OKUL MÜDÜRLERİNİN LİDERLİK STİLLERİNİ YORDAYAN BİR FAKTÖR: POLİTİK BECERİLER

Yıl 2020, Sayı: 56, 182 - 205, 25.10.2020

Mustafa Özgenel Abdullah Nair

Öz

Bu araştırma, devlet okullarında görev
yapan öğretmenlerin algılarına göre okul müdürlerinin politik becerileri ile
liderlik stilleri arasındaki ilişkiyi ve okul müdürlerinin politik
becerilerinin, liderlik stillerini yordayıp yordamadığını incelemeyi
amaçlamaktadır. Araştırmada nicel araştırma modellerinden ilişkisel tarama
modeli kullanılmıştır. Araştırma 2017-2018 eğitim-öğretim yılında yapılmıştır. Araştırmanın
örneklemini Tekirdağ İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı farklı türlerdeki
devlet okulları oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi belirlenirken küme
örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmaya gönüllü olarak 593öğretmen
katılmıştır. Araştırmada Bilgi Formu, Okul Müdürleri Liderlik Stilleri Ölçeği
ve Politik Beceriler Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde t-Testi,
ANOVA, korelasyon ve regresyon analizleri yapılmıştır. Analizler sonucunda
öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin liderlik stilleri “dönüşümcü lider’’
olarak tespit edilirken,okul müdürlerinin algılanan politik beceri düzeyi “ortalamanın
üzerinde’’ çıkmıştır. Okul müdürlerinin liderlik stilleri öğretmenlerin cinsiyetlerine
göre anlamlı farklılık göstermezken; kıdem ve okul türü değişkenine göre
gruplar arasında anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Okul müdürlerinin
öğretmenler tarafından algılanan politik beceriler öğretmenlerin
cinsiyetlerine, kıdemlerine ve görev yaptıkları okul türlerine göre gruplar
arasında anlamlı farklılık  bulunmuştur. Okul müdürlerinin liderlik
stilleri ile politik becerileri arasında ise anlamlı ilişki saptanmıştır. Okul
müdürlerinin öğretmenler tarafından algılanan politik becerileri, müdürlerin
liderlik stillerini yordadığı da tespit edilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

