ABDÜLKERİM ÇELEBİ’NİN ŞEYHÜLİSLAM YAHYA EFENDİYE GÖNDERDİĞİ BİR ŞEFAAT-NAME ÖRNEĞİ

Yıl 2019, Sayı: 9, 15 - 22, 31.12.2019

Muhammed Ülgen

Öz

Abdülkerim Çelebi 17. yüzyılda Osmanlı’nın farklı farklı coğrafyalarında kadılık görevi ifa etmiştir. Kadılık görevi dışında dönemin mektup geleneğini yakından takip etmiş, çok sayıda mektup kaleme almıştır. Mektup gönderdiği kişilere başta Şeyhülislam Yahya ve Şeyhülislam Es’ad Efendi olmak üzere dönemin vezir, paşaları ve ulema sınıfından pek çok kişi örnek verilebilir. İncelenecek mektup Çelebi’nin Şeyhülislam Yahya Efendi’ye gönderdiği mektuptur. Çelebi hem Taceddin Efendi’nin hem de kendisinin bulunduğu durumdan kurtulması için Şeyhülislam’a mektup göndermiştir. Yazılan mektup dönemin mektup yazma geleneğine uygun bir üslûpla kaleme alınmıştır. Çelebi’nin üslÿbu oldukça ağdalıdır. Arapça, Farsça beyitlerin çokluğu, Farsça tamlamaların uzunluğu üslûbu ağırlaştıran başlıca faktörlerdir.

Anahtar Kelimeler

bdülkerim Çelebi, mektup, Osmanlı, üslûp, Şeyhülislam Yahya

Kaynakça

• AYVERDİ, İlhan (2011); Kubbealtı Lûgatı Misalli Büyük Türkçe Sözlük, İstanbul: Kubbealtı Yayınları.
• Bursalı Mehmed Tahir, Aydın Vilâyetine Mensûb Meşâyih, Ulemâ, Şuarâ, Müverrihîn ve Etibbânın Terâcim-i Ahvâli, Haz. M. Akif Erdoğru, Akademi Kitabevi, İzmir 1994.
• Bursalı Mehmed Tahir, Osmanlı Müellifler, Haz. A.Fikri Yavuz, İsmail Özen C.I, Meral Yayınevi; İstanbul 1972.
• DAŞ, Abdurrahman(2003); Osmanlılarda Münşe’ât Geleneği, Hoca Sadeddin Efendi’nin Hayatı, Eserleri ve Münşe’âtı, A.Ü.S.B.E., ( Basılmamış Doktora Tezi), Ankara.
• DERDİYOK, İbrahim Çetin (1997); “Eski Edebiyatımızdan Günümüze Mektuplarda Biçim”, Türk Kültürü, Yıl XXXV, S. 415, Ankara.
• DERDİYOK, İbrahim Çetin (1999); “Osmanlı Devrinde Mektup Yazma Geleneği”, Osmanlı: Kültür Ve Sanat, C IX, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara.
• DONUK, Suat (2015); Nevî-zâde Atâyî - Hadâiku‟l-hakāik fî Tekmileti‟ş-şakāik (İnceleme-Metin), Manisa: Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• EKİNCİ, Ramazan (2014); Uşşâkîzâde Hasîb'in Zeyl-i Şakâ'ik'ı (İnceleme-Metin-Dizin), Celal Bayar Üniversitesi, SBE, Danışman: Prof. Dr. Âdem Ceyhan, (Yayımlanmamış doktora tezi), Manisa.
• GÖKYAY, Orhan Şaik, “Tanzimat Dönemine Değin Mektup”, Türk Dili (Mektup Özel Sayısı), C. 30 S.274, 1974.
• GÖNÜL, Behcet , “İstanbul Kütüphânelerinde Al-Şakâik Al-Nu'mâniya Tercüme ve Zeyilleri”, Türkiyat Mecmuası, VII-VIII/2 .İstanbul 1945,
• Gustav Flügel, Die Arabischen, Persisichen und Türkischen Handschriften der Kaiserlich-Königlichen Hofbibliothek zu Wien, I Voll. Wien 1865.
• GÜLTEKİN, Hasan (2015); Türk Edebiyatında İnşâ, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara.
• HAKSEVER, Halil İbrahim (2006); “Eski Türk Edebiyatında Mektup”.Hece Dergisi Mektup Özel Sayısı(S. 114-115-116). Ankara: Hece Yay.
• HAKSEVER, H. İbrahim (1995); Eski Türk Edebiyatında Münşeâtlar ve Nergisî’nin Münşeâtı, İnönü Üniversitesi SBE, Danışman: Yard. Doç. Dr. Hasan Kavruk, (Yayımlanmamış doktora tezi), Malatya.
• Katip Çelebi; Katip Çelebi’den Seçmeler, C.III Haz. Orhan Şaik Gökyay, MEB Yay., İstanbul 1991.
• KILIÇ, Adem; “Unutulmuş Bir Münşî, Akhisarî Abdülkerîm Çelebi, Münşeâtı ve Şeyhülislâm Yahyâ Efendi'ye Bayram Tebriği Vesilesiyle Gönderdiği Mektubu” ,Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi C.8, S.40, 2015.
• KÜTÜKOĞLU, Mübahat S. (1998); Osmanlı Belgelerinin Dili, Kubbealtı Neşriyat, İstanbul.
• LEVEND, Agâh Sırrı (2014); Türk Edebiyatı Tarihi, Dergah Yayınları, , İstanbul 2014.
• Mehmed Süreyyâ Sicill-i Osmanî Ünlüleri, (Yayına Hazırlayan: Nuri Akbayar), (Eski Yazıdan Aktaran: Seyit Ali Karaman), C.I., İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay. 1996.
• Münşeât-ı Abdülkerim Çelebi, Hacı Selim Ağa Ktb. Selim Ağa (985/4, yk. 97-149).
• Münşeât-ı Abdülkerim Çelebi, Biritish Museum, Or. 1139 (yk. 80-120).
• PEHLİVAN, Necmettin; Uluslararası 13. Yüzyılda Felsefe Sempozyumu Bildirileri, “Âdâbu’l-Bahs Ve’l-Münâzara Üzerinden Tehafütleri Okumaya Bir Giriş”, Yrd. Doç. Dr., Editörler Doç. Dr. Murat Demirkol Ar. Gör. M. Enes Kala, Ankara 2014.
• UZUN, Mustafa (2006); “Münşeât” mad., DİA, C. 32, Diyanet Vakfı Yay. , İstanbul.
• ÜLGEN, Muhammed; Abdülkerim Çelebi Münşeatı (İnceleme-Metin-Dizin), Fırat Üniversitesi, SBE, Danışman: Dr.Öğr. Üyesi Sevim BİRİCİ (Devam Eden Doktora Tezi), Elazığ.