KOMANA ÖRNEĞİ ÜZERİNDEN ANADOLU SELÇUKLU DÖNEMİ KIRIM SERAMİK TİCARETİ VE USTA GÖÇ HAREKETLİLİĞİ

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 71, 717 - 733, 15.09.2021

Yunus Emre Karasu

Öz

Seramik günlük yaşamda saklama, depolama ve servis kabı olarak farklı işlevlerle kullanılmaktadır. Ayrıca süs eşyası olarak kullanıldıkları da bilinmektedir. Kase, tabak, küp, testi, çömlek gibi farklı kap türlerinden oluşan seramikler bir bölgedeki günlük yaşam, sosyoekonomik yapı, ticaret ve kültürel etkileşimi de yansıtmaktadır. Usta-çırak ilişkisiyle üretim yapan seramik ustaları kültürel geçmişleri yanı sıra göç ettikleri ve üretim yaptıkları bölgelerle de etkileşim içerisindedir. Anadolu Selçuklu dönemi fetihlerin yapıldığı, yeni şehirlerin kurulduğu, geri kalmış bölgelerin ise geliştirilmeye başladığı bir dönemdir. Bu dönemde Bizans ile mücadeleler devam ederken aynı zamanda fethedilen bölgelere göçler başlamıştır. Bu göçlerle birlikte içinde seramik ustalarının da bulunduğu zanaatkarlar halkın günlük ihtiyaçlarının karşılanmasını sağlamıştır. Ahi teşkilatı içerisinde yer alan ustaların günlük yaşama ve ticarete yönelik üretim olmak üzere farklı gruba ayrıldığı düşünülmektedir. Bu ustaların yeni bölgelerin fethi, gelişimi ve ticaret yollarındaki hareketliliğe göre farklı bölgelere göç ettikleri tahmin edilmektedir. Çalışmamızda seramik ustalarının göç etmesinde etkili olan sebepler, Komana seramik ustaları ve Anadolu Selçuklu devletinin yıkılmasını takip eden süreçte seramik ustalarının Kırım’a muhtemel göçüne değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Seramik, Anadolu Selçuklu, Usta, Ortaçağ, Kırım.

Kaynakça

• ACUN, H. (1995). “Yozgat Müzesi’ndeki Selçuklu Kaseleri”. 9. Milletlerarası Türk Sanatları Kongresi. I (Ayrıbasım): 1-12.
• AKDAĞ, M. (1979). Türkiye’nin İktisadi ve İçtimai Tarihi I (1243-1453). İstanbul: Cem Kitabevi.
• AZİZ B. ERDEŞİR - İ. ESTEREBADI (2014). Bezm u Rezm (Eğlence ve Savaş). (çev. Prof. Dr.Mürsel Öztürk). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• BAKIRER, Ö. (1980). “The Medieval Pottery and Baked Clay Objects”. Korucutepe 3. (ed. M.N. Van Loon). Netherlands: North-Holland Publishing Company: 189-249.
• BAL, M. S. (2005). “Türkiye Selçuklu Devleti Tarihinde Bir Dönüm Noktası: II. İzzeddin Keykavus Dönemi”. Tarih Araştırmaları Dergisi. XXIV/38: 239-258.
• BAYKARA, T. (2000). Türkiye’nin Sosyal ve İktisadi Tarihi (XI-XIV. Yüzyıllar). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• BAYRAM, M. (2005). “Danişmend Oğulları’nın