GENERAL SITUATION OF MINE INDUSTRY IN TURKEY THROUGH THE BEGINNING OF THE REPUBLIC AND ATATURK’S IDEAS ABOUT MINING

Yıl 2011, Cilt: 19 Sayı: 1, 287 - 296, 01.01.2011

Turgut Ileri

Öz

In this study, the general situation of mining in Turkey in the early years of Turkısh Republic and the ideas of Ataturk about mining were explained. During the Ottoman period, mining regulations, especially in the late of 19th century, were declared to organise the mining issues. However, it did not make any positive contributions to the development of the mining in the country. The issue was left to the Republic period with many wrong and incomplete applications. Wıth the declaration of the Republic, the mining activities were reorganised with many laws and regulations considering the incomplete applications of the Ottoman State. Ataturk, who targeted the development of the state with domestic sources, gave great importance to the mining issue. In the light of his thoughts, the mining sector was highly developed.

Anahtar Kelimeler

Mining, Mining sector in Turkey, Republic period, Policy, Ataturk and mining

CUMHURİYET’İN İLK YILLARINDA TÜRKİYE’DE MADENCİLİĞİN GENEL DURUMU VE ATATÜRK’ÜN MADENCİLİKLE İLGİLİ DÜŞÜNCELERİ

Öz

Bu çalışmada, Cumhuriyet’in ilk yıllarında Türkiye’de madenciliğin genel durumu ve Atatürk’ün madencilik ile ilgili düşüncelerinin neler olduğu ortaya konulmaya çalışılmıştır. Osmanlı Devleti zamanında, madencilik işlerini bir düzene koymak amacıyla özellikle 19. yüzyılın 2. yarısında Maden Nizamnameleri hazırlanarak yürürlüğe konmuştur. Yapılan bu düzenlemeler ülke madenciliğinin gelişmesine pek katkı sağlamamıştır. Birçok yanlış ve eksikleriyle konu Cumhuriyet dönemine intikal etmiştir. Cumhuriyet’in ilanı ile başlayan dönemde bu alandaki eksiklikler giderilmeye çalışılmış, çıkarılan kanunlar ve kararnamelerle madencilik faaliyetleri yeniden düzenlenmiştir. Kendi kaynaklarımızı kendimizin değerlendirmesi ile kalkınmayı hedefleyen Atatürk, madencilik konusuna da gerekli ilgiyi göstermiştir. Onun görüş ve önerileri ile bu alanda önemli gelişmeler kaydedilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Madencilik, Türkiye’de Madencilik Sektörü, Cumhuriyet Dönemi, Politika, Atatürk ve Madencilik.

Kaynakça

• 1. Balcı, E., Osmanlı Maden Rejiminde Nizamnameler Dönemi ve İmtiyazlar. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), s. 1, İstanbul, 1994.
• 2. Öktem, M.M., “Sunuş” Madenciliğimizde Sorunlar ve Çözüm Önerileri Paneli, s. 19, 22–23 Mart, Çeşme-İzmir,1997.
• 3. MTA Enstitüsü Mecmuası,,S.2/34, s.248, Ankara, 1945.
• 4. Yersel, K., Madencilikte Bir Ömür: Anılar-Görüşler, s. 46-47, İstanbul, 1989.
• 5. MTA Enstitüsü Mecmuası, s.248
• 6. Bilgin, A.C.,Türkiye’de ve Dünyada Madencilik, s. 51, Ankara, 1972.
• 7. Dağlı, N., Aktürk, B., Hükümetler ve Programları, I.Cilt, 1920–1960, s. 19, Ankara,1988.
• 8. İnan, A.,.Devletçilik İlkesi ve Türkiye Cumhuriyeti’nin Birinci Sanayi Planı, 1933. s. 11 Ankara, 1972.
• 9. İnan, s.146.
• 10. Turan, M.,“Madenciliğimizin Tarihi Gelişimi”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, s.1333, İstanbul, 1983.
• 11. B.C.A, F: 030,10. ,Y: 175. 209. 16
• 12. Düstur, Üçüncü Tertip, C.I
• 13. Düstur, Üçüncü Tertip, C.I
• 14. B.C.A, F:030,10. Y:151.69.6
• 15. Birön, C., Atak, S., Maden Mühendisliğine Giriş, s. 25-26, İstanbul, 1986.
• 16. İkdam, 30 Kânunuevvel 1929.
• 17. B.C.A, F:030.18.01, Y:01.016.71.1
• 18. B.C.A, F:030,10, Y:175.209.2
• 19. Ünalan, G., Türkiye Madenciliğinin Ekonomideki Yeri ve Önemli Maden Yataklarımız, s. 2, Ankara, 1989.
• 20. Ete, M. “Türkiye Ekonomisinde Madenlerimizin Yeri ve Önemi”, Türk Ekonomisi, Sene 5, S.45–47, s.65, Ankara,1947.
• 21. B.C.A, F:030.18.01,Y:01.023.15.9
• 22. B.C.A, F.030.18.01, Y:02.35.22.15
• 23. B.C.A, F:030.01, Y:39.234.3
• 24. Anıl, M.N., Meray, N., Türkiye’de Maden Mevzuatı, C. 1-2, s.168, İstanbul,1942.
• 25. Tayanç, T., Sanayileşme Sürecinde 50 Yıl, s.94-95, İstanbul, 1973.
• 26. Düstur, Üçüncü Tertip, C.14–1
• 27. Düstur, Üçüncü Tertip, C.14–1
• 28. Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Kanunu, Başvekâlet Neşriyat Müdürlüğü, Ankara, 1935.
• 29. Ulus, 26 Ağustos 1935, s.1
• 30. Ulus, 11 İlk Kanun 1935, s.1
• 31. Dağlı-Aktürk, s.10–53.
• 32. Kartalkanat, A., “Cumhuriyet Döneminde Madenciliğimizin Gelişimi ve TürkiyeMadencilik Politikası”, Jeoloji Mühendisleri Odası Dergisi, , S.38, s. 51, Ankara, 1991.
• 33. İnan, s. 9
• 34. Tokgöz, E.,” Cumhuriyet Döneminde Ekonomik Gelişmeler”, Türkiye Cumhuriyetim Tarihi II, s. 321, Ankara, 2002.
• 35. Ökçün, A.G., Türkiye İktisat Kongresi, 1923-İzmir, Haberler, Belgeler, Yorumlar, s. 388, Ankara, 1968.
• 36. İnan, s. 145
• 37. Ökçün, s. 255
• 38. Maden Yasası ve Madenciliğimiz, TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Yayını, s. 16– 17, Ankara, 1981.
• 39. Bilgin, s.51.
• 40. İnan, s. 146.
• 41. Akşam, 5 Şubat 1935, s.5.
• 42. Akşam, 2 Teşrin-i Sâni 1935, s.5.
• 43. Ünalan, s.2.
• 44. Evsile, M., Atatürk’ün Söylev ve Demeçlerinin Konular İndeksi, s.69-70, Ankara, 1999.
• 45. MTA Dergisi, Son Kanun, Sayı 1,s.1, Ankara, 1938.
• 46. Atatürk Madencilik ve MTA 1935-1981, s.11, Ankara,1981.