liderlik, liderlik stilleri, politik beceri

Kaynakça

• Akan, D., Yıldırım, İ. ve Yalçın, S. (2014). Okul müdürleri liderlik stili ölçeğinin geliştirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 51(13), 392-415.
• Ammeter, A. P., Douglas, C., Gardner, W. L., Hochwarter, W. A. ve Ferris, G. R. (2002). Toward a political theory of leadership. The Leadership Quarterly, 13, 751-796.
• Atay, S. (2010). Geliştirilebilir yönetim becerisi: Teorik ve ampirik yönleriyle “Politik Yeti”. Amme İdaresi Dergisi, 43(2), 65-80.
• Avolio, B. J., ve Bass, B. M. (2002). Manual forthe multifactor leadership questionnaire (Form 5X), Redwood City. CA: Mindgarden.
• Aydın, M. (1993). Çağdaş eğitim denetimi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Bass, B. M. (2000). The future of leadership in learning organizations. The Journal of Leadership Studies, 3(7), 18-40.
• Bayrak, C. (2011). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi (C. Bayrak, Ed.). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Blicle, G., John, J., Ferris, G. R., Momm, T., Liu, Y., Haag, R., Meyer, G., Weber, K., & Oerder, K. (2011). Fit of political skill to the work context: A two- study investigation. The International Assocotion of Applied Psychology, DOI: 10.1111/j.1464-0597.2011.00469. x.
• Blickle, G., Meurs, J. A., Wihler, A., Ewen, C. ve Peiseler, A. K. (2014). Leader ınquisitiveness, political skill, and follower attributions of leader charisma and effectiveness: Test of a moderated mediation model. International Journal of Selection and Assessment, 22(3), 272-285.
• Brouer, R. L., Chiu, C. Y. ve Wang, L. (2016). Political skill dimensions and transformational leadership in China. Journal of Managerial Psychology, 31(6), 1040-1056.
• Bursalı, M. Y. (2008). Örgütsel politikaların işleyişi: örgütsel politika algısı ve politik davranış arasındaki ilişkiler (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Brosky, D. (2011). Micropolitics in theschool: teacherleaders’ use of political skill and influence tactics. The International Journal of Educational Leadership Preparation, 6, 1-11.
• Cemaloğlu, N. (2007). Okul yöneticilerinin liderlik stillerinin örgüt sağlığı üzerine etkileri. TSA, 11(2), 165-194.
• Cemaloğlu, N. ve Daşçı, E. (2015). İlköğretim kurumu yöneticilerinin liderlik tarzları ile öğretmenlerin yaşadıkları yıldırma (mobbing) arasındaki ilişkiler. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 129-166.
• Cesur, H. (2009). Ortaöğretim müdürlerinin liderlik stilleri ile iletişim becerileri arasındaki ilişkinin öğretmen algılarına göre değerlendirilmesi (Yayımlanamamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Cingöz, A. (2013). Politik yetenekler ve öz-yönlendirmenin (kendini kurgulamanın) algılanan kariyer başarısı üzerindeki etkisini belirlemeye yönelik bir araştırma. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 13(26), 153-179.
• Çelik, M. (2013). Öğretmen algılarına göre okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik ve girişimcilik becerileri arasındaki ilişki (Yayımlanamamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Çetinkaya, İ. (2011). Ortaöğretim müdürlerinin liderlik stilleri ile iletişim becerileri arasındaki ilişki (Yayımlanamamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Çıtak, M. (2011). Politik yeti ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişki: Yöneticiler üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Eagly, A. H., Johannesen-Schmidt, M. C., ve Van Engen, M. L. (2003). Transformational, transactional and laissez-faire leadership styles: A meta-analysis comparing women and men. Psychological Bulletin, 129(4), 569-585.
• Erdemir, N. (2007). Mesleğe yeni başlayan fen bilgisi öğretmenlerinin karşılaştıkları sorunlar ve şikayetleri. Electronic Journal of Social Sciences, 6(22), 135-149.Eren, E. (1993). Yönetim psikolojisi, İstanbul: Beta Yayınları.
• Ewen, C., Wihler, A., Blickle, G., Oerder, K., Ellen, P., Douglas, C. ve Ferris, G. R. (2013). further specification of the leader political skill–leadership effectiveness relationships: Transformational and transactional leader behavior as mediators. The Leadership Quarterly, 24(4), 516-533.
• Ferris, G. R., Perrewé, P. L., Anthony, W. P. ve Gilmore, D. C. (2000). Political skill at work. Organizational Dynamics, 28(4), 25-37.
• Ferris, G. R., Treadway, D. C., Kolodinsky, R. W., Hochwarter, W. A., Kacmar, C. J. ve Douglas, C. (2005). Development and validation of the political skill inventory. Journal of Management, 31(1), 126-152.
• Ferris, G. R., Treadway, D. C., Perrewé, P. L., Brouer, R. L., Douglas, C. ve Lux, S. (2007). Political skill in organizations. Journal of Management, 33(3), 290–320.
• Gedikoğlu, T. (2015). Liderlik ve okul yönetimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Güney, S. (2015). Örgütsel davranış. Ankara: Nobel Yayınları.
