NATO Kurucu Andlaşması 5. Maddesinin Saldırı Fiili Açısından Analizi

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 1 - 10, 30.12.2020

Kamuran Reçber

Öz

Uluslararası kamu hukuku sisteminde etkin bir hukuk kişisi olan Kuzey Atlantik Örgütü (NATO), Kurucu
Andlaşması’nın kendisine tanıdığı yetkiler ve getirdiği sorumluluklar kapsamında eylemde bulunmakta
veya işlemler tesis etmektedir. NATO, bu yetkileri kullanırken ve bu sorumluluklara muhatap olurken
elbette uluslararası kamu hukuku normlarına (özellikle Birleşmiş Milletler mevzuatına) uygun hareket
etmek durumundadır. NATO Kurucu Andlaşması’nın 5. maddesi, üye devletlerden biri veya bir kaçının
silahlı saldırıya uğraması halinde diğer üye devletlerin saldırıya uğrayan devlet(ler)e nasıl ve ne şekilde
yardım yapması gerektiğini düzenlemektedir.
NATO Kurucu Andlaşması’nın 5. maddesi özü itibarıyla üye devletlerden biri veya birden fazlasının silahlı
saldırıya uğraması halinde ne yapılacağını öngörmektedir. Ancak çalışmanın da ana fikrini oluşturan üye
devletlerden birinin diğerine silahlı saldırıda bulunması halinde ne yapılacağı hususunu NATO Kurucu
Andlaşması’nın 5. maddesi düzenlememektedir. Çalışmada, bahsettiğimiz bu ihtimalin gerçekleşmesi
halinde, NATO üyesi devletlerin nasıl davranacakları tartışma konusu yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

NATO, Meşru Müdafaa, Birleşmiş Milletler, Uluslararası Kamu Hukuku, Saldırı Fiili

Kaynakça

• Batı Avrupa Birliği, Erişim Adresi http://www.weu.int/, (Erişim Tarihi: 11.02.2020).
• BIDIAS, Jean Paul (2016). Le recours à la légitime défense par les organisations régionales dans la lutte contre le terrorisme. Revue québécoise de droit international Quebec, Volume 29, numéro 1, s. 28.
• ÇELİK, Edip F. (1987). Milletlerarası Hukuk: İkinci Kitap. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Déclaration du sommet de Lisbonne, Erişim Adresi https://www.nato.int/cps/fr/natohq/official_texts_68828.htm?selectedLocale=fr, (Erişim Tarihi: 07.02.2020).
• Définition de l’agression, Erişim Adresi https://undocs.org/fr/A/RES/3314(XXIX), (Erişim Tarihi: 10.01.2020).
• DUBUISSON, François (2004). Le terrorisme, nouvelle forme d’agression armée au sens du droit international?, (içinde) Pierre CALAME, Benjamin DENIS, Eric REMACLE, L’art de la paix: approche trandisciplinaire, Presses interuniversitaires européennes-Peter LANG, Bruxelles.
• DUPUY, Pierre-Marie (2002). Droit International Public, 6. Ed., Paris:.Dalloz
• GOUT, F. ve KEMPF, O. (2016). Comment l’OTAN pense la guerre aujourd’hui. Inflexions, Vol. 3, N° 33.
• IMBERT, Armand (1968). L’Union de l’Europe Occidentale. Librairie Générale de Droit et de Jurisprudence, Paris.
• Kuzey Atlantik Andlaşması, Erişim Adresi https://www.nato.int/cps/fr/natohq/official_texts_17120.htm?selectedLocale=tr, (Erişim Tarihi: 11.02.2020).
• LE FLOCH, Guillaume (2019). Le principe de l’interdiction du recours à la force a-t-il encore valeur positive?. Droit et Cultures, No 57, 2009, s. 49-76.
• Lizbon Sonrası NATO, Erişim Adresi https://www.nato.int/nato_static_fl2014/assets/pdf/pdf_publications/20111122_nato_after_lisbon_TUR.pdf, (Erişim Tarihi: 07.02.2020).
• ÖZDAL, Barış (2020). Avrupa Birliği Siyasi Bir Cüce, Askeri Bir Solucan mı?, 2. Baskı, Bursa: Dora Yayınları.
• PAZARCI, Hüseyin (2010). Uluslararası Hukuk Dersleri: IV. Kitap, Ankara: Turhan Kitabevi.
• Petersberg Deklarasyonu, Erişim Adresi https://mjp.univ-perp.fr/defense/ueo92a.htm, (Erişim Tarihi: 27.12.2019).
• REÇBER, Kamuran (2018). Uluslararası Hukuk. Bursa: Dora Yayınları.
• REÇBER, Kamuran(2018). Avrupa Birliği Hukuku ve Temel Metinleri, 3. Baskı, Bursa: Dora Yayınları.
• ROUBY, Gilles (2010). L’Organisation de l’Atlantique-Nord. Organisation, fonctionnement et perspectives.
• Annuaire Français de Relations Internationales (AFRI), Volume XI, s. 715-724.
• S. J. C. (1955). Problèmes juridiques de l’Organisation du traité de l’Atlantique Nord. Politique étrangère, n°6, 20ᵉannée.
• SIERPINSKI, Batyah (2006). La légitime défense en droit international: un concept ambigu?. Revue québécoise de droit international, No 19-1, ss. 79-120.
• Texte du Traité de Bruxelles modifié, Erişim Adresi http://www.weu.int/Traite.htm, (Erişim Tarihi: 17.02.2020).
• VIRALLY, Michel (1956). La valeur juridique des recommandations des organisations internationals. Annuaire Français de Droit International, No 2, Année 1956, s. 66-96.
• ZOUREK, Jaroslav (1974). Enfin une définition de l’agression. Annuaire Français de Droit International, No 20, Année 1974, s. 9-30.