ANALYSIS OF THE STATE OF BOSNIA AND HERZEGOVINA WITHIN THE CONTEXT OF STATE FRAGILITY

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 2, 33 - 55, 15.04.2024

Kader Özlem Setenay Tav

Öz

In the international system, states show effectiveness at different levels depending on their capacities. States
that differ from the successful modern state structure in many aspects are frequently examined through failed
state studies in the International Relations literature. In addition to case studies on failed state, states that cannot
yet be defined as failed but show statehood at a warning level in the face of current and potential problems
should also be taken into consideration in terms of the stability of the international system. To this end, studies
on state fragility provide a broader analysis of statehood with the understanding that all states are fragile to
some degrees. While many parameters can be used to determine state fragility, capacity, authority, legitimacy
and non-state factors were taken into account in the study. The territory of Bosnia and Herzegovina has
witnessed three state failures in a hundred years: The Kingdom of Yugoslavia, the Socialist Federal Republic
of Yugoslavia (SFRY) and the independence process of Bosnia and Herzegovina. While each state was built
on each other's ruins, it also inherited its fragilities to the other. This study aims to identify current problems
of Bosnia and Herzegovina through the parameters of state fragility, in line with past experiences, and to create
a preliminary warning to prevent the state from failing.

Anahtar Kelimeler

Bosnia and Herzegovina, Yugoslavia, State Failure, State Fragility, Balkans

DEVLET KIRILGANLIĞI KAPSAMINDA BOSNA HERSEK DEVLETİNİN İNCELENMESİ

Öz

Uluslararası sistemde devletler kapasitelerine göre farklı seviyelerde etkinlik göstermektedirler. Başarılı
modern devlet yapısından birçok yönüyle farklılaşan devletler Uluslararası İlişkiler literatüründe başarısız
devlet çalışmaları ile sıklıkla incelenmektedir. Başarısız devlet vaka çalışmalarının yanında henüz başarısız
olarak tanımlanamayan ancak mevcut ve potansiyel sorunlar karşısında uyarı seviyesinde devletsellik gösteren
devletlerin de uluslararası sistemin istikrarı açısından dikkate alınması gerekmektedir. Bu amaçla devlet
kırılganlığı çalışmaları tüm devletlerin bir dereceye kadar kırılgan oldukları anlayışıyla daha geniş bir
devletsellik analizi sağlamaktadır. Devlet kırılganlığının tespiti açısından birçok parametre kullanılabileceği
gibi çalışmada kapasite, otorite, meşruiyet ve devlet dışı faktörler dikkate alınmıştır. Bosna Hersek toprakları
yüz yıl içerisinde Yugoslavya Krallığı, Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti (YSFC) ve Bosna Hersek’in
bağımsızlık sürecinde olmak üzere üç devlet başarısızlığına sahne olmuştur. Her devlet birbirinin yıkıntıları
üzerine inşa edilirken kırılganlıklarını da diğerine miras bırakmıştır. Bu çalışma Bosna Hersek’in geçmişindeki
tecrübeler doğrultusunda güncel sorunlarının devlet kırılganlığı parametreleri üzerinden tespit edilmesini ve
devletin başarısızlığa uğramaması için ön uyarı oluşturulmasını amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bosna Hersek, Yugoslavya, Devlet Başarısızlığı, Devlet Kırılganlığı, Balkanlar