• Hallinger, P. ve Heck, R. H. (2010). Collaborative leadership and school improvement: Understanding theimpact on school capacity and student learning. School Leadership and Management, 30(2), 95-110.
• Heywood, A. (2006). Political ideologies (B. B. Özipek ve diğerleri, Çev.). Ankara: Adres Yayınları.
• Judge, T. A. ve Bono, J. E. (2000). Five-factor model of personality and transformational leadership. Journal of Applied Psychology, 85, 751–765.
• Kalfa, Y. (2006). Okul büyüklüğünün kalite, verim ve öğrenci başarısına etkileri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Karip, E. (2014). Yönetim biliminin alanı ve kapsamı, Selahattin Turan (Ed.), Eğitim yönetimi teori, araştırma ve uygulama içinde. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Kavoğlu, S. (2009). Örgüt kültürünün çalışanlarda tükenmişlik duygusuna etkisi ve örnek bir uygulama (Yayınlanmamış yüksek lisans projesi). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Koçel, T. (2013). İşletme yöneticiliği. İstanbul: Beta Yayınları.
• Lambert, L. (2003). Leadership capacity for lasting school improvement. Alexandria: Va Association for Supervision and Curriculum Development.
• Okur, M. E. ve Akpınar, A. T. (2012). Liderin itibarının kurumsal itibar yönetimine etkisi. Mevzuat Dergisi, 15(174), 1-8.
• Özdemir, M. ve Gören, S. Ç. (2015). Politik beceri envanterinin eğitim örgütlerinde geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 21(4), 521-536.
• Özdemir, M. ve Gören, S. Ç. (2016). Politik beceri ve psikolojik sermaye arasındaki ilişkinin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 333-345.
• Özdemir, M. (2018). Liderlik yönelimi ve politik beceri arasındaki ilişkinin okul müdürlerinin görüşlerine göre incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi Ege Journal of Education, 19(1), 116-134.
• Öztürk, E. K. (2018). Stratejik düşünme ve politik yeteneklerin dönüşümcü liderlik üzerine etkileri (Yayımlanmamış doktora tezi). Gebze Teknik Üniversitesi, Kocaeli.
• Peker, S., Inandi, Y. ve Giliç, F. (2018). The relationship between leadership styles (autocratic and democratic) of school administrators and the mobbing teachers suffer. European Journal of Contemporary Education, 7(1), 150-164.
• Sağır, M. (2018). Okul liderliği. N. Can (Ed.), Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi içinde. Ankara: Pegem.
• Seyyar, A. ve Genç, Y. (2010). Sosyal hizmet terimleri. Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Stepp, P. L. (2000). Leadership styles of male and female research scientists: Transformational or transactional? (Unpublished Manuscript). Cornell University, Ithaca, Ny.
• Şahin, S. (2005). İlköğretim okul müdürlerinin dönüşümcü ve sürdürümcü liderlik stilleri. Eğitim Bilimleri Dergisi, 30(135), 39-49.
• Şimşek, Y. (2013). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi (C. Bayrak, Ed.). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Tanrıöğen, Z. M., Baştürk, R. ve Başer, M. U. (2014). İlköğretim okulu müdürlerinin algılarına göre dört liderlik çerçevesi modeli kullanımı. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 348-358.
• Tekirdağ, MEM. (2017). Tekirdağ İl Milli Eğitim Müdürlüğü. https://tekirdag.meb.gov.tr/ adresinden 15 Eylül 2017 tarihinde alınmıştır.
• Topaloğlu, M., Koç, H. ve Yavuz, E. (2008). Öğretmenlerin örgütsel bağlılığının bazı temel faktörler açısından analizi. Kamu-İş Journal, 9(4), 201-218.
• Turan, S. ve Bektaş, F. (2014). Liderlik. S. Turan (Ed.), Eğitim yönetimi teori, araştırma ve uygulama içinde. Ankara: Pegem.
• Türkmen, İ. (1996). Yönetsel zaman ve yetki devri açısından yönetimde verimlilik. Ankara: MPM Yayınları.
• Ulutaş, A. (2010). Kriz yönetimi ve dönüşümcü liderlik (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Varoğlu, D. (2013). Güç ve politika. Ç. Kırel ve O. Ağlargöz (Ed.), Örgütsel davranış içinde. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Vugt, M. V., Jepson, S. F., Hart, C. M. ve Cremer, D. (2004). Autocratic leadership in socialdilemmas: A threatto group stability. Journal of Experimental Social Psychology, 40(1), 1-13.
• Whitmarsh, A. E. (2014). Evolution of the super ıntendency: Political skill in Virginia (Doctoral dissertation). The George Washington University, Washington.
• Woods, A. P. (2004). Democratic leadership: Drawing distinctions with distributed leadership. International Journal of Leadership in Education, 7(1), 3-26.
• Yıldıztaşı, M. B. (2017). Politik beceri ile örgütsel tükenmişlik ilişkisinin ortaokul öğretmenlerinin görüşlerine göre incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
• Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Yukl, G. (2018). Örgütlerde liderlik (Ç. Şahin, Çev.). Ankara: Nobel Yayınları
• Yoder, J. D. (2001). Making leadership work more effectively for women. Journal of Social Issues, 57, 815-828.