamlûk Studies Review, 3 (1999): 85-107.
- Brockelmann, Carl, History of the Arabic Written Tradition: Supplement, trc. Joep Lameer, I-II, Leiden: Brill, 2016.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Yakınçağ Ortadoğu Tarihi |
| Bölüm | Research Article |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 20 Ocak 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Sayı: 51 |