Kaynakça

• Biogradlija L. (2023), “Bosnalı Sırp lider Dodik: Mülklerimizi bizden almaya kalkışırsanız Sırp Cumhuriyeti’ni ayıracağız”, Anadolu Ajansı, (2023, 9 Mart), https://www.aa.com.tr/tr/dunya/ bosnali-sirp-lider-dodik-mulklerimizi-bizden-almaya-kalkisirsaniz-sirp-cumhuriyetini-ayiraca- giz/2841482 adresinden alınmıştır.
• Bureau of European And Eurasian Affairs, “U.S. Relations With Bosnia and Herzegovina”, U.S. De- partment of State, 2021, https://www.state.gov/u-s-relations-with-bosnia-and-herzegovina/ adresin- den alınmıştır.
• “Ayrılıkçı Sırp lider Dodik şimdi de Çin ve Rusya’ya sığındı”, Yeni Şafak, (2021, 30 Kasım), https:// www.yenisafak.com/dunya/ayrilikci-sirp-lider-dodik-simdi-de-cin-ve-rusyaya-sigindi-3723700 ad- resinden alınmıştır.
• Banac, I. (1984), The National Ouestion in Yugoslavia: Origins, History, Politics, Cornell University Press.
• Baştürk, K. (2023), Türkiye ve Rusya’nın Karşılaştırmalı Balkan Politikaları: Sırbistan ve Bosna-Her- sek Örnekleri, (Yüksek Lisans Tezi), Aydın Adnan Menderes Üniversitesi.
• Bechev, D. (2021). The Russian Challenge in Southeast Europe. I. P. Karolewski, M. Cross (Eds), European-Russian Power Relations in Turbulent Times, University of Michigan Press, s. 187-216.
• Bosnian Serb separatists award Putin with medal of honor (2023, 8 Ocak). The Washington Post, https://www.washingtontimes.com/news/2023/jan/8/bosnian-serbs-award-vladimir-putin-wit- h-medal-of-h/ adresinden alınmıştır.
• Bowker M. (1998). The Wars in Yugoslavia: Russia and the International Community. Europe-Asia Studies, 50 (7)(1998), 1245–1261.
• Brooks R. E. (2005). Failed States, or the State as Failure?. The University of Chicago Law Review, 72 (4), 1159–1196.
• Bhuta N. (2012). Measuring Stateness, Ranking Political Orders: Indexes of State Fragility and State Failure, EUI Working Paper.
• Calic M. J. (2019). A History of Yugoslavia. Purdue University Press.
• Call C. T. (2008), The Fallacy of the ‘Failed State’, Third World Quarterly, 29 (8), 1491–1507.
• Carment D. ve Samy Y. (2014). The Future of War Understanding Fragile States and What to Do About Them. ed. I. Trauschweizer, S. M. Miner (Eds), Failed States and Fragile Societies: A New World Disorder?, Ohio University Press, s. 3-27.
• Carment D., Samy Y., Landry J. (2013), Transitioning Fragile States: A Sequencing Approach, The Fletcher Forum of World Affairs, 37(2), 91-108.
• Carment D. ve Samy Y. (2011). The Millennium Development Goals and Fragile States: Focusing on What Really Matters”, The Fletcher Forum of World Affairs, 35 (1), 91–108.
• Chandler D. (2001). Bosnia: The Democracy Paradox. Current History. 100 (644), 114–119.
• Cohadzic A., (2021, 12 Aralık), Hungary’s PM denounced in Bosnia for anti-Muslim rhetoric, AP News.
• Council of The European Union. (2003), A Secure Europe In A Better World, European Security Strategy, http://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-15895-2003-INIT/en/pdf adresinden alınmıştır.
• Džankıć J. (2023). The Ukraine War and the Western Balkans: Fault Lines Uncovered. J. Džankić, S. Kacarska ve S. Keil (Eds), A Year Later: War in Ukraine and Western Balkan (Geo)Politics, Florence: European University Institute, s. 65-74.
• Efegil E. (2008). Bush Doktrini ve Dünya Güvenliğine Etkileri. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştır- maları (HÜTAD), 8 ,103–122.
• Emmott R., Guarascio F. ve Pennetier M. (2019, 19 Ekim) France under fire for ‘historic error’ of bloc- king Balkan EU hopefuls, Reuters.
• Eriksen S. S. (2011), ‘State Failure’ in Theory and Practice: the Idea of the State and the Contradicti- ons of State Formation, Review of International Studies, 37 (1), 229-247.
• European Commission (2023), Key findings of the 2023 Report on Bosnia and Herzegovina, https:// ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/qanda_23_5613 adresinden alınmıştır.
• European Commission (2007), Towards an EU Response to Situations of Fragility: Engaging in Difficult Environments For Sustainable Development, Stability and Peace.
• European Court of Human Right, (2009) Case of Sejdić and Finci v. Bosnia and Herzegovina, htt- ps://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-96491 adresinden alınmıştır.
