OKUL ÖNCESİ DÖNEMDEKİ ÇOCUKLARDA UYGULANAN, ÇOCUKLARDA EMOSYONEL GÖSTERGELER ÖLÇEĞİNİN GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 55 - 71, 29.04.2024

Tuğçe Atak Meriç Filiz Arslan

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı okul öncesi dönemdeki çocuklarda venöz kan alma işlemi sırasında uygulanan Çocuklarda Emosyonel Göstergeler Ölçeğinin (ÇEGÖ) geçerlik ve güvenirlik çalışmasını yapmaktır.
Yöntem: Metodolojik tipte tasarlanan çalışmanın örneklemini kan almak için hastaneye başvuran 83 okul öncesi çocuk oluşturdu. Çocuklarda Emosyonel Göstergeler Ölçeği’nin geçerlik çalışması için yapı geçerliği (doğrulayıcı faktör analizleri, eşzaman/hemzaman), güvenirlik için madde analizi (madde toplam puan korelasyonu) ve iç tutarlık (Cronbach Alfa güvenirlik katsayısı) yöntemleri kullanıldı.
Bulgular: Çocuklarda Emosyonel Göstergeler Ölçeği uyum indeksleri; x2/SD değeri 2.98, GFI 0.95, AGFI 0.90, CFI 0.97, RMSEA 0.06 ve SRMR 0.05 olarak saptandı. Bu durum ölçeğin daha önce belirlenen orjinal faktör yapısına göre iyi uyum gösterdiğine işaret etmektedir. Ölçeğin Cronbach alfa güvenirlilik katsayısı 0.88 bulunmuş ve maddeler arasında ki korelasyon 0.37 ile 0.86 arasında değiştiği ve maddelerin 0.30 ve üzerinde olduğu bulunmuştur. Ölçeğin yarıya bölme güvenirlik değeri 0,821 ve ölçeğin alt-üst %27 olarak gruplar arasında anlamlı farklılık gösterdiği saptanmıştır (p<0,05). Bununla birlikte işlem süresi, işlem öncesi, işlem sırası ve işlem sonrası nabız değerleri ve ÇEGÖ arasında güçlü ve pozitif yönde bir korelasyon bulunmuştur.
Sonuç: Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre Çocuklarda Emosyonel Göstergeler Ölçeği okul öncesi dönemdeki çocuklarda ağrıya gösterilen emosyonel durumunu ölçmede geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu belirlendi.

Anahtar Kelimeler

emosyonel göstergeler, ağrı, geçerlik-güvenirlik, okul öncesi dönemdeki çocuklar

Etik Beyan

Araştırma için Yeditepe Üniversitesi Beşeri ve Sosyal Araştırmalar etik kurul onayı alınmıştır (sayı:75078252-9000-1047-4707). Çalışmanın hastanede yürütülebilmesi için İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü’nden gerekli izin alınmıştır (77517973-770).

