Kur’an’a Göre Hz. Peygamber’in İnsanlara Karşı Mesuliyeti

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 2, 80 - 108, 30.09.2023

Mehmet Demir

Öz

Kur’an’a göre insan yaratıldıktan sonra başıboş bırakılmamıştır. Hz. Âdem’den başlayarak zamanla çoğalan insan nesline karanlıklardan kurtulup aydınlığa çıkmala-rı ve mutluluğa ermeleri için peygamberler gönderilmiştir. Peygamberler, insanların Allah’ın dışındakileri bırakıp yalnız O’na yönelerek kulluk yapmalarına dair uyarılar-da bulunmak ve kurtuluşlarına vesile olacak yolları göstermekle mükellef tutulmuş-lardır. Bu bakımdan peygamberler Allah’ın insanlara lütfettiği büyük nimettir. Pey-gamberlere kulak veren kimseler her iki cihanda huzur bulacaklardır. Peygamberleri dinlemeyen kimseler ise dayanılması güç sonuçlara ve ağır cezalara maruz kalacak-lardır. Durum böyle olunca peygamberlerin insanlara karşı mesuliyeti söz konusudur. Bu çerçevede Hz. Muhammed, Allah tarafından insanların içinden onlara peygamber olarak seçilmiştir. Hz. Muhammed peygamberlik görevini yerine getirip getirmeme hususunda mesul tutulmuştur. Hz. Peygamber, insanlara karşı mesuliyeti gereği teb-liğ vazifesini ifa ederken vahyin ışığında hareket etmiştir. Hz. Peygamber insanlara karşı mesuliyetini, vahyin ışığında beşeri kabiliyetini kullanarak zaman, mekân ve duruma göre her insana veya her insan grubuna en uygun şekilde yerine getirmiş ve Allah’ın izniyle kimsenin gösteremediği başarıyı elde etmiştir. “Kur’an Göre Hz. Pey-gamber’in İnsanlara Karşı Mesuliyeti” başlıklı bu araştırmada ilgili konu öncelikli ola-rak âyetlerin bağlamında incelenmiştir. Birçok tefsirden de istifade edilmiştir. Neti-cede Hz. Peygamber’in kendisinden önce gönderilmiş olan peygamberler gibi tebliğ konusunda insanlara karşı mesul olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kur'an, Vahiy, Mes'ûliyet, Peygamber, İnsan

Etik Beyan

Bu çalışmanın hazırlanma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyulduğu ve yararlanılan tüm çalışmaların kaynakçada belirtildiği beyan olunur / It is declared that scientific and ethical principles have been followed while carrying out and writing this study and that all the sources used have been properly cited.

Destekleyen Kurum

Yazar bu araştırmayı desteklemek için herhangi bir dış fon almadığını kabul eder / The author acknowledges that received not external funding support of this rese-arch.