• Everly R. (2006). Complex Public Power Regulation in Bosnia and Herzegovina After the Dayton Peace Agreement. Ethnopolitics: Formerly Global Review of Ethnopolitics, 5 (1), 33–48.
• Fragile States Index. (2023), Country Dashboard: Bosnia and Herzegovina, https://fragilestatesin- dex.org/country-data/ adresinden alınmıştır.
• Freedom House. (2023), Nations in Transit 2023: Bosnia Herzegovina, https://freedomhouse.org/ country/bosnia-and-herzegovina/nations-transit/2023 adresinden alınmıştır.
• Foreign, Commonwealth & Development Office. (2022), UK announces sanctions under Bosnia and Herzegovina sanctions regime: 11 April 2022, https://www.gov.uk/government/news/uk-an- nounces-sanctions-under-bosnia-and-herzegovina-sanctions-regime-11-april-2021M adresinden alın- mıştır.
• Friedman F. (2004). Bosnia and Herzegovina: A Polity on the Brink. Routledge.
• Gatarić T., (2022, 23 Ağustos) UN: BiH prva u svijetu po smanjenju broja stanovnika, VoaNews.
• Hanson J. K. ve Sigman R. (2013). Leviathan’s Latent Dimensions: Measuring State Capacity for Comparative Political Research. APSA 2011 Annual Meeting Paper.
• Herbst J. (2004). Let Them Fail: State Failure in Theory and Practice: Implications for Policy. Robert I. (Eds.) When States Fail: Causes and Consequences, Princeton University Press, s. 302-318.
• Inotai E., (2021, 21 Aralık) Orban: Hungary Gives €100 Million Support to Bosnian Serbs, Balkan Insight.
• Jelavich B. (2009). Balkan Tarihi 20. Yüzyıl, Küre Yayınları.
• Johnson A. R. (1983). Political Leadership in Yugoslavia; Evolution of the League of Communists. The Rand Corporation.
• Karciç H. (2022), Hırvatistan’ın Bosna karşıtı gündemini anlamak, TRT World.
• Keil S. (2013), Multinational Federalism in Bosnia and Herzegovina, Ashgate.
• Ker-Lindsay J. (2017). The United Kingdom and EU Enlargement in the Western Balkans: From Ardent Champion of Expansion to post-Brexit Irrelevance. Southeast European and Black Sea Studies, 17 (1), 555–569.
• Kızılgül P. B. (2020). Balkanlarda Yabancı Terörist Savaşçılar. Güvenlik Bilimleri Dergisi, 9 (1), 101– 124.
• Korkut H. ve Mulalic M. (2009). Implications of Dayton Peace Agreement on Current Political Issues in Bosnia-Herzegovina. Implications of Dayton Peace Agreement on Current Political Issues in Bosnia Her- zegovina, 2, 107–117.
• Küçük B., (2021, 21 Ekim) Balkanlarda kriz sinyali: Sırp lider Dodik, Bosna Hersek’i ‘parçalama’ pla- nını açıkladı, Euronews.
• Lampe J. R. (1996). Yugoslavia as History: Twice There was a Country, Cambridge University Press. Lijphart, A. (2004), Constitutional Design for Divided Societies. Journal of Democracy, 15(2), 96–109.
• Lovrenovıć D. (2018). Bosnia and Herzegovina as the Stage for Three Parallel and Conflicted Histori- cal Memories: Is Bosnia and Herzegovina a ‘Failed State’?. Andreas Hamburger (Ed.). Trauma; Trust and Memory, Routledge, s. 51-59.
• Mann M. (1984). The Autonomous Power of the State: Its Origins, Mechanisms and Results. European Journal of Sociology, 25 (2), 185–213.
• Mardell J. (t.y.). China’s Economic Footprint in the Western Balkans, Bertelsmann Stiftung.
• Mazrek S. (2022, 14 Kasım) Bosna Hersek’in Eski Çin Büyükelçisi Amel Kovacevic: Çin, inşaat ve enerji gibi alanlardaki işbirlikleri noktasında bir müteahhit rolü görmektedir, Ankasam.
• Migdal J. S. (2021), Güçlü Toplumlar ve Zayıf Devletler, Vakıf Bank Kültür Yayınları.
• Mršo S. (2019) Za šest godina BiH napustilo više od pola miliona ljudi, Radio Slobodna Evropa. Mujanovıć J. (2022, 5 Ocak) Hungary’s Orban: Investing in the Destruction of Bosnia, Balkan Insi- ght.
• Mujanović J. (2021, 10 Aralık), “Bosnia Cannot Squander UK’s Growing Interest in Its Fate”, Balkan Insight,
• Mujanovıć J. (2020) The Bosnian Constitution, Marking 25 Years, Needs an American Reboot, Just Security.
• Nay O. (2013). Fragile and Failed States: Critical Perspectives on Conceptual Hybrids. International Political Science Review, 34 (3), 326–341.
• Newman E. (2009), Failed States and International Order: Constructing a Post Westphalian World, Contemporary Security Policy, 30 (3), 421-443.
• Now is the moment for all parties in Bosnia and Herzegovina to show courage and leadership’: UK statement at the Security Council (2023, 10 Ekim). Foreign, Commonwealth & Development Office, https://www.gov.uk/government/speeches/now-is-the-moment-for-all-parties-in-bosnia-and-her- zegovina-to-show-courage-and-leadership-uk-statement-at-the-security-council adresinden alınmış- tır.