Kaynakça

• Akça, S. Ö., ve Aydın Z. (2023). Çocuk hastalara verilen eğitimin ağrı ve fizyolojik parametreler (Kan Basıncı, nabız ve oksijen satürasyonu) üzerine etkisi: ıntravenöz (ıv) kateter uygulaması örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(2), 408-415.
• Aksayan, S., ve Gözüm, S. (2002). Kültürlerarası ölçek uyarlaması için rehber ı: ölçek uyarlama aşamaları ve dil uyarlaması. Hemşirelik Araştırma Dergisi, 4(1):9-14.
• Brown, T.A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. The Guilford Press, New York, USA.
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları (Birinci baskı). Pegem Akademi Yayınları, Ankara.
• Elçigil A. (2011). Çocuğun ağrısının yönetiminde pediatri hemşiresinin karar vermesini etkileyen faktörler, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 4(1):48-53.
• Emir, S., ve Cin Ş. (2004). Çocuklarda ağrı: değerlendirme ve yaklaşım. Ankara Tıp Fakültesi Mecmuası, 57(3):153-160.
• Erdoğan, S., Nahcivan, N., ve Esin, M. (2020). Hemşirelikte araştırma süreç, uygulama ve kritik. Nobel Tıp Kitabevleri.
• Hooper, D., Coughlan, J. ve Mullen, MR. (2008). Structural equation modelling: guidelines for determining model fit. Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1): 53-60.
• James, J., Ghai, S., Rao, K. L. N., ve Sharma, N. (2012). Effectiveness of “Animated Cartoons” as a distraction strategy on behavioural response to pain perception among children undergoing venipuncture. Nursing & Midwifery Research Journal, 8(3), 198-209.
• Kolk, A. M., Hoof, R. V., ve Dop, M. F. (2000). Preparing children for venepuncture. The effect of an integrated intervention on distress before and during venepuncture. Child: Care, Health And Development, 26(3), 251-260.
• Li, HCW., ve Lopez, V. (2015). Children's emotional manifestation scale: development and testing. Journal of Clinical Nursing, 14(2):223-229.
• Lobo, M. M., ve Umarani, J. (2013). Cartoon distraction reduces venipuncture pain among preschoolers–a quasi experimental study. Medical Science, 2(6).
• Melhuish, S., ve Payne, H. (2006). Nurses' attitudes to pain management during routine venepuncture in young children. Paediatric Nursing, 18(2), 20.
• Pancekauskaitė, G., ve Jankauskaitė, L. (2018). Paediatric pain medicine: pain differences, recognition and coping acute procedural pain in paediatric emergency room. Medicina, 54(6), 94.
• Potts, N. L., ve Mandleco, B. L. (2012). Pediatric nursing: caring for children and their families. New York: Delmar Cengage Learning.
• Sabuncu N., ve Akça Ay, F. (2010). Klinik beceriler sağlığın değerlendirilmesi, hasta bakımı ve takibi. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi.
• Schumacker, R. E., ve Lomax, RG. (2004). A beginner's guide to structural equation modeling. New Jersey: Taylor & Francis; 1-8.
• Sharp, R., Muncaster, M., Baring, C. L., Manos, J., Kleidon, T. M., ve Ullman, A. J. (2023). The parent, child and young person experience of difficult venous access and recommendations for clinical practice: A Qualitative descriptive study. Journal of Clinical Nursing. 32(17-18),6690-6705
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri. Türk Psikoloji Yazıları. No.3, S.6, 49-74.
• Şimşek, ÖF. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş, temel ilkeler ve LİSREL uygulamaları. Ankara: Ekinoks; 4-22.
• Tabachnick, B. G., ve Fidel, L. S. (2007). Using multivariate statistics. Pearson Education Inc. Boston.
• Tak J., ve Van Bon W. (2006). Pain-and distress-reducing interventions for venepuncture in children. Child: Care, Health and Develeopment, 32(3):257-268.
• Tezbaşaran, A. A. (2008). Likert tipi ölçek hazırlama kılavuzu (e-kitap). http:// www.academia.edu/1288035/Likert Tipi Ölçek Hazırlama Kılavuzu adresinden erişilmiştir.
• Törüner, E. K., ve Büyükgönenç, L. (2012). Çocuk sağlığı: Temel hemşirelik yaklaşımlar. Ankara: Göktuğ Yayıncılık.
• Waltz, C. F., Strcikland, O. L. ve Lenz, E. R. (2010). Measurement in nursing and health research. New York: Springer Publishing Company, 176-8.
• Wang, J., & Wang, X. (2019). Structural equation modeling: Applications using Mplus. John Wiley & Sons.
• Wong, D. L. B. C. (1988). Pain in children: Comparison of assessment scales. Pediatr Nurs, 14(1), 9-17.
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74-85.
• Yoo, H., Kim, S., Hur, H. K., ve Kim, H. S. (2011). The effects of an animation distraction intervention on pain response of preschool children during venipuncture. Applied Nursing Research,24(2),94-100.