Teşekkür

Teşekkürler. İyi çalışmalar

Kaynakça

• Baklî, Rûzbihân. ʿArâʾisü’l-beyân. Thk. Ahmed Ferid el-Mezîdî. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2008.
• Begavî, Ebû Muhammed Muhyissünne el-Hüseyn b. Mes‘ûd b. Muhammed el-Ferrâ’. Meʿâlimü’t-tenzîl. Thk. Muhammed Abdullah en-Nemir vd. Riyad: Dâru taybe, 1989.
• Beyzâvî, Nâsırüddîn Ebû Saîd (Ebû Muhammed) Abdullāh b. Ömer b. Muhammed. Envârü’t-tenzîl ve esrârü’t-teʾvîl. Thk. Muhammed Abdurrahman el-Mar’aşlî. Bey-rut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-arabî, ts.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî el-Buhârî. Ṣaḥîḥ’l-buhârî. Dımaşk-Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 2002.
• Bulut, Hasan. Kur’ân’a Göre İnanç ve Davranışlarda İfrat ve Tefrit. Ankara: Gece Kitap-lığı, 2019.
• Bulut, Hasan. “Kur’ân ve Sünnet Perspektifinde Dindarlık Ölçütü Olarak İtidal”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 26/1 (2021), 93-121.
• Cevziyye, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ebî Bekr b. Eyyûb ez-Züraî ed-Dımaşkī el-Hanbelî İbn Kayyim. Bedâʾiʿu’t-tefsîr.Thk. Yüsrî es-Seyyid Muhammed – Salih Ahmed eş-âmî. Beyrut: Dâru ibn hazm, 1428/2008.
• Çiçek, Hacı. “Arap Cahiliye Döneminde Bir Babanın, Çocuğuna Hikmetli Öğütleri -İslamî Değerler Bağlamında Pedagojik Bir Analiz”. Journal of Social and Humani-ties Sciences Research VI/38 (2019), 1471-1480.
• Çiçek, Hacı. “Zemahşerî’nin, Keşşâf’ta Adalet Kavramına Getirdiği Yorum ve Analiz-ler”. Route Educational and Social Science Journal VIII/10 (2021), 136-145.
• Çiçek, Hacı. “Mü’mini İnşâ Etme Bağlamında Ebû Muhammed Sehl et-Tüsterî’nin Şart Koştuğu Yedi Temel Kural’ına Dair Bir Değerlendirme”. Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 21, (2023), 101-122.
• Dârimî, Abdullah b. Abdurrahman. Sünen. Thk. Nebil b. Haşim b. Abdullah el-Ğamerî. Mekke: Dâru’l-başâiri’l-İslamiyye, 1998.
• Demir, Mehmet. “Mümtehine Sûresinin Muhtevası ve 5. Âyeti Bağlamında Mü’minlerin İnkârcılar için Fitne Olması Meselesi”. Harran İlahiyat Dergisi, 48 (2022), 147 – 165.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yûsuf b. Alî b. Yûsuf b. Hayyân el-Endelüsî. el-Baḥrü’l-muḥîṭ. Thk. Adil Ahmed Abdulmevcud – Ali Muhammed Muavvad. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1993.
• Ebüssuûd Efendi. İrşâdü’l-ʿaḳli’s-selîm. Beyrut: İhyâi’t-türâsi’l-arabî, ts.
• Esed, Muhammed. Kur’an Mesajı. Çev. Cahit Koytak – Ahmet Ertürk. İstanbul: İşaret Yayınları, 2015.
• Hâkim, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh b. Muhammed el-Hâkim en-Nîsâbûrî. el-Müstedrek. Thk. Mustafa Abdulkadir Atâ. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2002.
• Hamîdullah, Muhammed. el-Ves̱âʾiḳı’s-siyâsiyye (Mecmûʿatü’l-ves̱âʾiḳı’s-siyâsiyye li’l-ʿahdi’n-nebevî ve’l-ḫilâfeti’r-râşide). Beyrut: Dâru’n-nefâis, 1987.
• Hâzin, Ebü’l-Hasen Alâüddîn Alî b. Muhammed b. İbrâhîm el-Hâzin el-Bağdâdî. Lübâbü’t-teʾvîl fî meʿâni’t-tenzîl. Thk. Abdusselam Muhammed Ali Şahin. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2004.
• İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir b. Muhammed b. Muhammed et-Tâhir et-Tûnisî. et-Taḥrîr ve’t-tenvîr. Tunus: Dâru’t-tûnisiyye, 1984.
• İbn Atiyye, Ebû Muhammed Abdülhak b. Gālib b. Abdirrahmân b. Gālib el-Muhâribî el-Gırnâtî el-Endelüsî. el-Muḥarrerü’l-vecîz fî tefsîri’l-kitâbi’l-ʿazîz. Thk. er-Rahhâle el-Fârûk vd. Beyrut: Dâru’l-hayr, 2007.
• İbn Berracân, Ebü’l-Hakem Abdüsselâm b. Abdirrahmân b. Ebi’r-Ricâl Muhammed el-Lahmî. Tefsîr İbn Berracân. Thk. Ahmed Ferid el-Mezîdî (Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, ts.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr b. Dav’ b. Kesîr el-Kaysî el-Kureşî el-Busrâvî ed-Dımaşkī eş-Şâfiî. Tefsîrü’l-Ḳurʾâni’l-ʿazîm. Thk. Mu-hammed Hüseyin Şemsuddîn. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1998.
• İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd Mâce el-Kazvînî. es-Sünen. Beyrut: Dâru’t-ta’sîl, 2014.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Alî b. Muhammed el-Bağdâdî. Zâdü’l-mesîr fî ʿilmi’t-tefsîr. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1983.
• Îcî, Ebü’l-Meâlî Muînüddîn Muhammed b. Abdirrahmân b. Muhammed el-Îcî es-Safevî. Câmiʿu’l-beyân fî tefsîri’l-Ḳurʾân. Thk. Abdulhamid Hendâvî. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 2004.
• Kannevcî, Ebü’t-Tayyib Muhammed Sıddîk Bahâdır Hân b. Hasen b. Alî. Fetḥu’l-beyân fî maḳāṣıdi’l-Ḳurʾân. Thk. Abdullah b. İbrahim el-Ensârî. Beyrut: el-Mektebetü’l-asriyye, 1992.
• Karaman, Hayreddin vd. Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. Ankara, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2020.
• Kāsımî, Cemâleddin. Meḥâsinü’t-teʾvîl. Thk. Muhammed Fuad Abdulbakî. Dâru ihyâi’l-kütübi’l-arabiyye, 1957. Kitabı Mukaddes Eski ve Yeni Ahit. İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi, 1985.
• Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh. el-Câmiʿ li-aḥkâmi’l-Ḳurʾân. Thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Turkî. Beyrut: Muessesetu’r-risâle, 2006.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd. es-Semerkandî. Teʾvîlâtü Ehli’s-sünne (Teʾvîlâtü’l-Ḳurʾâni’l- ʿazîm). Thk. Fatıma Yûsuf el-Haymî. Bey-rut: Müessesi’r-risêti nâşirûn, 2004.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb el-Basrî. en-Nüket ve’l-ʿuyûn. Thk. es-Seyyid b. Abdulmaksud b. Abdurrahim. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, ts.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. Ṣaḥîḥ Müslim. Thk. Ebû Kuteybe Nazar Muhammed el-Fârâbî. Riyad: Dâru taybe, 2006.
• Pânîpetî, Senâullah. et-Tefsîrü’l-Maẓharî. Thk. Ahmed İzzo İnâye. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-arabî, 2004.
• Râzî, Fahruddîn. Mefâtîḥu’l-ġayb. Thk. Seyyid Umrân. Kahire: Dâru’l-hadis, 2012.
• Sa‘lebî, İshâk Ahmed b. Muhammed b. İbrâhîm es-Sa‘lebî en-Nîsâbûrî. el-Keşf ve’l-beyân ʿan tefsîri’l-Ḳurʾân. Thk. Ebû Muhammed b. Âşûr (Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-arabî, 2002.
• San‘ânî, Ebû Bekr Abdürrezzâk b. Hemmâm b. Nâfi‘ es-San‘ânî el-Himyerî. Tefsîr Ab-dürrezzâḳ. Thk. Mahmud Muhammed Abduh. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1999.
• Sehâvî, Ebü’l-Hasen Alemüddîn Alî b. Muhammed b. Abdissamed. Tefsîrü’l-Ḳurʾân. Thk. Musa Ali Musa Mes’ud – Eşref Muhammed Abdullah el-Kassâs. Kahire: Dâru’n-neşr li’l-cemâât, 2009.
• Sem‘ânî, Ebû Sa‘d Abdülkerîm b. Muhammed b. Mansûr. Tefsîru’l-Ḳur’an. Thk. Ebû Bilal Ğanîm b. Abbas b. Ğanîm. Riyad: Dâru’l-vatan, 1997.
• Semerkandî, Ebü’l-Leys İmâmü’l-hüdâ Nasr b. Muhammed b. Ahmed b. İbrâhîm. Tefsîru’s-semerḳandî. Thk. Ali Muhammed Muavvad vd. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1993.
• Şevkânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Alî b. Muhammed eş-Şevkânî es-San‘ânî el-Yemenî. Fetḥu’l-ḳadîr el-câmiʿ beyne fenneyi’r-rivâye ve’d-dirâye min ʿilmi’t-tefsîr. Kuveyt: Dâru’n-nevâdir, 2010.
• Tabâtabâî, Muhammed Hüseyin b. Muhammed b. Muhammed Hüseyin. el-Mîzân fî tefsîri’l-Ḳurʾân. Beyrut: Müessetü’l-a’lâ li’l-matbuât, 1997.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmülî et-Taberî el-Bağdâdî. Câmiʿu’l-beyân. Thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Turkî. Kahire: Dâru hicr, 2001.
• Tuncer, Eyyüp. Endonezya’da Tefsir Çalışmaları. İstanbul: Kitap Dünyası, 2023.
• Tûsî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. el-Hasen b. Alî. et-Tibyân fî tefsîri’l-Ḳurʾân. Thk. Ah-med Habib Kasru’l-âmilî. Beyrut: Dâru ihyâit’türâsi’larabî, ts.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. el-Keşşâf ʿan ḥaḳāʾiḳı ġavâmiżi’t-tenzîl ve ʿuyûni’l-eḳāvîl fî vücûhi’t-teʾvîl. Thk. Âdil Ahmed Ab-dulmevcud – Ali Muhammed Muavvad. Riyad: Mektebetü abîkân, 1998.