• Öztürk T. (2023, 23 Nisan) Bosnian Serb leader says Serb entity and Serbia to be one state, Anadolu Ajansı.
• Pazarcı H. (2017), Uluslararası Hukuk, Turhan Kitapevi.
• Penov M. (2023, 2 Mart) Why Republika Srpska’s relationship with Russia threatens Bosnia’s future, Emerging Europe.
• Regional Cooperation Council. (2002), Balkan Barometer 2022: Public Opinion, file:///C:/Users/ DELL/Downloads/Balkan%20Barometer%202022%20-%20PO.pdf adresinden alınmıştır.
• Recchia S. (2007). Beyond International Trusteeship: EU Peacebuilding in Bosnia and Herzegovina. European Union Institute for Security Studies.
• Rusinow D. (1991). Yugoslavia: Balkan Breakup?. Foreign Policy, 83, 143–159.
• Sancaktar C. (2009), Yugoslavya’da Sosyalizmden Kapitalizme Geçiş: Özyönetim Uygulaması, (Dok- tora Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/ TEZ/45245.pdf adresinden alınmıştır.
• Stewart F. ve Brown G. (2010). “Fragile States: CRISE Overview 3”, Centre for Research on Inequa- lity, Human Security and Ethnicity (CRISE), Oxford.
• Synovitz R. (2001, 8 Mart), “Bosnia: High Representative Sacks Bosnian Croat From Presidency” Ra- dio Free Europe.
• Tatar V. (2012), Eski Yugoslavya’da Yeni Devletler: Birleşmiş Milletler ve Büyük Güçler, (Dokto- ra Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/ TEZ/49045.pdf adresinden alınmıştır.
• Türbedar E. (2021). Bosna-Hersek’te Milliyetçi Söylemlerin Tehlikeli Yükselişi: Tarih Tekerrür mü Ediyor?, Ankara Anadolu ve Rumeli Araştırmaları Dergisi, 2 (4), 425–456.
• Türkeş M. (2017). Yugoslav Devletinin Kuruluşu ve Krallık Dönemi. O. Karatay, B. A. Gökdağ (Eds). Balkanlar El Kitabı Cilt 2: Çağdaş Balkanlar, Akçağ Yayınları, s. 15–23.
• Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, (2023, 21 Haziran), Türkiye-Bosna-Hersek İlişkileri, htt- ps://www.mfa.gov.tr/turkiye-bosna-hersek-siyasi-iliskileri-.tr.mfa,(21.06.2023 adresinden alınmış- tır.
• Tüysüzoğlu G. (2016). Bosna-Hersek Çöküş Halinde Olan Bir Devlet Mi?. Karadeniz Araştırmaları Dergisi, 51, 75–100.
• Transparency International. (2023), Corruption Perceptions Index: Bosnia and Herzegovina, https:// www.transparency.org/en/cpi/2023/index/bih adresinden alınmıştır.
• “US slaps new sanctions on Bosnia and Herzegovina officials (2022, 6 Haziran), Aljazeera, https:// www.aljazeera.com/economy/2022/6/6/us-slaps-new-sanctions-on-bosnia-and-herzegovina-offici- als adresinden alınmıştır.
• United Nations Peacemaker. (1995), General Framework Agreement for Peace in Bosnia and Herzegovina (Dayton Agreement), https://peacemaker.un.org/sites/peacemaker.un.org/files/ BA_951121_DaytonAgreement.pdf adresinden alınmıştır.
• United Nations Security Council Resolutions (1992), Resolution 755 New member: Bosnia and Her- zegovina (20 May), http://unscr.com/en/resolutions/755 adresinden alınmıştır.
• UNHCR (2023), UNHCR Bosnia and Herzegovina monthly update - December 2023, UNHCR Data Portal, https://data.unhcr.org/en/documents/details/106111 adresinden alınmıştır.
• Vucinich W. S. (1969). Nationalism and Communism. W. S. Vucinich (Ed.). Contemporary Yugoslavia wenty Years of Socialist Experiment. University of California Press, s. 236–284.
• Wachtel A. B. (1998). Making a Nation, Breaking a Nation: Literature and Cultural Politics in Yugos- lavia, Stanford University Press.
• White House, (2002) National Security Strategy of the United States of America, Washington DC, https://nssarchive.us/national-security-strategy-2000/2/ adresinden alınmıştır.
• Yıldız S. (2019). Mevcut Karmaşadan Muhtemel Kargaşaya: Bosna Hersek Polis Sistemi ve Sorunlar. International Journal of Economics Administrative and Social Sciences, 2 (2), 89–105.
• Yürür P. (2007). Uluslararası Toplumun Bosna-Hersek’i Yeniden Yapılandırma Süreci ve Modeli, (Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=FdSn- rmgzAQRVBqMakoor8Q&no=8Fpr55idRlwRD-xGj5L_ow adresinden alınmıştır.
• Zamfir R. (2020), Risks and Vulnerabilities in the Western Balkans, NATO Strategic Communications Centre of Excellence, https://stratcomcoe.org/publications/risks-and-vulnerabilities-in-the-wes- tern-balkans/57 adresinden alınmıştır.
• Zvijerac P. (2022, 26 Mayıs) Hrvatski akademici uvjetuju ulazak BiH u EU trećim entitetom. Radio Slobodna Evropa.